1- DENİZ KONŞİMENTOSU (BILL OF LADING)
Deniz yoluyla yapılan taşımalarda geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından yükletene taşıma belgesi olarak konşimento verilir. Konşimentoda şu yazılı bilgiler bulunur: “Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı, kaptanın adı ve soyadı, geminin adı ve tabiyeti, yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı, alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı, yükleme limanı, boşaltma limanı veya buna dair talimat...

1- DENİZ KONŞİMENTOSU (BILL OF LADING)
Deniz yoluyla yapılan taşımalarda geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından yükletene taşıma belgesi olarak konşimento verilir. Konşimentoda şu yazılı bilgiler bulunur: “Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı, kaptanın adı ve soyadı, geminin adı ve tabiyeti, yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı, alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı, yükleme limanı, boşaltma limanı veya buna dair talimat alınacak yer, gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan malların cinsi, ölçüsü, sayı veya tartısı, markaları ve dıştan belli olan hal ve mahiyetleri ve navluna ait şartlar-teslim şekli, düzenlendiği yer ve tarihi ile düzenlenen nüshaların sayısı.”

Eşya, boşaltma limanında konşimentoda teslim edileceği gösterilen ve bir nüshasını taşıyan kimseye, eğ er konşimento emre muharrer ise ciro ile devralmış şahsa teslim olunur. Bu kimseler malı almak için lazım gelen vasıfları haiz sayılır. Konşimento taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine tek taraşı olarak düzenlenen bir belgedir. Bu belge ile taşıyıcı malı teslim aldığını ve varış yerinde alıcıya teslim edeceğini beyan eder. Deniz konşimentosu kıymetli evrak (document of title) olması dolayısıyla diğer taşıma belgelerinden farklı bir evraktır; ciro ve teslim yolu ile malların mülkiyetinin devrini sağlar. Konşimentolar iki şekilde düzenlenebilir. Birincisi, Tesellüm konşimentosunudur (Received for Shipment B/L). Bu konşimento malların gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını gösterir. Bu tür konşimentolarda; malın yükleneceği geminin adı belirtilerek, malın yükleneceği gemi adı belirtilmekle beraber bu geminin dışında başka gemilerle de taşıma yapılabileceğ ini gösteren bir ibare ile yada gemi adı belirtilmeden düzenlenebilirler. İkinci bir düzenleme ise yükleme konşimentosudur (On Board B/L). Bu konşimentoya göre ise mallar gemiye yüklendiğinde, taşıyıcı veya onun acentesi tarafından düzenlenir. Konşimentoda "on board" ibaresi matbu olarak yer alıyorsa, bu ibarenin altına ayrıca tarih koymak gerekmez, bu durumda konşimento tarihi yükleme tarihi olarak kabul edilir. Ancak "on board" ibaresi konşimento üzerine kaşe, yazı vb. şekilde konulmuş ise tarihlendirilmesi gerekir, çünkü bu tarih yüklemenin yapıldığı tarih olarak kabul edilecektir. Devir yönünden konşimentolar ise iki şekilde düzenlenebilir. Birincisi nama yazılı konşimentodur. Bu tür konşimentolar nadiren kullanılır; doğrudan doğruya gönderilenin adına düzenlenen konşimentolardır. Bunlar ciro edilemez, namına konşimento düzenlenen kişi konşimentoyu ve dolayısıyla konşimentonun temsil ettiği malları ancak yazılı olarak alacağın temliki yolu ile devredebilir.

Devir yönünden konşimentoların ikincisi ise emre yazılı konşimentolardır. Bu konşimento kimin emrine düzenlenmişse mallar onun cirosu ile devredilir. Emre yazılı konşimentolar yükletenin emrine veya gönderilenin emrine düzenlenebilir. Eğ er konşimentoda sadece "emre" (to order) ibaresi bulunuyorsa bu, konşimentonun yükletenin emrine düzenlendiği anlamına gelir. Konşimento yükletenin emrine düzenlendiğinde bankaya ibraz edilmeden önce ciro edilir. Ciro, tam veya beyaz ciro şeklinde konşimentonun arka yüzüne yapılır.

Tam ciro konşimentonun kime devredildiğini belirtmek suretiyle yapılır. Emre yazılı konşimentolarda, hamilin malları devralmak üzere orijinal nüshalardan birini taşıyıcıya ibraz etmesi malları taşıyıcıdan devralması için yeterlidir. Eğ er hamil banka ise, banka konşimentoyu alıcının emrine ciro ve teslim eder; alıcı bu konşimentoyu taşıyıcıfi ibraz ederek ordinoyu alır ve malları gümrükten çeker. Banka kendi emrine düzenlenmiş konşimentoyu alıcıya ciro eder. Üçüncü bir tür olarak hamiline (bearer) yazılı konşimentodan söz edilebilir. Hamiline konşimentoda; alıcı (consignee) kısmına "hamiline" (bearer) ibaresi yazılır. Konşimento hamili, acenteden malların kendisine teslimini isteyebilir. Ancak hamiline konşimentolar, doğuracağı risk nedeniyle uluslararası ticarette hemen hemen hiç kullanılmamaktadır. Emre yazılı konşimento da beyaz ciro ile ciro edilerek hamiline konşimentoya dönüştürülebilir.

2- KARA KONŞİMENTOSU (CMR)

Kara nakliyatında taşıyıcılar tarafından konşimento yerine düzenlenen belgeye yük senedi (CMR) denilir. Bu belgelerde, alıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, eşyanın gönderildiği yer ve taşıma senedinin emre yazılı olması isteniyorsa emrine şerhi, taşınacak eşyanın cinsi, ağırlığı veya adedi, paket halinde iseler paketlere yazılı numaraları ve işaretleri ve ambalajın şekli ve niteliğ i, gönderenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, taşıyıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, taşıma ücreti ve ücret ödenmiş ise bu husus, taşımanın yapılacağı müddet ve taraflar arasında kararlaştırılan diğer hususlar yer alır.

3- HAVA KONŞİMENTOSU (AIR WAYBILL)

Hava taşımalarında, aynı anlamda ve benzeri bilgileri kapsayan konşimento kullanılır.

4- TREN KONŞİMENTOSU (CIM/CIV)

Demiryolu ile yapılan taşımalarda ise benzeri bilgileri içeren CIM ve CIV belgeleri gibi uluslararası kabul görmüş taşıma belgeleri kullanılır.

ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR

1. KISA KONŞİMENTO (SHORT FORM/BLANK BACK B/L)

Kısa konşimentoların özelliği bütün taşıma şartlarının konşimento üzerinde gösterilmemesidir. Günümüzde birçok ülkede bu tür konşimentolar oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Taşıma şartlarının bir kısmı veya tamamı kısa konşimentoda yer almadığı için nakliyat firması veya acentası adına basılmış ve üzerinde taşıma şartları yeralan konşimentolardan farklıdır.

2. DÜZGÜN HAT KONŞİMENTOSU (LINER BILL OF LADING)

Bu konşimento aynı hat üzerinde tarifeli olarak, sürekli sefer yapan gemiler tarafı ndan düzenlenir. Geminin uğrayacağı limanlar ve taşıma ücreti tarifeye bağlı olduğu için bu tür konşimentolar tercih edilmektedir. Aynı hat üzerinde çalışan gemi şirketleri birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif gibi konularda ortak bir ücret belirlerler; buna "Liner Terms" denir. Düzgün hat konşimentoları ciro edilemez.

3. KONTEYNER KONŞİMENTOSU (CONTAINER B/L)

Malların konteyner denilen büyük, kapalı ve taşınabilir kasalar içerisinde taşınması halinde düzenlenen konteyner konşimentoları da deniz konşimentoları grubuna girer. Gemi şirketleri ya da yetkili acentaları tarafından düzenlenir.

4. ÇOK ARAÇLI TAŞIMA BELGESİ

(Multimodal Transport Document) Çok Araçlı Taşıma Belgesi, çok araçlı taşımacılıkta kullanılan bir belgedir. Mallar bir ülkeden diğerine kara, deniz, hava ulaşım araçlarından en az ikisi kullanılarak sevk edildiğinde buna multimodal taşımacılık veya çok araçlı taşımacılık denir. Bu tarz taşımacılıkta kullanılan belgeye de "Çok Araçlı Taşıma Belgesi" adı verilir.

5. BİRLEŞİK TAŞIMA KONŞİMENTOSU (COMBINED B/L)

Bir tür, çok araçlı taşımacılıkta (deniz yolu taşımasını kapsamayabilir) kullanılan nakliyat konşimentosudur. Navlun komisyoncuları tarafından düzenlenirler.

6. NAVLUN SÖZLEŞMESİNE DAYALI KONŞİMENTO (CHARTER PARTY B/L)

Navlun sözleşmesi, taşıyan ile taşıtan arasında yapılan bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile taşıyan, bir ücret karşılığında, gemiyi kısmen ya da tamamen taşıtana tahsis ederek veya etmeksizin malı bir yerden başka bir yere deniz yolu ile taşımayı yükümlenir. Bir geminin tamamının veya belli bir bölümünün taşıtan ile taşıyıcı arasında bir taşıma sözleşmesi yapılarak ücret karşılığı kiralanmasına "Charter Party" denir. Bu tür sözleşmeler iki şekilde yapılabilir:

a) "Trip Charter", geminin belirli bir seyahat için kiralanmasıdır,
b) "Time Charter" ise geminin belirli bir süre için kiralanmasıdır. Taşıyıcı ve yükleyici arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanılarak düzenlenen konşimentolara "Charter Party Bill of Lading" denir. Bu konşimentolar belirli bir şekle tabi değ ildir; herhangi bir anlaşmazlıkta sözleşmenin hükümleri geçerlidir.

7. CİRO EDİLEMEZ DENİZYOLU TAŞIMA SENETLERİ (NON NEGOTIABLE SEA WAYBILL)

Normal deniz konşimentoları, kıymetli evrak olmaları neticesinde ciro edilerek el değiştirme özelliğine sahip oldukları için, malların son alıcısına ulaşması gecikebilir. Bu durum bazen alıcının ek masraflar üstlenmesine yol açmaktadır. Bunu önlemek amacıyla uygulamada ciro edilebilir bir kıymetli evrak olmayan ve daha hızlı hareket edebilen denizyolu taşıma senetleri de kullanılmaktadır.

8. TANKER KONŞİMENTOSU (TANKER BILL OF LADING)

Ham petrol, sıvı yakıt ve kimyevi maddelerin taşınmasında kullanılan tankerler için düzenlenen konşimentolardır. Dökme/sıvı yükün taşınması nedeniyle, işin gereğine göre özel ibareler ve şartlar taşır.

9. KAPTAN MAKBUZU (MATE'S RECEIPT)

Uluslararası ticarette az rastlanan bir belgedir ve sadece malların gemiye yüklendiğ ini gösterir. Bu belgenin daha sonra kaptan tarafından deniz konşimentosu ile değ iştirilmesi gerekir. Kıymetli bir evrak niteliğ inde değ ildir.