2021 YILINDA MAKİNE İMALATI İSTİHDAMDA NASIL REKOR KIRDI?

Sesli Oku

BAŞLIKTAKİ SORUNUN CEVABININ ANLAŞILMASI İÇİN ÖNCELİKLE 2021 YILINDA MAKİNE SEKTÖRÜNÜN NASIL BİR YIL GEÇİRDİĞİNİ ANLAMAMIZ GEREKİYOR. BUNUN İÇİN SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ, KAPASİTE KULLANIM ENDEKSİ VE ÜCRETLİ ÇALIŞAN İSTATİSTİKLERİNİ ANALİZ EDEBİLİRİZ.

Geçtiğimiz yıla ilişkin makine imalatı sektörünün performansını incelerken, üç farklı değişken üzerinden yapılan analizlerden faydalanacağım. Bunlardan ilki ise TÜİK tarafından açıklanan sanayi üretim endeksi olacak. Grafik 1’den de takip edilebileceği üzere, makine imalatı ile imalat sanayisi genelinde yıl boyunca görülen hareketlerde önemli bir paralellik görülüyor. Ocak ayında aynı değerde başlayan endeks 2021 yılının ilk yarısında makine imalatı lehine hareket ederken, yılın ikinci yarısında makine imalatı ile imalatın genelindeki hareketin aynı olduğu söylenebilir. Sanayi üretim endeksinin mevsim ve takvim etkisinden ayrıştırılmış rakamlarının yer aldığı Grafik 2’de bu durum daha net izlenebilir. 2021 yılının Haziran ayına kadar makine imalatı genel imalattan daha yüksek bir performans sergilerken, Temmuz ayında her iki endeks de daralıyor ve Ağustos ayından itibaren makine imalatı Kasım ayına kadar yavaşlayıp yılın son iki ayında yeniden hızlanıyor. Böylece, yılın son çeyreğinde makine ile imalat sanayisine ilişkin eğriler arasındaki farkın kapandığını görüyoruz. Sanayi üretimine ilişkin aşağıdaki son grafikte, 2021 yılının her bir ayında önceki yılın aynı ayına göre değişim oranlarını görebiliriz. Grafik 3’te yer alan bu değişim oranları, makine imalatı ve imalat sanayisi için ayrı ayrı işaretlenmiş durumda. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında makine sektöründeki üretim performansının imalat geneline göre ciddi şekilde yükseldiğini gördüğümüz bu grafik, yılın son iki ayı hariç makine imalatının imalat genelinden daha iyi bir görünüm sergilediğini bize söylüyor. Grafikteki çizgilerin arasındaki farkın yılın son çeyreğinde azalması, son çeyrekte makine imalatının yavaşladığını da ortaya koyuyor. Sanayi üretiminden sonra incelenmesi gereken ikinci değişken, kapasite kullanım oranları olacak. Grafik 4’te Merkez Bankası’nın 2020- 2022 yılları için aylık bazda hesapladığı kapasite kullanım oranlarını görebilirsiniz. Salgın etkisinin hissedilmeye başlandığı 2020 yılının Nisan ayında makine sektörü imalatın geneline göre daha derin bir daralmayla karşı karşıya kalırken, 2020 yılı Eylül ayına kadar ciddi bir ivme ile yükseliş gösteren imalat sanayisinin yavaşladığı dönemde makine sektörü hız kesmeden yoluna devam etmiş ve bu eğilimi 2021 yılı Haziran ayına kadar sürdürmüştü. Grafik 4, kapasite kullanım oranı olarak 2021 yılının Haziran ayında makine imalatı sektörünün yüzde 75,44 ile imalat sanayisi ortalamasına (yüzde 76) oldukça yaklaştığını da bize söylüyor. 2021 yılının ikinci yarısında makine sektörünün bu ivmelenmesi ortadan kalkarken, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranının sınırlı da olsa arttığını izleyebiliyoruz. Son olarak, Grafik 5, Grafik 6 ve Grafik 7’de TÜİK tarafından açıklanan “Ücretli Çalışan İstatistikleri” kullanılarak istihdam analizlerini yapabiliriz. Grafik 5’te takvim etkisinden arındırılmış ücretli çalışan verileri yer alırken, Grafik 6’da mevsim etkisinden arındırılmış çalışan verileri yer alıyor. Grafik 5 ve Grafik 6’nın ikisinde de 2021 yılının her bir ayında önceki yılın aynı ayına göre ücretli çalışan sayısında nasıl bir değişim olduğunu; makine imalatı ile sanayi geneli karşılaştırmasıyla görebiliriz. Takvim etkisinden arındırılmış verileri içeren Grafik 5, 2021 yılında makine imalatındaki ücretli istihdamdaki artış hızının sanayi genelinden yüksek olduğunu söylerken, Eylül ayına kadar açık olan farkın 2021 yılının son çeyreğinde azaldığını, ancak yine de makine imalatının daha yüksek bir istihdam artışıyla çalıştığını ortaya koyuyor. Mevsim etkisinden arındırılmış ücretli istihdamı gösteren Grafik 6’dan ise geçen yılın son çeyreğinde makine sektörünün yavaşladığını çok daha net görebiliyoruz. 2021 yılının ilk üç çeyreğinde makine sektörü, istihdamda, sanayi geneline göre çok daha iyi bir performans ortaya koymuş.

En son, Grafik 7, sanayi istihdamı içerisinde makine sektörünün 2009-2021 yılları arasındaki payını bize gösteriyor. 2010 yılında yüzde 5,18 olan oran, 2013’te yüzde 5,30’a çıkmış; 2018 yılında yüzde 5,85’e ulaşmış ve salgının başladığı 2020 yılında yüzde 5,71’e gerilemiş. 2021 yılında ise bugüne kadarki en yüksek oran olan yüzde 5,92’ye tırmanmış. 2021 yılının Aralık ayındaki 283 bin kişilik ücretli istihdamla makine sektörü, sanayi istihdamından yüzde 5,95’lik pay alarak bugüne kadarki en yüksek değer ve orana ulaşmış. Tüm bu analizler, makine sektörünün 2021 yılının son çeyreği hariç yılın geri kalan kısmında hem üretim hem de kapasite kullanımı olarak imalat genelinden çok daha iyi bir performans ortaya koyduğunu bizlere söylüyor. Bunun neticesinde de makine sektörünün göreli istihdamı, bugüne kadarki en yüksek seviyeye ulaşıyor.

2021 YILINDA MAKİNE İMALATI İSTİHDAMDA NASIL REKOR KIRDI?

İlişkili yazılar