TAYLAND, BİRBİRİNDEN GÜZEL TROPİK ADALARI VE GÖRKEMLİ BUDİST TAPINAKLARIYLA HER YIL MİLYONLARCA TURİSTİ AĞIRLAYAN BİR UZAK DOĞU CENNETİDİR. 1238 YILINDA KURULAN VE ESKİ ADI SİYAM OLAN TAYLAND KRALLIĞI, İLK TAY DEVLETİ OLARAK DA BİLİNMEKTEDİR. AVRUPALILARIN SÖMÜRGELEŞTİREMEDİĞİ TEK GÜNEYDOĞU ASYA DEVLETİ OLAN TAYLAND’IN EKONOMİSİ BÜYÜK ÖLÇÜDE TARIMA DAYANSA DA ZENGİN MADEN YATAKLARI VE TURİZM DE ÖNEMLİ GELİR KAYNAKLARI ARASINDA YER ALIR. DÜNYANIN EN BÜYÜK 30’UNCU EKONOMİSİ OLARAK GÖSTERİLEN TAYLAND’IN TÜRKİYE İLE İKİLİ TİCARTİ İSE HALEN SINIRLI BİR ÇERÇEVEDE İLERLEMEYE DEVAM EDİYOR.

Batısında Burma, doğusunda Kamboçya, kuzeyinde Laos ve güneyinde Malezya’ya komşu bir Güneydoğu Asya ülkesi olan Tayland, ekonomik olarak tarımda kendine yeterli, sanayileşme seviyesi yüksek, gelirinin büyük bölümünü turizm, dış ticaret ve yabancı yatırımdan elde eden bir görünüm sergiliyor. Sermaye birikimi ve yatırım kapasitesi yükselen bir ülke olarak da değerlendirilen Tayland, bölgesindeki merkezi coğrafi konumu dolayısıyla ticaret, ekonomik iş birliği, doğrudan yatırımlar, ulaştırma, turizm ve kültür iş birliği konularında pek çok ülkeyle ilişkilerini geliştirmeye devam ediyor. Tayland’ın resmi yönetim biçimi 1932 yılından bu yana Anayasal Monarşi olup, Kraliyet ülkenin ve toplumun sosyal yapıtaşlarının en önemli unsurlarındandır. 1946 yılında tahta çıkan Kral Bhumibol Adulyadej’in (IX. Rama) 13 Ekim 2016’daki vefatından sonra Veliaht Prens Maha Vajira longkorn (X. Rama), 2 Aralık 2016’da yeni Tayland Kralı olarak ilan edilmişti. Bununla birlikte ülkede kralın yetkisi ve görevi, anayasa ile büyük oranda kısıtlanmış durumdadır. 1980’li yıllarda yüksek büyüme oranlarını yakalayarak tarımsal ekonomiden sanayi ağırlıklı bir ekonomik yapıya geçmeyi amaçlayan bir kalkınma modeli izleyen ülke, günümüzde Endüstri 4.0 çerçevesinde dijital çağı yakalamayı 20 yıllık ulusal stratejisine eklemiş durumdadır. Hükümet, bölgenin lojistik merkezi olmak için çeşitli projeleri hayata geçirirken, “bio-döngüsel-yeşil ekonomi” adı verilen yeni bir kalkınma modeli de günümüzde uygulanmaya devam edilmektedir. Söz konusu modeldeki dört öncelikli alan ise tarım ve gıda, sağlık hizmetleri, enerji ve bio kimyasallar ile turizm ve yaratıcı ekonomi olarak öne çıkmaktadır. Güneydoğu Asya’daki stratejik konumu, okur-yazar oranı, önemli doğal kaynakları, büyük iç pazarı, gittikçe artan satın alma gücü sayesinde Tayland, bölgesinin önemli bir ekonomik gücü olma potansiyelini de korumaya devam etmektedir. 

GÜNEYDOĞU ASYA’DA SÖMÜRGE OLMAYANTEK ÜLKE

Tayland topraklarında ilk insan yerleşiminin izleri 20 bin yıl öncesine aittir. Bölgede varlığı tespit edilen ilk uygarlıklarise Dvaravati (6’ncı yüzyıl) ve Srivijaya (8’inci yüzyıl) krallıkları olarak kabul ediliyor. Tay halkının bölgeye gelişi 10’uncu yüzyılda gerçekleşirken, bölge 9’uncu yüzyıldan itibaren merkezi bugün Kamboçya

topraklarında bulunan Khmer İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girmişti.Tayland’ın tarih sahnesine bir devlet olarak çıkışı ise 1238 yılında kurulan Sukhothai Krallığı’na dayandırılıyor. 1438 yılına kadar varlığını sürdüren bu Budist şehir devleti, ilk Siyam devleti olarak kabul edilirken, 1351 yılında tarih sahnesine çıkan Ayutthaya Krallığı, kısa sürede etkinliğini arttırarak Sukhothai Krallığı’nın yerini almış ve dört asrı aşkın bir süre varlığını devam ettirmiştir. Sukhothai Krallığı’nın yıkıldığı 1438 yılından itibaren Siyam’ın başkenti Ayutthaya olmuştur.1767 yılında Myanmar bölgesinden gelen istilalar sonrasında devletin başkenti Kral Taksin tarafından Thonburi’ye taşınmış, ancak bu dönem kısa sürmüştür. 1782 yılında Kral Taksin’i tahttan indiren ve bugünkü Bangkok sınırları içinde kalan Rattanakosin’i yeni başkent ilan eden Chao Phraya Chakri, 1782 yılında Kral I. Rama unvanıyla tahta çıkmıştır. Günümüzde Tayland Krallığı’nın yönetimini elinde bulunduran Chakri Hanedanı’nın başlangıcı da 1782 yılında kurulan Rattanakosin Krallığı’na dayanır. 19’uncu yüzyılın başlarından itibaren kültür, sanat, eğitim ve mimari gibi alanlarda önemli gelişmeler kaydeden ülke, yüzyılın ikinci yarısında modernleşme sürecine girmiş, bu dönemde İngiltere ile sürdürülen diplomasi sayesinde de sömürge hareketlerinin dışında kalmayı başarmıştır. Yüzyılın sonlarına doğru bölgenin iki önemli sömürgeci devleti Fransa ve İngiltere’nin baskısı arasında kalan Tayland, 1909 yılında İngiltere ile imzaladığı Anglo-Siyam Anlaşması ile güneydeki bazı Malay sultanlıklarını İngiltere’ye devretse de aynı bölgede Müslümanların yoğun olarak yaşadığı Satun ve Patani bölgelerini topraklarına katmıştır. Bu anlaşmayla bugünkü Tayland-Malezya sınırı da çizilmiştir. Böylece Batı’da Burma ve Malay bölgelerinin bir kısmını İngilizlere, doğuda Mekong bölgesini Fransızlara bırakan Tayland, iki sömürgeci devlet arasında bir tampon bölge pozisyonunda Güneydoğu Asya’nın sömürgeleştirilmeyen tek devleti olarak varlığını sürdürmeyi başarmıştır. 

“TAYLAND OTOMOTİV ENDÜSTRİSİ ÜLKEDEKİ SİYASAL KARIŞIKLIKLARA RAĞMEN GÜÇLÜ BİR BÜYÜME GÖSTERMİŞ VE GÜNÜMÜZDE ÜLKE 'ASYA’NIN DETROIT’İ' UNVANINI ELDE ETMİŞTİR. HEMEN HEMEN TÜM JAPON, ABD, AVRUPA VE ÇİNLİ OTOMOTİV MARKALARININ TAYLAND’DA ÜRETİM TESİSİ VARDIR. TÜM SINIF ARAÇLARDA TAYLAND’IN YILLIK ÜRETİM KAPASİTESİ İSE HALEN 4 MİLYON ADEDİN ÜZERİNDE GERÇEKLEŞ- MEKTEDİR.”

SANAYİ YATIRIMLARI EKONOMİYİ GÜÇLENDİRİYOR

Tayland, ekonomisi gelişen ülkeler arasında yer almaktadır. 1980’lerden Asya Krizi’ne kadar olan dönemde, ülke yüksek büyüme rakamlarını yakalamıştır. 2000’lerin başından itibaren, Tayland Bahtı değer kaybetse de ihracat artmış ve ülke ekonomisi gelişmeye devam etmiştir. İhraç edilen ürünlerin başında pirinç, tekstil ürünleri, otomobil, bilgisayar, mücevher ve elektrikli aletler gelirken, turizm de ekonomide önemli bir faktördür. Güneydoğu Asya’nın en çok ziyaretçi ağırlayan ülkesi olan Tayland, turizmden önemli ölçüde gelir elde etmektedir. Geçmişte çok daha önemli bir gelir kaynağı olan tarım ise son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmeler nedeniyle önemini kaybetmektedir. Tayland, diğer bölge ülkeleri gibi son yıllarda sanayi alanında yaptığı yatırımlarla ekonomisini büyütmeye de devam etmektedir. 500 milyar doları aşan milli geliriyle dünyanın en büyük 20 ekonomisinden biri olma yolunda hızla ilerleyen Tayland, yakaladığı büyüme grafiğini istikrarlı bir şekilde devam ettirirken, ülkede yoksulluk, işsizlik ve enflasyon rakamları da düşük seyretmektedir. 

OTOMASYON AÇIĞI HIZLI KAPANIYOR

Tayland, 2022 yılında 70 milyonluk nüfusu içinde40 milyonluk bir iş gücü-ne sahiptir. İmalat sektörü, GSYİH’nin yüzde 36,2’sini oluştururken, çeşitlendirme konusunda da başarılıdır. Aktif nüfusun yaklaşık dörtte birinin imalatta istihdam edildiği Tayland’ın en büyük imalat sektörleri elektronik, çelik ve otomotivdir. Tayland, uluslararası otomobil markaları için bir montaj merkezi olarak konumlanmışken, ülkede elektrikli makine ve aksamları, bilgisayarlar, çimento, tekstil, mobilya ve plastik sektörleri de gelişim hızı yüksek alanlardır.Diğer yandan Tayland’da otomasyon konusunda büyük bir boşluk olduğu da düşünülmektedir. Tay şirketler otomotiv, elektronik parça üretimi ve gıda-içecek gibi emek yoğun sektörlerde 2 milyon kişiyi istihdam ederken, Tayland’da sanayi alanında firmaların sadece yüzde 36’sının yakın-orta vadede otomasyona geçme planı bulunuyor. 

TAYLAND’IN TÜRKİYE’YE GERÇEKLEŞTİRDİĞİ 1,4 MİLYAR DOLARLIK TOPLAM İHRACAT İÇİNDEKİ MAKİNENİN PAYI YÜZDE 14 OLURKEN, TÜRKİYE İSE TAYLAND’IN TOPLAM 32,8 MİLYAR DOLARLIK MAKİNE İTHALATINDAN YÜZDE 0,21 SEVİYESİNDE PAY ALABİLDİ.”

İKİLİ TİCARETÇOK SINIRLI VE ALEYHİMİZE İLERLİYOR

 Türkiye ile Tayland arasındaki ilişkiler genel olarak olumlu yönde ve gelişime açık pozisyonda devam etse de ticari ilişkiler, kültürel farklılıklar ve coğrafi uzaklık nedeniyle güçlü bir potansiyel sunmuyor. Bununla birlikte, ikili ticaretin yıllar içerisinde güçlendiğini söylemek de mümkün. Türkiye ve Tayland arasındaki STA müzakereleri de halen devam ediyor. 2022’de Türkiye’den 384,5 milyon dolarlık mal ve hizmet ithal eden Tayland, 1,4 milyar dolarlık mal ve hizmeti Türkiye’ye ihraç etmişti. Türkiye’den Tayland’a ihraç edilen başlıca ürünler inorganik kimyasallar, makineler, mekanik cihazlar ve alet-ler, mücevherci eşyası, su ürünleri, elektrikli makine ve cihazlar, hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, eczacılık ürünleri, motorlu kara taşıtları, boyalar ile demir veya çelikten eşyayken, Türkiye’nin Tayland’dan ithal ettiği başlıca ürünlerse motorlu kara taşıtları, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, kauçuk ve kauçuktan eşyalar, elektrikli makine ve cihazlar, plastikler ve mamulleri, sentetik ve suni devamsız lifler, şeker ve şeker mamulleri, kahve, çay, maya, sos, mama gibi gıda ürünleri, optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar ile alüminyum ve alüminyumdan eşyalardır. 

MAKİNE TİCARETİNDE DE DEZAVANTAJLIYIZ

 Tayland’ın makine özelinde ticaret rakamlarını incelediğimizde, BM İstatistik Bölümü verilerine göre, ülkenin makine ihracatının 2022’de yüzde 2,2 azalarak 46,2 milyar dolar olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Tayland’ın en çok makine ihraç ettiği ülkeler sıralamasında ilk sırada11,8 milyar dolarla ABD yer alırken, ikinci sıradaki Çin 2022’de Tayland’dan 3,8 milyar dolarlık makine alımı yaptı. Üçüncü sıradaki Japonya’ya da 3,7 milyar dolarlık makine ihraç edildi. 2022’de Türkiye ise Tayland’dan gerçekleştirdiği makine ithalatında yüzde 6,3’lük artışla 197,6 milyon dolar değerinde makine alımı yaptı. Bu dönemde Tayland’ın Türkiye’ye gerçekleştirdiği1,4 milyar dolarlık toplam ihracat içindeki makinenin payı da yüzde 14 olarak kayda geçti. Aynı dönemde Tayland’ın toplam ihracatının 284,1 milyar dolar olduğunu ve makine ihracatının toplam ihracattan yüzde 16,2 pay aldığını da söyleyelim.Diğer yandan, makine ithalatının, 306,3 milyar dolarlık toplam ithalattan yüzde10,7 pay aldığı Tayland’da, 2022’de yüzde 2,7’lik düşüşle 32,8 milyar dolar tutarın-da makine ithal edildi. BM İstatistik Bölümü verilerine göre Tayland’ın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 12,4 milyar dolarla Çin yer alırken, listenin ikinci sırasında bulunan Japonya’dan 6,6 milyar dolar değerinde makine ithal edildi, üçüncü sıradaki ABD’den de 2 milyar dolarlık makine alımı yapıldı. Aynı dönemde Tayland’ın Türkiye’den makine ithalatı yine çok sınırlı kaldı ve yüzde 14,8’lik artışa rağmen 68,9 milyon dolar değerinde gerçekleşti.Bu veriyle, Tayland’ın toplam 32,8 milyar dolarlık ma-kine ithalatından 2022’de Türkiye’nin aldığı payın yüzde 0,21 seviyesinde gerçekleştiğini; Tayland’ın Türkiye’den yaptığı 384,5 milyon dolarlık toplam ithalat içindeki makinenin payının ise yüzde 17,9 olarak kayda geçtiğini hatırlatalım. 

TAYLAND İLE TİCARETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER 

• Ülkede Tayland kraliyet ailesine saygı gösterin.
• Birçok Asya kültüründe olduğu gibi, Tayland’da da gurur ve itibar büyük bir rol oynar. Biriyle yüzleşmek, öfkenizi kaybetmek veya toplum içinde güçlü olumsuz duygular göstermek, Tay kültüründe çok olumsuz olarak kabul edilir.
• Taylandlı aileler tarafından çocuklara sabırlı olmaları, olaylara ve insanlara ellerinden gelen en iyi şekilde tahammül etmeleri öğretilir. Çocuklar her zaman iyi huylu ve düşünceli olmaya teşvik edilirler. Bu sebeple, genel görgü kurallarını ve bunun altında yatan daha derin yapıyı anlarsanız, Taylandlılar ile iş yapmakta zorlanmazsınız.
• Taylandlılar, eşit sosyal statüde olanlar için ellerini göğüs hizasında, yaşlı veya saygı duyulan kişiler için burun hizasında, çok saygı duyulan kişiler için alın hizasında bir araya getirip yukarı kaldırır. Wai denilen bu selamlama şeklinde başınızı kaldırılmış ellere doğru biraz aşağı eğmelisiniz.
• Batı tarzı bir tanışmada, bir kadın elini önce uzatma ayrıcalığına sahiptir. Eğer uzatmamayı seçerse, bir erkek el sıkışmaya zorlayamaz. 

• İnsanlara ilk isimleriyle hitap edin. Genellikle, “Khun” unvanı ilk ismin önüne eklenir. Bu, Bay veya Bayan’a benzer ve medeni duruma bakılmaksızın hem erkekler hem de kadınlar için kullanılır. Soyadları genellikle yalnızca resmi ortamlarda kullanılır. 

• Tayland’da takma isim kullanımı da yaygındır. 

• Tayland’da dış ortam sıcaklığı her zaman yüksek olmasına rağmen, bir oda veya bina içinde kullanılan klima sistemleri nedeniyle içerisi her zaman dışarıdan daha soğuktur. İnsanlar bu sıcaklığa uygun malzemelerle giyinme eğilimindedir. 

• Her durumda giyilebilecek en popüler malzeme, çeşitli renk ve dokularda gelen Tay ipeğidir. Bazıları erkek takımları için, bazıları ise kadın elbiseleri için uygundur. 

• Kutsal yerlere mini etek ve şort, dar giysiler, omuzları açık kıyafetlerle giremezsiniz. Kutsal yerlere girerken eğer giyiyorsanız şapkanızı, güneş gözlüklerinizi ve ayakkabılarınızı çıkarmalısınız. 

• Ziyaret için bir fırsat doğduğunda en az bir ay önceden resmi iş görüşmesi için randevu talep eden bir mektup gönderilmelidir ve mümkünse randevu tarihi ve saati hakkında bilgi almak için bir telefon görüşmesi yapılmalıdır. Belirlenen günde ziyaretçi, belirlenen yere biraz daha erken gelmelidir, ancak ziyaret için çok erken de olmamalıdır. Bangkok’taki trafik sıkışıklığı göz önüne alındığında, ziyaretçi belirlenen saatten birkaç dakika önce ev sahibinin sekreterine rapor verebilir. 

• Kartvizitler, iş görgü kurallarının önemli bir parçasıdır. Size bir kart verilirse, sağ elinizle kabul edin, birkaç saniye bakın ve cüzdanınıza düzgünce yerleştirin. Kartvizitinizi dağıtırken de önce sosyal statüsü en yüksek olan kişiye verin.
• Kültürel olarak açık sözlülük ve olumsuz cevaplar çok tercih edilmez. Bu sebeple, yazılı bir anlaşma olmadan hareket etmeyin. 

• Tayland’da hediye vermek genellikle gayri resmidir. Düğünler veya diğer önemli olaylar dışında, hediye verilmesi beklenmez. Bununla birlikte, basit, özenle paketlenmiş bir hediye hazırlamak kesinlikle değerli bir dostluk ve takdir jestidir. 

• Bir hediyeyi siyah, mavi veya yeşil renkte paketlemeyin. Bunlar cenazelerde kullanılan renklerdir ve yasla ilişkilendirilir. Kırmızı, Çin kökenli Taylandlılar arasında hediyeler için uğurlu bir renktir. 

• Öğle yemeği veya akşam yemeği zamanı, sohbet edilen, haber alışverişi yapılan zamanlardır. Yemekte ilgisiz olmak ve umursamaz bir tutum sergilemek hoş kabul edilmez. 

• Tayland’da baş kutsal kabul edildiği için Taylandlı bir kişinin kafasına, herhangi bir görüntü veya heyke lin kafasına asla ve asla dokunmayın.

• Tayland’da güler bir yüz çok önemlidir. Selamlaşırken, teşekkür ederken, hatta özür dilerken gülümseyin. Fakat bir Taylandlının size gülümsemesinin her şeyin yolunda gittiğinin ve istediğiniz sonucu elde ettiğinizin garantisi değildir. 

• Rahiplerin kadınlarla herhangi bir fiziksel temas kurmaları yasaktır. Kadınlar asla ve asla keşişlere dokunmamalıdır. 

Kaynak: Ticaret Bakanlığı, Kolay İhracat Portalı Tayland Pazar Bilgileri Sayfası