TÜRKİYE’NİN MAKİNECİLERİ, SEKTÖREL RAPORLAR SERİSİNE ARA VERMEDEN DEVAM EDİYOR. BU KEZ, MAKİNE SANAYİSİNDEKİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞMALARINA YENİ BİR BAKIŞ AÇISI GETİREN VE KÜRESEL ÖLÇEKTE ÖNEMLİ BİR PAZAR HACMİ OLUŞTURAN MAKİNE VE EKİPMAN KİRALAMA (MEK) PAZARINA ODAKLANAN TÜRKİYE’NİN MAKİNECİLERİ, MAKFED İLE SEKTÖR DERNEKLERİ İMDER VE İSDER İŞ BİRLİĞİNDE HAZIRLANAN “MAKİNE VE EKİPMAN KİRALAMA PAZAR ANALİZİ RAPORU” BAŞLIKLI ÇALIŞMAYI KAMUOYUNUN BİLGİSİNE SUNDU.

Türkiye’nin Makinecileri, sektörün yurt içi ve yurt dışındaki tanınırlığını ve katma değerini artıracak faaliyetlerini aralıksız sürdürürken, sektörün büyüme politikalarına ışık tutacak rapor ve çalışmalarla sektör temsilcilerine yol göstericilik görevine de devam ediyor. Bu kapsamda 2017 yılından bugüne 28 önemli rapor ve yayına imza atan Türkiye’nin Makinecileri, makine sektörünün bağlantılı sektörlerle ilişkilerinden dış pazar analizine, ihracat potansiyeli araştırmasından makine imalat sektörünün Türkiyeve dünya değerlendirmesine değin derinlikli çalışmalar ortaya koymuştu.Moment Expo sayfalarında da ayrıntılarıyla incelediğimiz bu raporlar serisi giderek büyürken, bu kez eylül ayında makine sektörü, politika yapıcılar ile kamuoyunun dikkatine sunulan “Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu” başlıklı çalışmanın, sektör temsilcileri için önemli bir içerik sunduğuna inanıyoruz. Türkiye Makina Federasyonu (MAKFED) ile Türkiye İş Makineleri Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği (İMDER) ile İstif Makineleri Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği’nin (İSDER) iş birliğinde, TOBB Kiralama Komitesi ve Takım Tezgahları Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) ve Personel Yükseltici Platform İşletmeci, İmalatçı ve Distribütörleri Derneği’nin (PLATFORMDER) katkılarıyla Dr. Selçuk Mutlu tarafından hazırlanan “Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu” başlıklı çalışma, özellikle son dönemde tüm imalat sanayilerinin gündemindeki sürdürülebilirlik temasına yeni bir bakış açısı sunuyor ve makine ve ekipman kiralama pazarını somut veriler ışığında incelerken, yurt içi pazarın dünyadaki yerini tespit ediyor ve sektörün sağlıklı gelişimi konusunda fikir ve öneriler ortaya koyuyor. 

“MEK” PAZARIHIZLI BÜYÜYECEK

 Günümüz dünyasında her kesimden, her sektörden ihtiyaçlarımız gün geçtikçe artarken kaynaklarımızın kısıtlı olması bizleri alternatif çözüm yöntemleri bulma arayışına itiyor. Paylaşım ekonomisi olarak da tanımlayabileceğimiz “kiralama” prensibi de bu noktada devreye giriyor. Kiralama anlayışı, Türkiye’nin kalkınma hamlesine katkıda bulunan çok sayıda sektör mensubu önemli kurum ve kuruluşlara kaynaklarını daha etkin artırımlarla yönlendirmelerini sağlayacak alternatif çözümler sunuyor. Türkiye’nin iş, inşaat ve istif makinaları sektörü ise pazar büyüklüğü dünya genelinde yaklaşık 120 milyar dolara ulaşan ve gelecek 15 yıl içinde yüzde 50 büyümesi öngörülen makine ve ekipman kiralama (MEK) pazarının etkili oyuncularından biri olmaya hazırlanıyor. Küresel piyasalarda her kesimden, her sektörden ihtiyaçlar hızla artar ve “kiralama” gibi çözüm yöntemlerini öne çıkarırken, 2027 yılına kadar makine ve ekipman kiralama pazarının büyüklüğünün de 179,6 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor. Bu açıdan, “Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu” başlıklı çalışma, Türkiye’de kiralama sektörüne özgü; detaylı sektörel görüşme, inceleme ve analizler içeren ilk çalışmalardan biri olma özelliğini de taşıyor. 

“TEKNOLOJİYİ HIZLIVE ESNEK BİR ŞEKİLDE YENİLEME AVANTAJI”

 Makine İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Kutlu Karavelioğlu raporun sunuş metninde, ürünlerin geliştiricilerinden tedarikçilerine, satış ve pazarlamadan müşteri hizmetlerine kadar pek çok aşamayı içinde bulunduran bu ekosistemde MEK’in sadece inşaat sektörüyle değil, diğer pek çok sektörle olan etkileşimine dikkat çekiyor ve “Kullanım hakkının belirli bir süre için ödeme karşılığında devredilmesini ifade eden kiralama kavramı, şirketle-rin dış kaynak kullanımına yönelimi arttıkça daha sık karşımıza çıkıyor. Çünkü kendi kapasiteleri doğrultusunda daha güçlü oldukları alanlara yönelen şirketler, belirli alandaki mal ve hizmet ihtiyaçlarını dışardan temin ettiklerinde, maliyet avantajlarının arttığını fark ediyor. Personel, bakım ve risk gibi maliyet faktörlerinin azalmasının yanında bu yöntem, özellikle teknolojiyi hızlı ve esnek bir şekilde yenileme konusunda da birçok avantaj barındırıyor. Sabit sermaye yatırımını ne kadar kullanacağı belli olmayan şirketler sigorta, bakım, servis, onarım, nakliye ve depolama gibi pek çok faktörden de muaf olmuş oluyor. Rapor genelinde, iş kazalarının azaltılmasından personel eğitimlerine kadar pek çok noktada daha genişletilebilecek örneklere ulaşabilirsiniz.” diyor. Çalışmanın amacının kiralama konusunun sağladığı esnekliklere dikkat çekerek, potansiyel hizmet alıcıları ikna etmek olmadığının altını çizen Karavelioğlu, “Bizi bu çalışmayı yapmaya iten temel ihtiyaçlardan biri, Türkiye’de makine ve ekipman kiralamalarına yönelik yeterli veri analizi bulunmadığını görmemizdi. Bu amaçla, öncelikle sektör dağılımlı olarak girişim sayısını tespit etmek; bu girişimlerin istihdamını, cirosunu ve kiralama parkı büyüklüğünü görmek istedik. Bu alandaki firma ölçeklerini ve müşteri dağılımını incelediğimizde, sektörün yeterliliğini ve geliştirmeye açık yönlerini daha yakından gözlemledik. Ulusal ve uluslararası kaynakların yanı sıra ikili görüşmeler yoluyla sektör temsilcilerinden sağladığımız bulgularla, raporun son bölümünde kiralama pazarına dair genel bir stratejiyi betimledik.” sözlerini kullanıyor. 

“SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ESASLI GELİŞME,BİR ZORUNLULUK”

İMDER Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Akgün de benzer bir vurguda bulunuyor ve “Dijitalizasyon ve sürdürülebilirlik kavramları artık hepimizin bir gerçeği haline geldi. Türk iş, inşaat ve istif makineleri sektörleri de tüm dünyada gözlemlenebilen kıran kırana rekabette kendini gösterebilmek ve geri kalmamak için teknolojide ve sürdürülebilirlik esaslı eksende kendini geliştirmek zorunda olduğunun kesinlikle farkında. Bu farkındalıkla birlikte bizim de hedefimiz; sektörel bilgi birikimimiz ve dünyadaki bu gelişmeler doğrultusunda yenilenmiş çözüm ve projelerimizle sektörlerimizi dünya ile yarışır süreçlere bilgi düzeyi ve sistematiğe ulaştırmak.” diyor. Türk iş, inşaat ve istif makinaları sektörlerinin, küresel rekabette geri kalmamak için teknolojide ve sürdürülebilirlik esaslı eksende kendilerini geliştirme zorunluluğunun kesinlikle farkında olduklarının altını çizen Akgün, şöyle devam ediyor: “Bu farkındalıkla hedefimiz; sektörel bilgi birikimimiz ve dünyadaki bu gelişmeler doğrultusunda yenilenmiş çözüm ve projelerimizle sektörlerimizi dünyayla yarışır süreçlere bilgi düzeyi ve sistematiğe ulaştırmak. Ayrıca iş, inşaat ve istif makinaları sektörleri olarak; iklim krizi, küresel ısınma ve hava kirliliği gibi sorunları oldukça önemsiyor; temeli Paris İklim Anlaşması ile atılan ‘Sıfır Karbon Ayak İzi’ ilkesiyle birlikte yeşil enerji, temiz üretim ve sürdürülebilir teknolojileri kullanarak, geleceğin modellerine yatırım yapıyoruz.” İSDER Yönetim Kurulu Başkanı Serkan Karataş ise döngüsel ekonominin bir getirisi olarak iş dünyasına dâhil olan “kiralama” temasının ve raporun önemini, “Gün geçtikçe döngüsel ekonominin hayatımıza daha fazla dâhil olduğunu görüyoruz. Neredeyse tüm AB ülkelerinin koydukları yeşil hedefler dolayısıyla; geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik esaslı çalışma prensipleri tüm dünya ticaretini şekillendiriyor ve sektörümüz dijital dünyanın içerisine her geçen gün daha fazla dâhil oluyor. ‘Kiralama’ kavramı doğası gereği sürdürebilir bir model olarak kabul edilmektedir. Tüm döngüsel ekonomi ilkelerini yerine getirir ve bunu yaparken daha sürdürülebilir bir dünya için sorulan sorulara endüstri perspektifinden en doğru yanıtları verebilir. Kiralama konseptinden bahsettiğimizde geri dönüşüm, paylaşım ekonomisi, kaynak kullanımını en aza indirgeme gibi alt maddeler sıraladığımızdan; ülkemizce görece gelişme sürecinde olan kiralama sektörüne kaynakça olabilecek bir çalışma gerçekleştirme gayesi ile yola çıktık.” sözleriyle özetliyor. 

KİRALAMA PİYASASINDAKİ İLK BEŞ ŞİRKETTÜM PAZARINYÜZDE 20’SİNE HÂKİM

 Kiralama sektörü pazarının potansiyelini, sektördeki girişim sayısını tespit etmek; bu girişimlerin istihdamını, cirosunu ve kiralama parkı büyüklüğünü ortaya koymak amacıyla hazırlanan rapora göre, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kiralama şirketleri, sektörün yüzde 80’inden fazlasını temsil ediyor. Çin’deki kiralama piyasasının dikkat çekici bir büyüme gösterdiği, en çok büyüme gösteren ilk beş şirketten üçünün Çin şirketi olduğu da ortaya çıkan sonuçlardan biri. Raporda, dünya pazarındaki ilk beş şirketin, tek başına yaklaşık 20 milyar avro gelir elde ettiği tahmin edilirken, bu şirketlerin küresel pazarın neredeyse yüzde 20’sini oluşturan bir büyüklüğe sahip olduğu görülüyor. 2022 yılı rakamlarına göre, toplam 6 milyar dolarlık cirosu ve yaklaşık 400 bin kişiye yarattığı istihdamla öne çıkan Türk iş, inşaat ve istif makineleri sektörü ise kiralama sektöründeki büyüyen pazarda yeni fırsatları yakalamayı, Avrupa Birliği’nin yeşil dönüşüm hedeflerine uygun yol haritası ve yeni teknolojiler ile küresel rekabete ayak uydurarak, dünya pazarını güçlendirmeyi hedefliyor. indirgeme gibi alt maddeler sıraladığımızdan; ülkemizce görece gelişme sürecinde olan kiralama sektörüne kaynakça olabilecek bir çalışma gerçekleştirme gayesi ile yola çıktık.” sözleriyle özetliyor. 

KİRALAMA PİYASASINDAKİİLK BEŞ ŞİRKETTÜM PAZARINYÜZDE 20’SİNE HÂKİM

 Kiralama sektörü pazarının potansiyelini, sektördeki girişim sayısını tespit etmek; bu girişimlerin istihdamını, cirosunu ve kiralama parkı büyüklüğünü ortaya koymak amacıyla hazırlanan rapora göre, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kiralama şirketleri, sektörün yüzde 80’inden fazlasını temsil ediyor. Çin’deki kiralama piyasasının dikkat çekici bir büyüme gösterdiği, en çok büyüme gösteren ilk beş şirketten üçünün Çin şirketi olduğu da ortaya çıkan sonuçlardan biri. Raporda, dünya pazarındaki ilk beş şirketin, tek başına yaklaşık 20 milyar avro gelir elde ettiği tahmin edilirken, bu şirketlerin küresel pazarın neredeyse yüzde 20’sini oluşturan bir büyüklüğe sahip olduğu görülüyor. 2022 yılı rakamlarına göre, toplam 6 milyar dolarlık cirosu ve yaklaşık 400 bin kişiye yarattığı istihdamla öne çıkan Türk iş, inşaat ve istif makineleri sektörü ise kiralama sektöründeki büyüyen pazarda yeni fırsatları yakalamayı, Avrupa Birliği’nin yeşil dönüşüm hedeflerine uygun yol haritası ve yeni teknolojiler ile küresel rekabete ayak uydurarak, dünya pazarını güçlendirmeyi hedefliyor. 

TÜRKİYE’NİN POTANSİYELİRAKİP ÜLKELERE GÖRE DAHA BÜYÜK

Rapora göre, 2021 yılı itibarıyla küresel iş ve endüstriyel makine ekipman pazarında Kuzey Amerika (ABD ve Kanada) yüzde 38 payla ilk sırada yer alırken, Kuzey 

“TÜRKİYE’DEKİ MAKİNE VE EKİPMAN KİRALAMA PAZARININ, İLERLEYEN DÖNEMLERDE BÜYÜMESİNE DEVAM ETMESİ BEKLENTİLER DÂHİLİNDE. MAKİNE EKİPMAN SATIN ALMAK İÇİN İHTİYAÇ DUYULAN GÖRECE YÜKSEK BAŞLANGIÇ MALİYETLERİ, VERGİLER, AMORTİSMAN MALİYETLERİ, BAKIM VE SİGORTA GİBİ İLİŞKİLİ SATIN ALMA FAKTÖRLERİ, MAKİNE VE EKİPMAN KİRALAMA PAZARINDA TALEP ÜZERİNDE BELİRLEYİCİ OLMAYA DEVAM EDİYOR.” TÜRKİYE’NİN POTANSİYELİRAKİP ÜLKELERE GÖRE DAHA BÜYÜK

Rapora göre, 2021 yılı itibarıyla küresel iş ve endüstriyel makine ekipman pazarında Kuzey Amerika (ABD ve Kanada) yüzde 38 payla ilk sırada yer alırken, Kuzey Amerika’yı yüzde 28 ile Avrupa, yüzde 26 ile AsyaPasifik, yüzde 6 ile Orta Doğu ve Afrika ve yüzde 3 ile Latin Amerika takip ediyor. Asya-Pasifik bölgesi, en yüksek büyüme hızıyla yakın gelecekte pazarın liderliğini ele alabilecek bölge olarak görülürken, Türkiye, Avrupa bölgesi kapsamında ele alınıyor ve Avrupa iş ve endüstriyel makine ekipman kiralama piyasası, 29,7 milyar dolarla Kuzey Amerika’dan sonra pazar payı açısından ikinci sırada yer alıyor. Gelecek çeyrek yüzyıllık sürede teknolojik devrimin, makine ekipman kiralama pazarındaki büyük dönüşümün lokomotifi olmaya aday olduğunun işaret edildiği raporda, Türkiye’nin, makine ekipman kiralama pazarında rakip ülkelere göre henüz gelişmekte olan yeni bir pazar olarak, büyük potansiyel barındırdığı görülüyor. 

MEK PAZARI 2027’DE180 MİLYAR DOLARA ULAŞACAK

“Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu”, MEK pazarının genel yapısı ilişkin unsurlar, MEK pazarının temel göstergeleri, makine ve ekipman kiralama pazarına etki eden dinamikler, makine ekipman kiralama pazar analizinden stratejilere geçiş ve değerlendirme olmak üzere altı bölümden oluşuyor. Türkiye’de makine ekipman kiralama pazarının görece yeni bir iş sahası niteliğinde olduğunun altı çizilirken MEK pazarının ilerleyen dönemlerde büyümesine devam etmesi öngörülüyor. Dünya MEK pazar büyüklüğünün, 2021 yılı itibarıyla 117,9 milyar dolara eriştiği belirtilen raporda, kiralık filosuna her geçen gün eklenen son teknoloji makine ekipmanların yanı sıra inşaat, bayındırlık ve altyapı gibi alanlardaki sürekli gelişmelerin kiralama hizmetlerine olan talebi artırması doğrultusunda; pazar büyüklüğünün 2027 yılına kadar 179,6 milyar dolara ulaşacağı öngörüsü de vurgulanıyor.Dünya makine ekipman kiralama pazarının, pazarın çoğunluğunu oluşturan ilk beş hizmet sağlayıcısı tarafından kontrol edildiği belirtilen rapora göre, Avrupa Kiralama Derneği’nin (ERA) resmi dergisi International Rental News’un (IRN), Haziran 2022’de yayınlanan IRN100 anketi, kiralama pazarındaki şirketlerden ilk 100’de yer alanların 2020 yılında salgın yüzünden toplam gelirleri yüzde 6,4 düşerken, 2021 yılında ise yüzde 15 artışla 56,9 milyar dolara yükseldiğini ortaya koyuyor.Diğer yandan, 2021 yılı itibarıyla, dünya iş ve endüstriyel makine ekipman kiralama pazarında en büyük pay yüzde 50,1 ile (52,3 milyar dolar) hafriyat ve kazı makine ekipmanına aitken, yol yapımı ve beton makine ekipmanının payı yüzde 23,9 (25 milyar dolar), malzeme elleçleme makine ekipmanının payı yüzde 19,8 (20,6 milyar dolar) olarak karşımıza çıkıyor. Küresel personel yükseltici platform kiralama pazarının büyüklüğünün ise aynı yıl itibarıyla yaklaşık 19,2 milyar dolara yükseldiği tahmin ediliyor. 

İŞ VE İNŞAATMEK PAZARIYÜZDE 6,1 BÜYÜDÜ

 Türkiye iş ve inşaat makine ekipmanı kiralama pazarı büyüklüğünün ise 2021 yılı itibarıyla 443,7 milyon avro olduğu bildiriliyor. Pazar, 2021 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 6,1 oranında büyürken, 2023 yılı sonu itibarıyla pazarda yüzde 10’dan daha fazla bir daralma beklentisi bulunuyor. 2020 yılında kiralamaya giden makine ekipman sayısı 2019 yılına nazaran yüzde 70,1 artış gösterirken; bu oran 2021 yılında 2020 yılına göre salgının yarattığı baz etkisiyle birlikte yüzde 75,9 oldu. 2022 yılında ise kiralamaya giden makine ekipman sayısında yüzde 2,4 gibi görece sınırlı bir artış olduğu tahmin ediliyor.İstif makine ekipmanı kiralama pazarı büyüklüğü ise 2021 yılı itibarıyla 110,6 milyon avro olarak tahmin ediliyor. Pazarda yaratılan ciro 20192021 yılları arasında yüzde 16,7 oranında büyürken, 2023 yılı sonu itibarıyla yüzde 5 ila yüzde 10 aralığında daralma yaşanması bekleniyor. 

TAKIM TEZGÂHI KİRALAMASINDA DA SEKTÖR BÜYÜYOR

 Raporda makine ekipman kiralama pazarında büyüme gösteren segmentlerden takım tezgâhı kiralama pazarına da odaklanılıyor. Raporda yer alan verilere göre, Türkiye’de takım tezgâhı parkurunun yaş ortalaması 18 ila 20 yıl iken, Avrupa’da 8 ila 10 yıl olarak ölçülüyor. Dolayısıyla rekabetin korunması ve verimliliğin artırılması doğrultusunda tezgâh parkurunun yeni teknolojilere uyumlaştırılması, bakım onarımda kurumsallaşma ve sürekliliğe yönelik kültürün yaygınlaşması gibi hususlar gündemde kalmaya devam edecektir. Bu bağlamda takım tezgâhlarının operasyonel kiralanması ön plana çıkan bir alternatif olarak görülebilir. Raporda paylaşılan bilgilere göre, Türkiye takım tezgâhları kiralama pazarında 2021 yılı itibarıyla 275 adet takım tezgahının kiralandığı görülüyor. Kiralanan takım tezgâhları ise türlerine göre 134 adet CNC işleme merkezi, 114 adet CNC torna tezgâhı, 24 adet universal tezgâh ve üç adet robot olarak sıralanıyor.Yine raporda, Türkiye takım tezgâhları kiralama pazarının büyüklüğüne ilişkin verilere de yer veriliyor. Buna göre, 2019-2021 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı yüzde 84,4 gibi dikkat çekici bir şekilde büyüme kaydeden Türkiye takım tezgâhları kiralama pazarında CNC işleme merkezlerinin kiralanmasında ise yüzde 120,6 büyüme kaydedilmiş. Bu doğrultuda toplam sektör cirosu da 8 milyon doların üzerine yükselmiş. 

“BÜYÜK ÖLÇEKLİ OYUNCULARIN YANI SIRA ÇOK SAYIDA KOBİ’NİN DE FAALİYET GÖSTERDİĞİ MEK PAZARINDA; ÇEVRE DOSTU, YÜKSEK PERFORMANSLI, VERİMLİ VE YENİ TEKNOLOJİLER İÇEREN MAKİNE EKİPMAN GELİŞTİRMEYE YÖNELİK YATIRIMLARIN DA PAZAR TALEBİNİ ETKİLEMESİ BEKLENİYOR.”

SEKTÖR SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

 Günümüzde makine ekipman kiralama sektörünün makro düzeydeki sorunlarından biri finansmana erişim koşullarının sektör faaliyetlerini kısıtlaması olarak öne çıkıyor. Finansmana erişim koşullarını negatif yönde etkileyen bir başka konu ise enflasyonun, kurun ve faizin yüksek olması. Türkiye’de 2018 yılının ikinci yarısı başlayan dövizdeki dalgalanma, makine ekipman satışı kadar kiralama faaliyetlerini de etkilerken, dövizdeki istikrarsızlık, finansa erişimde yaşanan problemler ve firmaların döviz borçlarının TL cinsinden artması neticesinde kredi ödemelerinin yeniden yapılandırılması; başta kiralama firmaları olmak üzere birçok işletmenin makine ekipman yatırım planlarını ötelemesini gerektiriyor. Sektörün makro düzeydeki ikinci sorunu ise kayıt dışı ekonomidir. Bu halde denetimlerden gizlenen, kayda geçirilmeyen ya da geçirilemeyen, dolayısıyla rekabet bozucu etki yaratan faaliyetler söz konusu. Pazarda kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla uluslararası örgütlenmelerin izledikleri yöntemler, ortaya çıkan ortak çözüm stratejileri incelenmesinin, ihtiyaç duyulan hukuki ve mali düzenleme ve uygulamaların sektör görüşleri de alınarak belirlenmesinin önemli olduğu vurgulanıyor.

Çalışmanın orijinal dokümanına, burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.