Uluslararası gözetim şirketleri; bir ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunan en önemli araçlardan biri olan ve pek çok kurum ve kuruluşun katılımı ile gerçekleşen dış ticarette, gerekliliği gittikçe artan önemli kuruluşlar arasında...

ULUSLARARASI GÖZETİM ŞİRKETLERİ; BİR ÜLKENİN EKONOMİK BÜYÜMESİNE KATKIDA BULUNAN EN ÖNEMLİ ARAÇLARDAN BİRİ OLAN VE PEK ÇOK KURUM VE KURULUŞUN KATILIMI İLE GERÇEKLEŞEN DIŞ TİCARETTE, GEREKLİLİĞİ GİTTİKÇE ARTAN ÖNEMLİ KURULUŞLAR ARASINDA SAYILIYOR. TÜRKİYE’DE 2007 YILI İTİBARİYLE ULUSLARARASI GÖZETİM ŞİRKETİ STATÜSÜNE SAHİP 121 ADET FİRMA BULUNUYOR. ULUSLARARASI GÖZETİM ŞİRKETLERİ; BİR ÜLKENİN EKONOMİK BÜYÜMESİNE KATKIDA BULUNAN EN ÖNEMLİ ARAÇLARDAN BİRİ OLAN VE PEK ÇOK KURUM VE KURULUŞUN KATILIMI İLE GERÇEKLEŞEN DIŞ TİCARETTE, GEREKLİLİĞİ GİTTİKÇE ARTAN ÖNEMLİ KURULUŞLAR ARASINDA SAYILIYOR. TÜRKİYE’DE 2007 YILI İTİBARİYLE ULUSLARARASI GÖZETİM ŞİRKETİ STATÜSÜNE SAHİP 121 ADET FİRMA BULUNUYOR.

Dış ticaretin gözü
Uluslararası Gözetim şirketleri’nin görevi kısaca alıcı ve satıcı arasında daha az ihtilaf çıkmasını temin etmek ve olası ihtilafları çözmek olarak açıklanıyor. Gözetim, ticarete konu olan bir malın alıcıya tesliminin, satış sözleşmesinde öngörülen miktar, kalite, ambalajlama, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim zamanı ve benzeri koşullarına ne ölçüde uygun olarak gerçekleştirildiğinin bir “Gözetim şirketi” aracılığıyla alıcı veya satıcı tarafından tespit ettirilmesi şeklinde tarif ediliyor. Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca kurulu bulunan Gözetim şirketleri; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kuruluş işlemleri tamamladıktan sonra faaliyette bulunabiliyor.

BALTIC CONTROL TÜRKİYE; 14 YILDIR SEKTÖRDE
Baltic Control Türkiye; Baltic Control Ltd. grubunun yüzde 33 ortaklığı ile ülkemizde 1996 yılında kurulan ve çeşitli alanlarda eksiksiz denetim, gözetim, inceleme, ölçüm, tahlil, belgeleme ve danışmanlık servisleri veren  uluslararası bağımsız denetim şirketlerinin en önemlileri arasında yer alıyor. Baltıc Control ; IŞA (Internatıonal Federatıon Of Inspectıon Agencıes) IFFO (Internatıonal Fısh And Fıshoıl Organızatıon ), AFOA, EROLAB, LCA , ICC, IPD, TTA, ATG üyesi, FOSFA (The Federatıon Of Oıls, Seeds And Fats Assocıatıons Ltd)  ve  GAFTA (The Graın&Feed Trade Assocıatıon)  onaylı gözetim firması olup, Birleşmiş Milletlerin UNDP, UNICEF, UNWRA, WFP, FAO gibi organizasyonlarına sürekli olarak hizmet vermeyi sürdürüyor. Baltıc Control Türkiye’nin  Operasyon Müdürü Deniz Kaptan; ülkemizde gözetim şirketlerinin işleyişi ve önemi hakkında bilgi verdi. Operasyon müdürü Deniz Kaptan: “Türkiye’de gözetim şirketleri; gerek yurt dışı gerekse yurt içi devlet veya özel kuruluşlardan ve şirketlerden alacağı gözetim talebi üzerine üstlendiği gözetim servisini, işin özelliklerine göre çeşitli hallerde ifa eder. Bu haller; malın üretim öncesi talebe göre test ve miktar kontrolünü, üretim bitiminde talepte belirtilen mal miktarının, özelliklerinin, paketlenme koşullarının, malların vasıtalara yüklenme prosedürlerinin ve nakliye detaylarının denetimlerini kapsar. Süreler; üretim öncesi sevkiyat talep ediliyorsa çeşitli aralarla birkaç denetimi ve raporlanmayı, son yükleme gününde denetim talebi varsa, nakliye vasıtalarına malların yüklenmesi sürdükçe bitene kadarki geçen zamanı kapsar.”

“HER GÖZETİM AŞAMASI NEVİ ŞAHSINA MÜNHASIRDIR”
Deniz Kaptan; gözetim aşamaları hakkında da şunları söyledi: “Tüm aşamaları, denetim talebinin özellikleri belirler ve hepsi nevi şahsına münhasırdır. Raporlar her aşamada müşteriye mail ile her gün sunulur ve iş bitiminde sertifika yazılıp en geç 24–48  saat içinde müşteriye gönderilir. Maliyet, istenilen servise göre gün-adam maliyet hesabı yapılıp üstüne piyasanın belirlediği sınırlar içinde kar konup, analiz ve posta-kurye masrafları eklenerek elde edilir. Ücretler belirli ton ağırlıklarına göre, dökme mal denetiminde tonaj fazlalaştıkça 0-1000;1000-5000; 5000-10 000, 20 000 ve üstü gruplara ayrılarak eksiltilerek saptanır.”

“MAKİNE VE AKSAMLARINDA GENELDE ALICI VE SATICI UZLAŞARAK BİR DENETİM  FİRMASI SEÇİYOR”
Baltic Control Türkiye Operasyon Müdürü Deniz Kaptan; 83. ve 84. fasıllardaki makine sektöründeki gözetimle ilgili şunları söyledi: “Makine sektörü için mal çizim ve talep edilen speklerine göre, talep edilirse üretim öncesi veya üretim tamamlanınca son yükleme öncesi ve sırasında test drive’da yapılarak tüm kalite denetimleri yapılır. Testler gözden geçirilir, üretim ölçüm aletlerinin kalibrasyonları kontrol edilir ve üreticiyle saptanan test sonuçları beraber imzalanır. Müşteriye her aşamada detaylar mail atılır ve nakil vasıtası temizlik veya emniyetli nakil koşulları kontrol edilir. Yükleme tamamlanınca sertifika hazırlanıp, müşteriye sunulur.” Kaptan; gözetimde diğer ülkelerle Türkiye arasındaki en belirgin farkın servis ve belgelendirme ücreti olduğunu söyledi. Deniz Kaptan: “Gözetim konusunda Türkiye’de büyük rekabet söz konusudur. Yabancı sermayeli büyük gözetim şirketleri merkezlerin saptadığı koşullarda çalışır ve fiyatlandırır. Gözetim işinin büyük kısmı uluslararası kabul gören, dünyada çeşitli yerlerde servisleri bulunan firmalarca alınır. Büyük şirketlerden yetişen denetimciler, 15 yıldan sonra kendi küçük gözetim firmalarını kurarlar. Servis kalitesinde pek fark yoktur. Sadece AB ülkelerinde bayağı yüksek karlarla çalışılır.

SPOT:
“ Uluslararası Gözetim şirketleri; Türk Ticaret Kanunu Hükümleri uyarınca kurularak, kuruluş işlemleri  Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra faaliyete başlayabiliyorlar. ”

Türkiye’yle kıyaslanırsa. lisan bilen denetici sayısı azdır ve bu handikap teşkil etmektedir.”Türkiye’de gözetim şirketleri ile hakkında yeterli bilgiye ancak 15-20 yıldır sürekli denetime odaklı özel firmalar veya kuruluşların sahip olduğunu söyleyen Deniz Kaptan; orta veya küçük firmaların yurt dışından talep aldıkça gözetimden haberdar olduklarını belirtiyor. Kaptan: “Gözetim şirketleriyle firmalar arasındaki ilişki ancak müşteri ziyaretleri, mailleşme ve telefonlaşmayla sağlanır. Genelde büyük miktarda döküm mallarla ilgili olan firmaların gözetimcilerle teması iyidir. Denetim yoğunluğu olan maden, kömür, fuel oil, metal, hurda, çimento, hububat, ay çekirdeği, bitkisel yağ gibi sektörlerde satıcı ve alıcı genelde uzlaşarak ortaklaşa gözetimci tayin ederler veya her yıl bazen bir bazen birkaç defa ihaleyle ücret ve firma seçerler. Otomobil, makine ve aksamı türü gözetimlerde genelde alıcı ve satıcı uzlaşarak bir denetim firması seçer. Ülkeler arası ihalelerde 3–5 seçenek içinden ihracatçı bir adet deneticiyi önerebilir.”

“GÖZETİM ŞİRKETLERİ; FİRMALARI HUKUKEN VE PRATİKTE SAVUNABİLİR VE HAK İDDİA EDEBİLİR HALE GETİRİR”
Deniz Kaptan son olarak Gözetim Şirketleri’nin ihracatçıya  sunduğu avantajlar hakkında şunları söyledi: “Gözetim Şirketleri’nin ihracatçıya sunduğu en büyük avantaj, ihracat yaptığı ülkelerdeki alıcılara karşı, mallarının kalite ve miktar açısından özellikle uluslararası bir denetim şirketi tarafında denetlenirse, kendilerini hukuken ve pratikte savunabilir ve hak iddia edebilir hale gelebilmesidir. Nakliye ve ithalatçı; müşterisine ya da ülkedeki boşaltma sorunlarına karşı somut bir savunma ve hukuki  hak elde eder. Alıcı müşteri itirazlarını, boşaltmada bir gözetici tutarak ve belge alarak karşı savunmayla yapmak zorundadır. İki belge çok farklılık gösterirse üçüncü bir bağımsız deneticiye müracaat gerekir. Genelde sorunlu durumlarda daha adil bir uzlaşma yoluna gidilme imkanı doğar. Bu avantajlar sebebiyle özellikle test –drive makine ihracatlarında alıcı müşteri  kendine muhakkak bir gözetimci tutar.”

GÖZETİM VE ANALİZDE BAĞIMSIZ HİZMET: AYMAK ULUSLARARASI SURVEY LTD. ŞİRKETİ
1982 yılında Mersin’de kurulan ve kurulduğu yıldan itibaren uluslar arası arenada gözetim ve analiz konularında bağımsız hizmet sunan Aymak Uluslararası Survey Ltd; T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticaret Standardizasyon Genel Müdürlüğü tarafından Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği’nde öngörülen şartlara sahip bulunduğu görülerek ”Uluslararası Gözetim Şirketi” statüsüne hak kazandı. Aymak Uluslararası Survey Ltd. IŞA (Internatıonal Fedaratıon Of Inspectıon Agencıes) ve Gafta ( The Grain& Feed Trade Association) onaylı gözetim Firması olup ISO 9001-2008 belgesine sahiptir. Birçok sektörde müşterilerine deneyimli ve uzman kadrosuyla hizmet veren Aymak Uluslararası Survey Ltd. Şirketi’nin gözetim hizmetlerini numune alma, numune gönderimi, numunelerin saklanması, tank temizlik ve uygunluk kontrolü, yükleme öncesi ve tahliye sırasında ürün kontrolleri, gemi ve sahil tankları, boru hattı transferlerinde ölçüm ve miktar hesaplamaları, eksiklik ve kayıpların araştırılması, draft survey, hasar tespitleri ve benzeri işlemler olarak sıralayabiliriz.

“RAPORLAR, TALEP EDEN MÜŞTERİNİN BİLGİSİ OLMADAN ÜÇÜNCÜ TARAF ŞAHIS VEYA KURULUŞLARA VERİLEMEZ”
Aymak Uluslararası Survey Ltd. Şirketi’nin Sistem Mühendisi Gökçe Ay; gözetim şirketlerinin hizmet özellikleri hakkında şunları söyledi: “Gözetim şirketlerine yurt içi veya yurtdışından yükün alıcısı, satıcısı, yükü taşıyan gemi armatörü, kiracısı, yükü sigortalayan sigorta şirketi, geminin acentesi veya nakliye şirketi tarafından gözetim talepleri gelebilir. Gözetim firmaları; talep edilen hizmetin özelliklerine göre maliyet, süre ve diğer aşamaları gözden geçirerek hizmeti talep eden kuruluşu bilgilendirir.” Sistem Mühendisi Gökçe Ay; gözetim firmasının, gözetimin her aşamasında müşterisini bilgilendirmesinin gerekliliğinin ve bu bilgilerin gizlilik esasına uygun olarak 3. tarafa açılmamasının altını çiziyor. Gökçe Ay: “Gözetim Firması, gözetimin her aşamasında müşterisini bilgilendirerek hizmet tamamlandığı andan itibaren raporlarını en kısa zamanda bilgisine sunar. Gözetim Firmaları, raporları talep eden müşterinin bilgisi olmadan 3.taraf şahıs veya kuruluşlara vermez ve bilgilendirme yapmaz. Hizmet tamamlandığı andan itibaren raporlarını en kısa zamanda bilgisine sunar. Gözetim Firmaları, raporları talep eden müşterinin bilgisi olmadan üçüncü taraf şahıs veya kuruluşlara vermez ve bilgilendirme yapmaz. Gözetim hizmetlerinin ücretlendirmesi yapılacak olan hizmetin çeşitliliğine göre gün/adam/tonaj olarak belirlenir.”   

“MAKİNE GÖZETİMLERİNDE İMALAT, YÜKLEME VE TAHLİYE GÖZETİMLERİ ÖNEMLİ”
Sistem Mühendisi Ay; makine sektöründe faaliyet gösteren gözetim modelleri hakkında bilgi verdi. Ay: “Makine sektörü için gerçekleştirilen gözetimlerden imalat gözetimleri; talep eden müşterinin isteği doğrultusunda yapılan imalatın, imalatçı fabrikasında veya montaj sahasında sözleşmesine uygun imal, ölçüm veya montaj kontrolünün yapılmasını içerir. İşletme ile ilgili olan imalat kalite organizasyonlarının, programların ve üretimde kullanılan malzemelerin gözetimi ve raporlanması, üretim öncesi hammadde kontrolü ve üretim süresince kalitenin istenilen seviyede olması için üretim faaliyetlerinin kontrolü, ilgili ürünün, istenilen özelliklere uygunluklarından veya akreditiflere uygunlukların kontrolü bu gözetim modelinin kapsamı içindedir.” Gökçe Ay; yine makine sektöründe faaliyet gösteren yükleme ve tahliye gözetimleri hakkında da bilgi verdi. Sistem Mühendisi Ay: “Yükleme ve tahliye gözetimleri, karşılıklı yapılan sözleşmelerde belirtilen ürünlerin doğru, güvenilir ve iyi ulaşım koşullarında sevk edileceğinin gözetimini içerir. Ürünlerin istif edileceği yerin uygunluk kontrolü, yükleme için gerekli evrakların kontrol edilmesi, sözleşmede belirtilen miktar, paketleme, markalamanın doğruluğunun kontrolü, yüklemenin ürüne zarar vermeyecek şekilde yapılıp yapılmadığının kontrolü ve ürünün uluslararası deniz-kara taşımacılığı için gerekli olan standartlara uygun, riskleri en aza indirilmesi için gerekli olan bağlamalarının kontrolü gibi kalemler önem arz eder.”