2004 yılından bu yana Avrupa Birliği’ne tam üye olmayı bekleyen Makedonya, sanayisini demir-çelik, tekstil ve metalurji odaklı yürütüyor.Makedonya’nın 2009 yılında önemli ihraç ürünleri incelendiğinde ilk sırayı demir ve çelik...

Makedonya’nın 2009 yılında önemli ihraç ürünleri incelendiğinde ilk sırayı demir ve çelik sektörü alıyor. Makine ve aksamları ise Makedonya’nın ihracatında 40 milyon dolar ile en önemli 1 5. ihraç kalemini oluşturuyor. Makedonya, Orta ve Doğu Avrupa’yı Güney ve Güneydoğu Avrupa ile bağlayan önemli ulaşım yollarının kesiştiği bir noktada bulunan ve Dünya Bankası tanımlamalarına göre aşağı orta milli gelir seviyesinde yer alan bir ülkedir. Ülkenin resmi adı Eski Yugoslav Cumhuriyeti, yerel adı ise Makedonya Cumhuriyeti olarak kayıtlarda yer alıyor. Yugoslavya’nın parçalanması sonucu oluşan; fakat isminden dolayı Yunanistan’ın resmen tanımaya yanaşmakta sorun çıkardığı Makedonya, 25,713 kilometrekarelik yüz ölçümü ile bir Güneydoğu Balkan yarımadası ülkesidir. Güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan, kuzeyde Sırbistan, batıda ise Arnavutluk ile sınır komşusudur. Kara yüz ölçümü 24,856 kilometrekare iken deniz yüz ölçümü 477 kilometrekaredir. Şubat 2009’daki nüfus sayımına göre 2,066,713 olan ülke nüfusu incelendiğinde nüfus artış hızı yüzde 0,3’tür. Nüfusun yüzde 19,2’sini 0–14, yüzde 69,4’ünü 15–64, yüzde 11,4’ünü ise 65 yaş üstü aralığı oluşturuyor. Ülke nüfusu yüzde 64,2 ile Makedon, yüzde 25,2 ile Arnavut, yüzde 3,9 ile Türk, yüzde 2,8 ile Romen, yüzde 1,8 ile Sırp, 2,2 diğer etnik gruplar olarak dağılım gösteriyor.

GSYİH’nın yüzde 90’ı dış ticaretten
Denize kıyısı olmaması ve ekonomisinin dış ticaret odaklı olması, Makedonya’nın küresel ekonomideki gelişmelere büyük ölçüde bağımlı hareket etmesine yol açıyor. Ülkenin dış ticareti, GSYİH’nın yüzde 90’ına tekabül ediyor. Bu durumun olumlu yanları olduğu kadar, olumsuz sonuçları da oldu. Makedonya özellikle son 10 yıl içerisinde büyük ölçüde dış kaynaklı ekonomik krizlere sıklıkla maruz kaldı.

Yugoslavya’nın dağılmasından çok etkilendi
Makedonya’nın imalat sektörü, eski Yugoslavya’nın ekonomik sistemine entegre olduğu için 1991 yılında ilan edilen bağımsızlığın ardından diğer sektörlere göre daha fazla etkilendi. Makedonya’daki temel sanayiler, Üsküp’teki büyük demir çelik tesisi de dahil olmak üzere metal işleme, ağırlıklı kısmı ülkenin batı bölümlerinde yer alan tekstil, gıda işleme ve kimyasallardır. Çelik sektörü, 1980’li yıllar boyunca Hırvatistan’daki tersaneler için üretim yaptı. Ancak eski Yugoslav ulaşım ağlarının zarar görmesi ve Hırvatistan’daki ekonomik kriz sonucunda satışlar düştü. Sanayinin milli gelir içindeki payının 1990’daki yüzde 45 oranından 2007’de yüzde 28’e düştüğü tahmin ediliyor. Tarım sektörü aynı dönemde üretimin iç piyasaya yönelik olması ve üreticilerin çoğunluğunu küçük çiftliklerin oluşturması sayesinde daha az zarar gördü. 1997–2007 yılları arasında tarımın milli gelir içindeki payı yıllık ortalama yüzde 13 oranındadır. Hizmetler sektörünün faktör maliyetleri cinsinden milli gelir içindeki payı ise 1990 yılında yüzde 47 iken, ekonomideki modernizasyon ve değişim sürecinin katkısıyla sektörün 2007 yılındaki payı yüzde 60 olarak hesaplandı. 2008 yılı ülkenin GSMH oranı 7,6 milyar dolar iken GSMH artış oranı yüzde 5,3’tür. GSMH’nın sektörlere göre dağılımı, yüzde 11,4 tarım, yüzde 27,2 endüstri ve yüzde 61,4 hizmet olarak kayıtlara geçti.

“Demir çelik” ihracatta ilk sırada
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre; Makedonya’nın ihracatı 2009 yılında yüzde 19,81 gerileyerek 2,7 milyar dolar gerçekleşti. Makedonya’nın genel ihracatında ilk üç ülke sırasıyla 650 milyon dolar ile Sırbistan, 450 milyon dolar ile Almanya ve 290 milyar dolar ile Yunanistan’dır. 2009 yılında genel olarak ihracatta düşüş kaydedilirken, yüzde 15 oranında Arnavutluk, yüzde 2 oranında ise Sırbistan ihracatında artış görüldü. Türkiye ise 2009 yılında 40 milyon dolar ihracat ile 11. sırada yer aldı. 2009 yılında Makedonya’nın önemli ihraç ürünleri incelendiğinde ilk sırayı demir ve çelik sektörü alıyor. Makine ve aksamları ise Makedonya’nın ihracatında 40 milyon dolar ile en önemli 15. ihraç kalemidir. Makine ve aksamları Makedonya’nın genel ihracatından yüzde 1,5 pay alıyor.

Türkiye ithalatta 7. sırada
Makedonya’nın ithalatı 2009 yılında, 2007 yılına göre yüzde 3,5 azalarak 5 milyar dolar kaydedildi. Makedonya’nın genel ithalatında en çok payı alan ilk üç ülke sırasıyla 517 milyon dolar ile Almanya, 495 milyon dolar ile Rusya ve 296 milyon dolar ile Yunanistan’dır. Türkiye ise 250 milyon dolar ile 7. sırada yer alıyor. Makedonya’nın ithalat gerçekleştirdiği ilk on ülke arasında genelde artış gözlense de yüzde 1,5 ile Almanya, yüzde 23 ile Rusya ve yüzde 9 ile Bulgaristan’da azalış kaydedildi. Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar Makedonya’nın en önemli ithal kalemini oluşturuyor. Makine ve aksamları ithalatı ise 435 milyon dolar ile Makedonya’nın genel ithalatında 2. sırada yer alıyor ve Makedonya’nın genel ithalatından yüzde 8,6 pay alıyor. Makedonya’nın ithal ettiği başlıca diğer ürünler elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları ile demir ve çeliktir. Ülkemiz ile Makedonya arasındaki dış ticaret dengesi ülkemiz lehine fazla veriyor. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2010 yılında 315 milyon dolar kaydedildi. 2009 yılında söz konusu ülkeden ithalatımız yüzde 34, 2010 yılında ise yüzde 31 arttı. Makedonya’ya ihracatımızda ise 2009 yılında yüzde 4,3, 2010 yılında bir önceki seneye göre yüzde 7,3 azalma kaydedildi. Makedonya’ya yönelik ihracatımız 2010 yılında yüzde 7,3 azalarak 262 milyon dolar gerçekleşti. Söz konusu ülkeye gerçekleştirdiğimiz ihracatta ilk sırayı 24 milyon dolar ile nükleer reaktörler, kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları alıyor. Söz konusu ürün ihracatı toplam ihracatın yüzde 9,1’ini oluşturuyor. Makedonya’ya gerçekleşen ilk on ihraç kalemi arasında en fazla plastik ve plastikten eşya ile pamuk sektörlerinde artış yaşandı. Makedonya’dan ithalatımız 2010 yılında yüzde 31,4 artarak 52,4 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Makedonya’dan ithal ettiğimiz ürünler arasında en büyük payı 25 milyon dolar ile demir ve çelik alıyor. Bu ürünün ithalatında, 2010 yılında bir önceki seneye göre yüzde 22,7 ithalat artışı yaşandı. Makine ve aksamları ithalatı 295 bin dolar ile Makedonya’dan gerçekleştirdiğimiz ithalat kalemleri arasında 20. sırada yer alıyor.  

Makedonya’nın Almanya’ya ihracatı
Makedonya’nın 2009 yılında makine ihracatı 2007 yılına göre yüzde 26,50 artarak 40,6 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. 2009 yılında Makedonya’nın makine ihracatında ilk sırada yer alan ülkeler Sırbistan, Almanya, Yunanistan ve Arnavutluk oldu. Makedonya’nın 2009 yılında makine ihracatı gerçekleştirdiği ilk on ülke arasında en fazla ihracat artışı yüzde 287 ile Almanya’da yaşandı. 2009 verilerine göre, Türkiye Makedonya’nın makine ihracatında 34. sırada yer aldı. 2009 yılında Makedonya’nın makine ve aksamları ihracatında ilk sırayı 4,5 milyon dolar ile endüstriyel yıkama makineleri aldı.  

Makine ithalatında Türkiye 4. sırada
Makine ve aksamları ithalatı 2009 yılında Makedonya’nın genel ithalatından yüzde 16 pay aldı. Makedonya’nın 84. fasıl bazında makine ithalatı 2009 yılında yüzde 9,7 artarak 435 milyon dolar seviyesinde kaydedildi. Çin, İtalya, Almanya ve Türkiye makine ithal ettiği başlıca ülkelerdir. Türkiye, Makedonya’nın makine ithal ettiği ülkeler arasında 23 milyon dolar ile 4. sırada yer alıyor. Makedonya’nın 2009 yılında makine ithalatı arasında başlıca kalemler yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı; iş makineleri ile endüstriyel yıkama makineleridir. Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı mal grubu Makedonya’nın 2009 yılında gerçekleştirdiği toplam makine ithalatının yüzde 16’sını oluşturuyor.

İhracatımızda “dondurucular” önde
2009 yılında Makedonya’ya makine ve aksamları ihracatımız yüzde 16, 2010 yılında ise yüzde 13 azaldı. Makedonya’dan makine ithalatımız da 2010 yılında yüzde 85 azalarak 295 bin dolar seviyesine geriledi. Makedonya’ya 84. fasıl itibariyle gerçekleştirilen makine ihracatımız incelendiğinde 2010 yılında en fazla sırasıyla buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları; çamaşır yıkama makineleri ile yıkama, temizleme, kurutma, doldurma ve benzeri işler için makine, cihaz ihracatı gerçekleşti. 2010 yılında Türkiye’nin Makedonya’dan 84. fasıl itibariyle en fazla ithal ettiği ürün grupları sırasıyla hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör; yıkama, temizleme, kurutma, doldurma ve benzeri işler için makine, cihaz ile kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar oldu.

Erdin Uçan
İhracat satış temsilcisi
Cantaş Soğutma

“Transit süresinin kısalığı ciddi bir avantaj”
Cantaş Şirketler Grubu’na dahil olan şirketimiz 1979 yılında kuruldu. Cantaş Soğutma, Türk soğutma endüstrisinde imalatçı firmalara ve servis piyasasındaki toptancılara her türlü soğutma ve klima yedek parçasını temin eden teknik donanımlı ticari bir firmadır. Makedonya’ya ihracat ilişkilerimiz yaklaşık 15 yıldır önce başladı. Söz konusu ülke ile yaptığımız çalışmalarda bugüne dek herhangi bir dezavantaj ile karşılaşmadık. Bununla birlikte Makedonya tarafı da hiçbir zaman sıkıntı yaşamadı. Sadece nüfusu ve yüz ölçümü ufak bir ülke olduğu için ticaret hacmimizde bununla orantılı olarak düşük rakamlarda seyrediyor. Yüklemeden sonraki transit süresinin kısa olması ciddi bir avantaj. Bunun yanında ufak bir pazar olması yani çoğu zaman bizim iş yaptığımız üreticilerle direkt çalışma durumları olmadığı için bizim gibi ithalatçı firmalar için de fırsatlar yaratıyor. Bu durum özellikle fiyat açısından bizlere olumlu yansıyor. İhracat yaptığımız ülkeler arasında Bulgaristan, Makedonya, Romanya, Kazakistan, Özbekistan, Arnavutluk, Kosova, Ukrayna, Azerbaycan, Kırgızistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunuyor.

Bedrettin Ceylan
Finansman ve Mali İşler Müdürü
Forma Makine

“Toplam ihracatımız 2 milyon doları buldu”
Forma Makine,1989 yılından bu yana İstanbul’da otomatik gofret üretim hattı makineleri, yatay ambalajlama makineleri ve otomatik besleme sistemleri üretimini gerçekleştirmekte olup, bu makinelerle ilgili yedek parçaların üretimini de ağırlıklı olarak kendi bünyesi içinde gerçekleştiriyor. Şirketimiz gıda ve ambalaj sektörü içinde, yurt içi ve yurt dışı pazarlarında, ulusal ve uluslararası standartlar dahilinde en iyi hizmeti veriyor. Biz Forma Makine Ltd. Şti. olarak Makedonya’ya ihracatımıza 2008 yılında başladık. İhracat rakamlarımız 2009 ve 2010 tarihlerinde de artarak devam etti. Firmamız bu ülkeye gofret üretim tesisleri kuruyor ve aynı zamanda yatay ambalaj makineleri ihraç ediyor. Bu süre içerisinde bu ülkeye yaptığımız ihracat 2 milyon Amerikan dolarını buldu. Yeni bir pazar olması, yakınlığı ve aynı zamanda da tarihsel bağlılıklarımız bizim için Makedonya’yı cazip kılan etmenler arasında geliyor. Ülkeye montaj için giden personelimizde giriş ve çıkışlarda herhangi bir problem ve engelleme ile karşılaşmadılar. Firmamız özellikle tasarım ve üretim konusunda ihtisaslaşmış olup müşterilerimize konumuz dahilinde alternatif çözümler üretiyor.

Ayşe Pınar Atar
Satış ve Pazarlama Müdürü
Ersey Makine

“Makedonya ile rahat ihracat yapabiliyoruz”
“Ersey Makine olarak 30 yılı aşkın bir süredir, Ortadoğu başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesindeki tesislere teknoloji üretiyoruz. Firma sahiplerimizin köken olarak Kosova’lı olmasından kaynaklanan avantajla, Makedonya’ya ve çevre ülkelerle birçok satış yapıyoruz. Bu özelliğimiz nedeniyle, aynı dili konuşabildiğimiz için alışverişi çok rahat gerçekleştirebiliyoruz. Bu zamana kadar Makedonya bölgesine gazlı dolum hatları, paletizer makineleri, pet dolum hatları, etiketleme makineleri, şişirme makineleri ve benzeri birçok makinenin ihracatını gerçekleştirdik.Makedonya’ya yaklaşık 10 yıl önce ilk makinemizi satmaya başladık. Makedonya ile ihracat ilişkisi içinde olmamızın hiçbir dezavantajı yok; aksine ülkemizde, Makedonya arasında kültürel bağlar çok iyi olduğundan çok rahat ihracat yapabiliyoruz. Ayrıca tabi ki en büyük avantaj makro ölçekli düşünüldüğünde ülkemize döviz girdisi sağlamasıdır. Yaptığımız kaliteli makineler sayesinde Makedonyalı kardeşlerimiz, Avrupa’nın yüksek fiyatlı makineleri yerine; firmamızı tercih ediyor. Böylece hem onlar açısından, hem de bizim açımızdan memnun edici bir ekonomik iş birliği sağlanıyor. Makedonya ile iş birliğimiz ve tüm ticari ilişkilerimizin uzun yıllar çok daha gelişerek süreceğini tahmin ediyoruz.”

Nuri Aytepe
İhracat Müdürü
FAF Vana Sanayi

“Balkanlarda markamızın duyulmasını önemsiyoruz”

“Ankara Ostim Sanayi Bölgesi’nde küresel vana üretimi yapan FAF, bugün 10 bin 836 metrekare toplam ve 5 bin 22 metrekare kapalı alana sahip. Ankara Kazan Fabrikası’nda ürettiğimiz küresel vana, kelebek vana, glob vana, çekvalf ve pislik tutucularla sektörün önemli kuruluşlarından biri haline geldik. Teslimat ve ödemelerdeki istikrarımız ve yaygın bayi ağımız ile sektörde güven duyulan saygın bir kurum olarak tanınmıyoruz. FAF Vana Sanayi olarak Makedonya’ya vana ve aksamlarını ihraç ediyoruz. Yıllık satışımız 50–60 bin Amerikan doları civarına ulaşıyor. Makedonya ile ihracat ilişkilerimiz 2005 yılında başladı. Yaklaşık 6 yıldır da sorunsuz bir şekilde devam ediyor. Balkanlarda markamızın duyulması Makedonya’ya ihracat yapmanın en önemli avantajları arasında geliyor. Çünkü Balkanlar geniş ve lojistik yakınlığımız dolayısıyla bizim için önemli bir pazar konumunda. Küçük bir ülke olması dolayısıyla pazar büyüklüğünün fazla olmaması ise dezavantaj olarak sayılabilir. Pazarın küçük olması hacmin de düşük olmasına sebep oluyor. Bunun dışında eksi sayılabilecek bir yön yok. Kültürel yakınlıklar, Türkiye’ye duydukları sevgi ve güven, Makedonya ile ticari ilişkilerimizi olumlu etkileyen diğer faktörler.”