Portekiz’e buzdolapları, dondurucular, soğutucular ve çamaşır makinesi ihracatımız; bu ülkeye gerçekleştirdiğimiz toplam makine ihracatının yaklaşık yüzde 65’ini oluşturuyor. Türkiye, Portekiz’in makine ithal ettiği ülkeler arasında...

Portekiz ya da resmi adıyla Portekiz Cumhuriyeti (Portekizce: República Portuguesa) Avrupa’nın güneybatısında İber Yarımadası üzerinde yer alan, Avrupa kıtasının en batıdaki ülkesidir. 10,6 milyon nüfusa sahip ülkenin yüz ölçümü 91,951 kilometrekaredir. Başkent Lizbon’la birlikte Porto da Portekiz’in önemli şehirlerindendir.

Ekonomi hizmet sektörüne dayalı
2009 yılı ölçümlerine göre 164 milyar euro GSYİH’ye sahip olan Portekiz’de enflasyon yüzde 1,1 olarak ölçüldü. Portekiz 1986 yılında Avrupa Topluluğu’na katılmasıyla giderek artan bir şekilde hizmet sektörü odaklı hale geldi. Sanayii, inşaat, enerji ve su sektörleri GSYİH’nin yüzde 23,5’ini oluşturuyor ve iş gücünün yüzde 28,5’ini barındırıyor. Hizmet sektörü ise GSYİH’nin yüzde 74,1’ini ve iş gücünün yüzde 60,5’ini oluşturuyor. Portekiz’de hizmet sektörüne yoğunlaşmanın dışında, modernizasyon sürecine giren üretimde kayda değer değişiklikler yaşandı. Geleneksel üretim sektörleri büyük oranda yerini daha fazla teknoloji içeren ve ülke ekonomisinin büyümesine katkıda bulunan otomotiv ve oto yan sanayii, elektronik, enerji, ilaç ve yeni teknoloji gibi yeni sektörlere bıraktı. Portekiz’in coğrafi konumu sebebiyle gelişen turizm endüstrisi de hizmet sektörünün büyümesine katkı sağlıyor.

Ekonomik liberalleşme yaşandı
Portekiz, 1986’da Avrupa Birliği’ne katılmasından bu güne kadar geçen süre zarfında gittikçe artan bir şekilde hizmete dayalı ve çeşitlenmiş bir ekonomi haline geldi. Son on yıl içinde kamuya ait işletmeler başarılı bir şekilde özelleştirildi. Böylelikle ekonominin finans ve telekomünikasyon sektörleri de dahil olmak üzere bir çok anahtar sektöründe liberalleşme sağlandı. Portekiz, Avrupa Birliği üyesi diğer 11 ülke ile beraber ortak hareket ederek 01 Ocak 2002’de euro para birimine geçiş yaptı. Portekiz’deki eğitim sisteminin zayıf oluşu, daha fazla verimlilik ve büyüme oranlarının başarılmasının önünde engel teşkil ediyor.

Türkiye’deki Portekiz yatırımları
Portekiz firmalarına 1997 ve 1998 yıllarında sırasıyla 54 bin ve 147 bin dolar tutarında iki yeni yatırım, 1999 yılında ise sadece 56 bin dolar tutarında portföy yatırımı için izin verildi. 2000 yılında Portekiz firmalarının izin başvurusu olmadı. 2001 ve 2002 yıllarında ise Portekizli firmalara bir adet yatırım izin belgesi verildi. Portekiz şirketlerinin Türkiye’de yapmış oldukları yatırımlar 2002 yılı sonu itibariyle 212,3 milyar TL düzeyinde oldu. Türkiye’de faaliyette bulunan Portekiz firma sayısı 1998 yılı sonunda 5 iken, 1999 sonu itibariyle bu rakam 4’e inmiş ve 2000 yılında bir değişiklik olmamıştı. 2001 yılı sonunda Türkiye’de faaliyette bulunan Portekizli firma sayısı 5’e, 2002 sonu itibariyle ise 6’ya yükseldi. Türkiye’deki toplam yabancı sermaye yatırımları içinde Portekiz yatırımları yok denebilecek kadar düşük düzeyde. Önemli olarak nitelenebilecek tek yatırım Banco Commercial de Portugues’in yüzde 40 hissesine sahip olduğu Nova Bank’ın (Yunanistan) Sitebank’ı satın almasıdır.

Dış ticaret hacmi 969 milyon dolar oldu
Ülkemiz ile Portekiz arasındaki dış ticaret hacmi 2010 yılında 969 milyon dolar kaydedildi. Portekiz’e ihracatımızda 2008 yılında bir önceki seneye göre 1,8 azalış yaşandı. 2009 yılında küresel krizin etkisiyle bir önceki seneye göre yüzde 24,34 azalma kaydedildi. 2010 yılında ise ihracatımızda yüzde 13,7 artış görüldü.

2010’da ihracatımız yüzde 13 arttı
Portekiz’e yönelik ihracatımız 2010 yılında yüzde 13,7 artarak 465 milyon dolar gerçekleşti. Söz konusu ülkeye gerçekleştirdiğimiz ihracatta ilk sırayı 149 milyon dolar ile ”motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet” alıyor. Portekiz’e ihracatımızda makine ve aksamları 2’nci sırada yer alıyor. Portekiz’e gerçekleşen ilk on ihraç kalemi arasında en fazla “organik kimyasal müstahsallar” sektöründe artış yaşandı. Portekiz’den ithalatımız 2010 yılında yüzde 20,50 artarak 503,6 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Portekiz’den ithal ettiğimiz ürünler arasında en büyük payı 94,8 milyon dolar ile “elektrikli makine ve cihazlar aksam ve parçaları” aldı ve 2010 yılında bir önceki seneye göre yüzde 26,6 ithalat artışı yaşandı.

En çok Almanya’ya ihracat yapıyor
Portekiz’in 2009 yılında makine ihracatı 2008 yılına göre yüzde 24,29 azalarak 3,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 2009 yılında Portekiz’in makine ihracatında ilk sırada yer alan ülkeler Almanya, İspanya ve Angola oldu. Portekiz’in 2009 yılında makine ihracatı gerçekleştirdiği ilk on ülke arasında en fazla ihracat artışı Venezüella’da yaşandı, ikinci sırada da Cezayir yer aldı. 2009 yılında Portekiz’in makine ve aksamları ihracatında ilk sırayı 449 milyon dolar ile “metal dökümü için kasalar, plakalar, kalıp modelleri” aldı. “Otomatik bilgi işlem makineleri” Portekiz’in makine ihracatındaki ilk on kalem arasında en fazla ihracat artışı görülen mal grubudur.

Türkiye ihracatta 20’nci sırada
Portekiz’in 84’üncü fasıl bazında makine ithalatı 2009 yılında yüzde 17,59 azalarak 7 milyar dolar seviyesinde kaydedildi. İspanya, Almanya, İtalya Portekiz’in makine ithal ettiği başlıca ülkelerdir. Türkiye, Portekiz’in makine ithal ettiği ülkeler arasında 20’nci sırada yer alıyor. Portekiz’in 2009 yılında makine ithalatı arasında başlıca kalemler “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri”, “muslukçu, borucu eşyası, basınç düşürücü” ile “klima cihazları”dır.

2010 yılında ihracatımız arttı
Portekiz’e 2010 yılında makine ve aksamları ihracatımız yüzde 18,9 artarak, 53 milyon dolar oldu. Portekiz’den makine ithalatımız ise 2010 yılında yüzde 22,1 azalarak 23,5 milyon dolar seviyesine düştü.

En çok buzdolabı ihraç ediyoruz
Portekiz’e 84’üncü fasıl itibariyle gerçekleştirilen makine ihracatımız incelendiğinde 2010 yılında en fazla sırasıyla “buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları”, “çamaşır yıkama makineleri” ve “klima cihazları” ihracatı gerçekleşti. Portekiz’e buzdolapları, dondurucular, soğutucular ve çamaşır yıkama makinesi ihracatımız bu ülkeye gerçekleştirdiğimiz toplam makine ihracatının yaklaşık yüzde 65’ini oluşturuyor. 2010 yılında Türkiye’nin Portekiz’den 84’üncü fasıl itibariyle en fazla ithal ettiği ürün grupları sırasıyla, “hava vakum pompası, hava-gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör”, “muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü termostatik valf dahil” ve “buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları” olmuştur. Portekiz’den 2010 yılında makine ithalatımız yaklaşık yüzde 22 azaldı.

Avrupa’dan Latin Amerika’ya köprü
Portekiz’in en büyük ticaret ortağı İspanya’dır. Son yıllarda yapılan ortak yatırımlar sayesinde iki ülkenin ticaret hacmi arttı. Ayrıca Portekiz eski kolonileri olan Brezilya ve diğer Latin Amerika ülkeleri ve başta Angola olmak üzere Orta Afrika ülkeleri ile ticaretini arttırmayı hedefliyor. Kültürel ve tarihsel bağları nedeniyle Avrupa’dan Latin Amerika’ya bir köprü görevi gören Portekiz, İspanya ile birlikte AB’nin Latin Amerika ülkeleriyle serbest ticaret bölgesi oluşturmak için yürüttüğü görüşmelerde önemli bir rol üstlendi.

HKM Makine İhracat Müdürü Serkan Özsaraç
“Portekiz, Güney Amerika’ya açılan endirek bir kapıdır”
“Firmamız, HKM Hidrolik Kırıcı İş Makinaları San. Tic Ltd. Şti., 1987 yılından beri ekskavatörlere kırıcı montajı, kırıcı tesisatı, kırıcı yedek parçaları imalatı ile bunların dış satımı ve kırıcı servisi konularında çalışmaktadır. Firmamız, Avrupa ülkeleri norm ve kalitesinde malzeme ile hızlı ve optimum fiyatlı yedek parça imalatı yapıyor. Hidrolik kırıcı makinelerinin yedek parçalarını ihraç ettiğimiz Portekiz pazarında, 2011 yılının ilk yarısı satış rakamları 2010 yılını geçmiş durumda. Avrupa’nın daha etkin olarak yaşadığı ekonomik daralmanın bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin markaları için bir fırsat olduğunu geçtiğimiz kısa vadede bir kez daha gördük. 2007 yılından bu yana çalıştığımız Portekiz pazarı ile şu ana kadar 200 bin TL‘yi aşkın bir ciroya ulaşıldı. Küreselleşen ticaret dünyasına rağmen alışkanlıklar ve köklü bağlantıların halen Güney Amerika pazarında etkin olduğu ve Portekiz ile yapılan ticaret ile Türk markalarının Güney Amerika pazarına girişi için bir fırsat olduğunun farkına varmak gerekir. Portekiz eski dominyonlarının olduğu İspanyolca ve Portekizce konuşulan Güney Amerika ülkelerinde varlığını devam ettiriyor. Bu sebeple Portekiz pazarı Güney Amerika’ya açılan endirekt bir kapı olarak nitelendirilebilir. Portekiz ve dominyonlarında ürün ve hizmet beklentilerinin üst düzey olduğunu ve hataların pek olağan karşılanmadığını belirtmek gerek. Gerek dokümantasyonda, gerek sevkiyatta sorunsuz bir akış izlenilmesi gerekir, küçük detaylar sebebiyle yaşanacak problemler güven ve iş kaybına yol açabilir.”

Dura Ağaç Makineleri Sanayi Genel Müdür Murat Dura
“Navlun fiyatları sorun yaratıyor”
“Dura Ağaç Makineleri olarak, 1950’li yılların ortalarında bıçkı ve planyadan ibaret olan ağaç makineleri üretimimize, 1959’dan sonra tomruk arabası, 1964’den sonra da kalınlık ve rabıta makineleri eklendi. 1990’lı yılların başlarından itibaren ise profilli rabıta, paletli parke yan alma, parke boy (ebatlama) alma makineleri ile birlikte tam otomatik tomruk arabası, hizar makinesi üretimine ağırlık verdik. Portekiz’e yonga talaş makinesi olarak isimlendirdiğimiz, odundan/keresteden ağaç talaşı üretimine yönelik makine ihraç ediyoruz. Yıllık ortalama ihracat tutarımız 36 bin euro ile 38 bin euro aralığında gerçekleşiyor. Portekiz’e bundan iki yıl önce ihracat yapma imkânımız oldu. O zamandan beri de ihracatımız sürüyor. Portekiz’e ihracat yapmanın çok belirgin bir avantaj veya dezavantajından bahsedebileceğimiz kayda değer bir gözlemimiz yok. Ne var ki, Portekiz için alınabilen navlun fiyatları diğer pek çok Avrupa ülkesine nazaran daha yüksek durumdadır. Tabii ki bu durum, Portekiz ile aramızdaki mesafeden kaynaklanıyor. Bunun dışında bu soruya ekleyebileceğimiz bir mütalaamız bulunuyor