Güç aktarma organları, güç kaynağı motor veya döndüren eleman ile döndürülen eleman arasındaki irtibatı kuruyor, hareketi iletiyor. Bu sistemler güç kaynağından...
Güç aktarma organları, güç kaynağı motor veya döndüren eleman ile döndürülen eleman arasındaki irtibatı kuruyor, hareketi iletiyor. Bu sistemler güç kaynağından iş kısmına doğru enerji iletimini sağlaması nedeniyle makineler açısın
dan son derece önemli kabul ediliyor.
Makineler aslında makine elemanlarından oluşan düzenekler bütünü olarak kabul edilir. Makine elemanları ise belirli bir fonksiyonu üstlenen, kendine has hesaplama ve şekillendirme metotlarına sahip, birbirlerine göre hareketli veya sabit, birinden diğerine hareket ileten, basit veya birçok parçadan oluşan sistemler olarak tanımlanıyor. Makine elemanları genel itibariyle; bağlama elemanları, taşıma elemanları, destek elemanları, enerji biriktirme elemanları, irtibat elemanları, güç ve hareket iletim elemanları olarak sınıflandırılıyor.
Uzmanlar, güç ve hareket iletim elemanlarının yani bir başka deyişle güç aktarma organlarının temel görevinin, güç kaynağı olan motor veya döndüren eleman ile döndürülen eleman arasında irtibat sağlamak ve bu şekilde hareketi iletmek olduğunu belirtiyor. Bu sistemler makinenin esas fonksiyonunu yerine getirerek, makinenin güç kaynağından iş kısmına doğru enerji akışını sağlıyor. Güç aktarma organlarının yeri, tahrik sisteminden hemen sonra geliyor. Makinelerin tamamına yakın kısmında, tahrik sistemini
n sağladığı hareket güç aktarma organları ile diğer aksamlarına iletiliyor. Güç aktarma organları ile hareket bazen, kaplin ve kavramalarda görülebileceği üzere, tahrik sisteminden alındığı gibi bazen de redüktörler vasıtasıyla hızı, yönü, torku gibi diğer özellikleri istenilen şekilde değiştirilerek sisteme aktarılıyor. Bu kritik parçalar ile tahrik sisteminden alınan hareket, transmisyon milleri, kaplinler, kavramalar, vasıtasıyla ihtiyaç duyulan noktaya iletiliyor. Kullanım alanlarına bakıldığında; bir elektrik motorundan alınan hareketin su pompasına iletilmesinde kaplinler, bir hadde tesisinde yüksek tork için çok büyük boyutlarda redüktörler, insan ve yük taşınmasında kullanılan asansör makinelerinde sonsuz dişli sistemleri, taşıtlarda veya isteğe bağlı hareket iletiminin gerektiği uygulamalarda kavramalar görülüyor. Mekanik irtibat elemanları olarak pratikte kaplinler ve kavramalar kullanılıyor. Kaplin bir güç kaynağında üretilen dönme hareketini ve dolayısıyla momenti bir başka sisteme (makine, pompa, redüktör, konveyör, vb.) aktarma elemanıdır. Kaplinlerde bağlantı, mekanik bağ ile gerçekleştiriliyor. Bu nedenle iki mil arasındaki irtibatı sağlamak veya kesmek, mekanik bağlantı elemanının takılıp sökülmesi ile yapılıyor; bu da ancak döndüren mil dururken mümkün oluyor. Kavramalarda ise irtibat, mekanik veya fiziksel bir olaya (genellikle sürtünme olayına) dayanıyor; şöyle ki döndüren mil döndüğü halde istenildiği zaman irtibat sağlanabiliyor veya kesilebiliyor.
Bu hareketi iletme esnasında mekanik titreşimleri ortadan kaldırmak için kaplin lastiği denilen titreşim sönümleyici bir malzeme kullanılmak zorundadır. Kullanılmadığı zaman ortaya çıkacak mekanik titreşimler makineye zarar verebilir ve ses kirliliği yaratabilir. Makinelerde emniyetli hareket iletiminde önemli bir görevi olan; sistem içinde belki en basit, takıldığı makineye göre de en ucuz eleman gibi görünen kaplinler; seçiminde, montajında dikkatli davranılmadığında üretimin en pahalı elemanı haline geliyor ve monte edildiği makinenin sık durmasına sebep oluyor.
Tüm makineli çalışmalarda (özellikle endüstriyel) üretim zincirindeki bir halkanın aksaması tüm sistemi durduracağından, kaplinlerin seçimi montajı ve kontrolleri son derece önemlidir. Burada yapılan hatalar nedeniyle işletmelerde üretim kesintileri yaşanıyor, kayıplar artıyor. Kavramalar ise döner haldeki bir parçanın hareketini aynı eksen üzerinde bulunan diğer bir parçaya iletmek veya iletilmekte olan bu hareketi istendiği zaman durdurmak amacıyla kullanılan elemanlardır. Dişli çark, kayış, kasnak mekanizmaları, zincir bağlantıları, volan üretilen diğer aktarım elemanlarıdır.
SEKTÖRÜN YAPISI VE TEMEL SORUNLARI
Ürettiği ürünlerin çok büyük kısmı yine makinelerde ara malı olarak kullanılan güç aktarım organları sektör
ünün gelişmesi, Türk makine sektörünün genel yapısına bağlıdır.
Son yıllarda Türk makine sektöründeki gelişmelere paralel olarak hem sektörün, hem de güç aktarma elemanları üreten firmaların büyümesi ivme kazandı. Büyük çoğunluğunu KOBİ ölçeğinde firmaların oluşturduğu sektör 300 milyon doların üzerinde ihracat yapıyor. Teknolojiyi yakından takip eden sektör, bilgisayar teknolojisinin geldiği nokta ve bunun üretim süreçlerine olan etkisi ile daha hızlı gelişme kaydediyor. Kullanılan tezgahlar ile ölçme tekniklerinin gelişmesi ve bunların bilgisayarlar ile kontrol edilebilmesi, sektörün özellikle standart dışı ürünlerinde esnekliğini artırdı.
Sektörel sorunları makine imalat sanayisinin genel sıkıntılarıyla benzerlik taşıyor. Uzmanlar sektörün temel problemininse dünya markalarının hakimiyetinde olan pazar şartları nedeniyle yerli üreticinin rekabet şansının oldukça azalması olarak aktarıyor. Bu ürün gruplarında büyük müşterilerin sistemleri komple yurt dışından ithal etmesi yerli imalatçıyı zor durumda bırakıyor. Bunun yanında düşük kaliteli fakat fiyat avantajlı Uzakdoğu ürünleri de yurt içi pazarda rekabeti daha da çetin hale getiriyor. Uzmanlara göre kullanım alanının çok geniş olması ve farklı müşteri istekleri nedeniyle standardizasyonun oluşturulamaması ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yüksek yatırım maliyetleri de sektörün yaşadığı diğer önemli sorunlardır. Üretici firmaların birçoğunun test imkanlarının bulunmaması ürün geliştirme açısından bir handikap oluşturuyor.
Üreticiler, teknoloji ve kalifiye işçilik gerektiren bu tip alt komplelerin üretilmesi konusunda devletin girişimcilere teşvikler sunması gerektiğini düşünüyor. Özellikle girdi maliyetlerinde önemli yer tutan enerji maliyetleri ve vergiler konusunda çözümler geliştirilmesini bekliyor. Uzmanlara göre ülkenin sadece montaj üssü haline gelmemesi için, devletin özellikle çok dikkatli ve detaylı bir şekilde neyin ithal edildiğini ve buna karşılık neyin ihraç edildiğini kontrol altına alması gerekiyor. Böylece bu ünitelerin kolay bir şekilde yurda sokulması önlenerek, dışa bağımlılığın minimize edileceği ve yerli alt komple üreticilerinin de bu pazara girebilmesinin yolunun açılacağı düşünülüyor.
DÜNYA GÜÇ AKTARMA ORGANLARI İHRACATI 57 MİLYAR DOLAR
Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre, 2013 yılında 52,9 milyar dolar olan dünya geneli güç aktarma organları ihracatı, 2014 yılında yüzde 7,8 artarak 57 milyar dolar seviyesine yükseldi. İhracat listesinin ilk sırasında bulunan Almanya 2014 yılında 12,7 milyar dolar değerinde güç aktarma organları ihraç etti. 2013 yılında bu rakam 12 milyar dolar 
seviyesindeydi. Almanya’nın güç aktarma organları ihracatı yüzde 5,6 arttı. Listenin ikinci sırasındaki ABD 2013 yılında 5,4 milyar dolar değerinde güç aktarma organları ihraç ederken, 2014 yılında bu rakam yüzde 27,6 artarak 6,9 milyar dolar olarak kayda geçti. En fazla güç aktarma organları ihraç eden ilk 10 ülke listesinin üçüncü sırasındaki Çin 2014 yılında 6,6 milyar dolar değerinde ihracat gerçekleştirdi. 2013 yılında Çin’in güç aktarma organları ihracatı 5,7 milyar dolar seviyesindeydi. Çin’in söz konusu ürün grubundaki ihracatı 2014 yılında yüzde 15,7 arttı. Türkiye, dünya geneli güç aktarma organları ihracatı listesinin 27. sırasında yer alıyor. 2013 yılında 343 milyon dolar değerinde güç aktarma organları ihraç eden Türkiye’nin ihracatı, 2014 yılında yüzde 1,3 azalarak 338 milyon dolar oldu. 
En fazla güç aktarma organları ihraç eden ilk 10 ülke listesinde, 2013 yılına göre ihracatını en fazla artıran ülke ise yüzde 27,6 ile ABD oldu. 2014 yılında dünya genelinde en fazla dişliler, dişli sistemleri, bilyeli vidalar, dişli kutuları kaleminde ihracat gerçekleştirildi. Söz konusu kalemde 2013 yılında 18,6 milyar dolar değerinde ihracat gerçekleştirilirken 2014 yılında bu rakam, yüzde 8,5 artışla 20,1 milyar dolar seviyesine yükseldi. Listenin ikinci sırasında bulunan transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları kaleminde 2014 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 10,5 milyar dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 9,8 milyar dolardı. Transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları kaleminde yüzde 7,3 ihracat artışı yaşandı. Üçüncü sıradaki transmisyon milleri, kranklar mal grubunda 2013 yılında 9,7 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken 2014 yılında bu rakam yüzde 3,8 artışla 10,1 milyar dolar oldu.
BM İstatistik Bölümü verilerine göre, dünya ölçeğinde güç aktarma organları ithalatı 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 8,7 arttı. 2013 yılında 54,8 milyar dolarlık güç aktarma organları ithal edilirken 2014 yılında bu rakam 59,5 milyar dolar seviyesinde kaydedildi. ABD, 2014 yılında 8,6 milyar dolar rakamıyla en fazla güç aktarma organları ithal eden ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında yer aldı. ABD’nin 2013 yılı güç aktarma organları ithalatı 7,8 milyar dolar olarak kaydedilmişti. Söz konusu ülkenin 2014 yılında ithalatı yüzde 10,4 arttı. Listenin ikinci sırasında ise Çin bulunuyor. 2013 yılında Çin 5,3 milyar dolar değerinde güç aktarma organları ithal ederken bu rakam 2014 yılında, yüzde 11,3 artarak 5,9 milyar dolar olarak kaydedildi. Almanya, dünya geneli güç aktarma organları ithalatı listesinin üçüncü sırasında yer alıyor. 2014 yılında Almanya’nın güç aktarma organları ithalatı yüzde 12 artarak 5,5 milyar dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 4,9 milyar dolardı. Türkiye, 2014 yılında dünya geneli güç aktarma organları ithalatı listesinin 25. sırasında yer aldı. Türkiye’nin, 2014 yılında güç 
aktarma organları ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 2,6 arttı. 2013 yılında 600 milyon dolar seviyesind
e güç aktarma organları ithal edilirken, 2014 yılında bu rakam 700 milyon dolar olarak kayda geçti. En fazla güç aktarma organları ithal eden ilk 10 ülke listesinde, 2014 yılında bir önceki yıla oranla ithalatını en fazla artıran ülke ise yüzde 87,8 ile Kanada oldu. Kanada 2013 yılında 2,1 milyar dolar değerinde güç aktarma organları ithal ederken, 2014 yılında bu rakam 4 milyar dolar olarak kaydedildi. 2014 yılında dünya genelinde en fazla dişliler, dişli sistemleri, bilyeli vidalar, dişli kutuları kaleminde ithalat gerçekleştirildi. Söz konusu kalemde 2013 yılında 16,1 milyar dolar değerinde ithalat gerçekleştirilirken 2014 yılında bu rakam, yüzde 12 artışla 18,1 milyar dolar seviyesine yükseldi. Listenin ikinci sırasında bulunan transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları kaleminde 2014 yılında gerçekleştirilen ithalatın değeri 12,2 milyar dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 11,2 milyar dolardı. Transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları kalemindeki ithalat yüzde 9 arttı. Üçüncü sıradaki transmisyon milleri, kranklar mal grubunda 2013 yılında 11,3 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilirken 2014 yılında bu rakam yüzde 2,9 artışla 11,6 milyar dolar oldu.
TÜRKİYE, DÜNYA İHRACAT LİSTESİNİN 27. SIRASINDA
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin güç aktarma organları ihracatı 2014 yılında, bir önceki yıla oranla yüzde 1,3 azalarak 338,7 milyon dolar olarak kaydedildi. 2013 yılında b
u rakam 343 milyon dolardı. Türkiye 2014 yılında en fazla Almanya’ya güç aktarma organları ihracatı gerçekleştirdi. 2013 yılında Almanya’ya 62,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 19,9 artarak 75,1 milyon dolar seviyesine yükseldi.
Listenin ikinci sırasında ise Fransa bulunuyor. Türkiye’nin Fransa’ya yönelik güç aktarma organları ihracatı 2014 yılında 28,3 milyon dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 26,7 milyon dolardı. Fransa’ya yönelik güç aktarma organları ihracatı yüzde 6 arttı. Listenin üçüncü sırasında bulunan ABD’ye 2013 yılında 21,8 milyon dolar değerinde güç aktarma organları ihraç edilirken söz konusu ülkeye 2014 yılında 27 milyon dolar değerinde ürün gönderildi. ABD’ye yönelik ihracat artışı yüzde 23,9 olarak kaydedildi. Türkiye’nin 2014 yılında güç aktarma organları ihracatını yüzde 92,5 ile en fazla artırdığı ülke ise Avusturya oldu.
Türkiye 2014 yılında en fazla transmisyon milleri, kranklar kaleminde ihracat gerçekleştirdi. 2013 yılında söz konusu mal grubunda 119,5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 13,9 azalarak 102,9 milyon dolar seviyesinde kaydedildi. Listenin ikinci sırasında yer alan dişliler, dişli sistemleri, bilyeli vidalar, dişli kutular
ı ürün grubunda 2014 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 98,2 milyon dolar olarak kaydedildi. 2013 yılında bu rakam 94,8 milyon dolardı. Dişliler, dişli sistemleri, bilyeli vidalar, dişli kutuları ürün grubundaki ihracat yüzde 3,6 arttı. Listenin üçüncü sırasındaki transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları kalemindeki ihracat 2013 yılında 35,4 milyon dolar seviyesindeyken, 2014 yılında bu rakam yüzde 32,6 artarak 47 milyon dolar oldu.
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin güç aktarma organları ithalatı 2013 yılında 639,1 milyon dolarken bu rakam, 2014 yılında yüzde 2,6 artarak 655,7 milyon dolar olarak kaydedildi. Türkiye 2014 yılında 180 milyon dolarla en fazla Almanya’dan güç aktarma organları ithal etti. 2013 yılında söz konusu ülkeden gerçekleştirilen ithalatın değeri 203,3 milyon dolardı. Türkiye’nin 2014 yılında Almanya’dan gerçekleştirdiği ithalat yüzde 11,5 azaldı. Listenin ikinci sırasında bulunan İtalya’dan 2013 yılında 83,9 milyon dolarlık güç aktarma organları ithal edilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 14,9 artarak 96,5 milyon dolar olarak kaydedildi. Üçüncü sırada bulunan Çin’den 2014 yılında 88,9 milyon dolar değerinde güç aktarma organları ithal edildi.
2013 yılında Türkiye’nin söz konusu ülkeden gerçekleştirdiği ithalat 73,9 milyon dolardı. 2014 yılında Türkiye’nin Çin’den gerçekleştirdiği güç aktarma organları ithalatı yüzde 20,3 arttı. Türkiye’nin 2014 yılında güç aktarma organları ithalatını en fazla artırdığı ülke yüzde 70,6 ile Finlandiya oldu. Finlandiya’dan 2013 yılında 13,1 milyon dolar değerinde güç aktarma organları ithal edilirken 2014 yılında bu rakam 22,4 milyon dolar değerine yükseldi. Türkiye 2014 yılında en fazla dişliler, dişli sistemleri, bilyeli vidalar, dişli kutuları kaleminde ithalat gerçekleştirdi. Söz konusu ürün grubunda 2013 yılında 195,3 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken bu rakam 2014 yılında, yüzde 10,9 artarak 216,6 milyon dolar oldu. Listenin ikinci sırasında bulunan volanlar, kasnaklar (kasnak blokları dahil) kaleminde 2014 yılında 114 milyon dolar değerinde ithalat gerçekleştirildi. 2013 yılında bu rakam 109 milyon dolardı. Volanlar, kasnaklar (kasnak blokları dahil) ürün grubundaki ithalat yüzde 4,6 arttı. Listenin üçüncü sırasındaki yatak kovanları (rulmansız olanlar) mil yatakları kaleminde 2013 yılında 111,2 milyon dolar değerinde ithalat gerçekleştirilirken bu rakam 2014 yılında yüzde 11,3 azalarak 98,6 milyon dolar seviyesinde kaydedildi.
