TEYDEB (Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı) programları ile özel sektörün Ar-Ge’ye kaynak ayırması, firmaların kendi aralarında, üniversiteler ve araştırma kurumlarıyla yapacakları...

TEYDEB (Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı) programları ile özel sektörün Ar-Ge’ye kaynak ayırması, firmaların kendi aralarında, üniversiteler ve araştırma kurumlarıyla yapacakları işbirlikleri, bilimsel ve teknolojik birikimin toplumsal faydaya dönüştürülmesi süreçleri destekleniyor. Ar-Ge’ye dayalı yenilikçiliğe daha fazla yatırım yapılması teşvik ediliyor.

TÜBİTAK TEYDEB tarafından yürütülen destek programlarının amacı; özel sektörün araştırma, teknoloji geliştirme ve yenilikçilik yeteneğini yükseltmek, girişimcilik kültürünün oluşmasına katkıda bulunmak, firmaların kendi arasında ve üniversitelerle daha yakın işbirlikleri ve ortaklıklar kurmasını teşvik etmek olarak belirtiliyor. Destek programları ile proje esaslı araştırma-teknoloji geliştirmeye kaynak ayrılması özendiriliyor ve risk paylaşılıyor.

TÜBİTAK; Avrupa Birliği’nin stratejik hedefleriyle de uyumlu olarak, Ar-Ge faaliyetleri ve desteklerini ülkemizin refahını artırmaya odaklı bir politika çerçevesinde belirliyor. Bu kapsamda 2023 yılına kadar Ar-Ge harcamalarının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) içindeki payının yüzde 3’e özel sektörün Ar- Ge harcamalarındaki payının yüzde 70’e yükseltilmesini hedefleyen bir strateji benimsiyor. Ülkemizin ekonomik ve sosyal refahını artırmak için, endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmeyi ve yeniliği desteklemek, özendirmek, izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek TÜBİTAK’ın temel işlevleri arasında yer alıyor. 1995 yılında, TÜBİTAK bünyesinde; Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı, bu işlevleri gerçekleştirmeye dönük süreçleri yürütmek için oluşturuldu. Daha sonra, Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) adını alarak, faaliyet ve kapsamlarını aynı hedefler doğrultusunda sürdürdü. Günümüzde, sayısı 12’yi bulan ve artmaya devam eden destek programlarının yönetimini gerçekleştiren TÜBİTAK TEYDEB; özel sektörün Ar-Ge, yenilik ve girişimcilik destek ihtiyaçlarının merkezi olma konumunda başarıyla yer alıyor.

Ana hedef doğrultusunda: Özel sektör kuruluşlarının proje esaslı araştırma-teknoloji geliştirme ve yenilikçilik faaliyetlerini desteklemek, işbirlikleri tasarlamak; özel sektör kuruluşlarının kendi aralarında, üniversiteler ve araştırma kurumlarıyla ulusal/uluslararası işbirliği geliştirilmesi ve teknoloji transfer mekanizmaları oluşturmalarına katkıda bulunmak, fikirden ürüne, üründen pazara kadar olan girişimcilik süreçlerinde sadece maddi olarak değil, eğitim, iş rehberliği, finans kaynaklarına erişim gibi maddi olmayan destekler vermek, başlangıç aşamasındaki KOBİ’lere girişim sermayesi sağlamaya yönelik fonların oluşmasına katkı sağlamak, başta KOBİ’ler olmak üzere özel sektörün girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesine katkı sağlamak amaçlarıyla destek programları yürütülüyor. Programlarda yenilikçiliği hedefleyen Ar-Ge projelerinin desteklenmesi, sanayinin uluslararası rekabet gücünü geliştirecek en önemli araç olarak görülüyor.

TÜBİTAK öncülüğünde geliştirilmiş olan formlarda ilan edildiği üzere, destek programlarına başvurusu yapılan projeler belirtilen üç boyut altında yer alan kriterlere göre değerlendiriliyor: Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği, teknoloji düzeyi ve yenilikçi yönü, proje planı ve kuruluşun altyapısının uygunluğu, proje çıktılarının ekonomik yarara ve ulusal kazanıma dönüşebilirliği.

TÜBİTAK’a sunulan Ar-Ge projelerinde; ürün yenilikleri ve süreç yenilikleri kapsamında “kavramsal tasarım” ve “teknoloji geliştirme” aşamalarını içine alan, fikir ve ihtiyacın belirlenmesinden pilot tesis veya prototip ürünün geliştirilmesine kadar olan faaliyetler destekleniyor.

DESTEKLEME PROGRAMLARI

Teknoloji ve Yenilik Destek Programları kapsamında, proje önerilerinin değerlendirilmesi ve desteklenen projelerin dönemsel faaliyetlerinin izlenmesi için bilim insanlarıyla işbirliği yapılıyor. Destek programları kapsamında bugüne kadar, 150’yi aşkın üniversite ve kurumdan, 5 binden fazla farklı bilim insanı değerlendirme ve izleme süreçlerinde görev aldı. Ayrıca, Türkiye’nin farklı yerlerindeki bilim insanlarının kuruluşları yerinde değerlendirmek üzere ziyaret etmesi, gerek üniversitedeki gerekse sanayideki bilginin karşılıklı aktarımına hizmet ediyor ve uzun vadede üniversite- sanayi arasında kalıcı işbirliklerinin oluşmasına katkıda bulunuyor.

1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı

Özel sektör kuruluşlarının ürün ve süreç geliştirme amaçlı Ar-Ge projelerine hibe desteği sağlanıyor. Sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan, Türkiye’deki yerleşik tüm sermaye şirketleri proje başvurusunda bulunabiliyor. Proje bütçesinde herhangi bir kısıtlama bulunmuyor. Proje destek süresi en fazla 36 aydır. Destek oranı en az yüzde 40, en fazla yüzde 60 olacak şekilde, proje harcamaları için hibe desteği veriliyor.

1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı

KOBİ’lerin ürün ve süreç geliştirmelerine yönelik Ar-Ge ve yenilik projelerine hibe desteği sağlanıyor. KOBİ şartlarını taşıyan, sektörüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan, Türkiye’deki sermaye şirketleri, ilk beş projeleri için başvuru yapabiliyor. Proje destek süresi en fazla 18 aydır. Proje bütçesi 500 bin TL’yi aşamıyor. Proje harcamaları için yüzde 75 hibe desteği veriliyor.

1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı

Uluslararası programlarda (EUREKA, EUROSTARS, ERA-NET, Avrupa Birliği Çerçeve Programları altında ortak proje çağrılarına çıkan programlar ve benzeri uluslararası program ve projeler) yürütülen ülkemizdeki iş payı için oluşturulan projelere hibe destek sağlanıyor. Proje bütçesinde herhangi bir kısıtlama bulunmuyor. Destekleme süresi, uluslararası projenin başlangıç ve bitiş tarihleri arasında kabul ediliyor. Proje harcamaları kapsamında, büyük kuruluşlar için yüzde 60, KOBİ’ler için yüzde 75 hibe desteği veriliyor.

1511 Öncelikli Alanlar Ar-Ge Destek Programı

Ulusal öncelikli alanlarda çağrıya çıkılarak Türkiye’de yerleşik katma değer oluşturan özel sektör kuruluşlarının, hedef ve ihtiyaç odaklı, izlenebilir sonuçları olan Ar-Ge ve yenilikçi projelerine hibe desteği sağlanıyor. Bütçe sınır ve süre sınırı çağrı duyurularında belirtiliyor. Proje harcamaları kapsamında büyük kuruluşlar için yüzde 60, KOBİ’ler için yüzde 75 hibe desteği veriliyor. Proje bütçesinin yüzde 10’u kadar genel gider desteği sağlanıyor.

1515 Öncül Ar-Ge Laboratuvarları Destekleme Programı

Program ile Türkiye’nin belirli bilim ve teknoloji alanlarında küresel çekim merkezi olmasının sağlanması amaçlanıyor. Alanında öncül bilimsel ve teknolojik bilgi üreten ulusal/ uluslararası kuruluşların Türkiye’de kuracağı Ar-Ge laboratuvarlarının belirli giderleri geri ödemesiz olarak destekleniyor. Başvuru yapacak kuruluşun içerisinde yer aldığı ulusal veya uluslararası alanında önde gelen teknolojiler oluşturan firmanın; Son üç yıldaki ortalama Ar-Ge yoğunluğunun en az yüzde 1, net satış ortalamasının ise iki milyar TL olması gerekiyor. Ar-Ge laboratuvarı destek süresi beş yıl olarak belirlendi. Bu süre en fazla beş yıl daha uzatılabiliyor. Destek oranı, onaylanan ve destek kapsamına alınan Ar-Ge laboratuvarı bütçesinin yüzde 75’i ve bir takvim yılındaki destek tutarı 10 milyon TL ile sınırlanıyor.

1505 Üniversite Sanayi İşbirliği Destek Programı

Program ile üniversite ve kamu araştırma enstitülerinin özel sektöre yönelik Ar-Ge projelerine hibe desteği sağlanıyor. Projeyi; KOBİ ya da büyük bir firma için, bir üniversite veya kamu araştırma enstitüsü gerçekleştiriyor. Proje bütçesi üst sınırı 1 milyon TL’dir. Ayrıca, araştırmacılar için Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ) ve proje bütçesinin yüzde 5’i Proje Kurum Hissesi olarak ödeniyor. Proje destek süresi en fazla 24 aydır. İstenmesi durumunda üç ay süreli ve 10 bin TL’lik fizibilite desteği sağlanıyor. KOBİ olması durumunda, proje bütçesinin yüzde 75’i TÜBİTAK tarafından, yüzde 25’i ise KOBİ, büyük ölçekli kuruluş olması durumunda, proje bütçesinin yüzde 60’ı TÜBİTAK tarafından, yüzde 40’ı ise büyük ölçekli kuruluş tarafından karşılanıyor.

1503 Proje Pazarları Destekleme Programı

Üniversite ve özel sektör kuruluş temsilcilerinin biraraya gelerek, projelerini birbirlerine tanıtmaları ve işbirlikleri kurmaları için düzenlenen ulusal veya uluslararası “Proje Pazarı” etkinliklerine hibe destek sağlayan programdır. Ulusal çapta etkinlik için 30 bin TL’ye uluslararası çapta katılımlı etkinlikler için 40 bin TL’ye kadar hibe desteği sunuluyor.

1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destek Programı

Üniversitelerdeki bilgi ve teknolojinin, uygulamaya dönüştürülerek ticarileştirilmesi, üniversite ve özel sektör kuruluşları arasında işbirliği oluşturulması ayrıca sanayinin ihtiyaç duyduğu bilgi ve teknolojinin üniversitelerde üretilmesine yardımcı olan Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO)’ne de hibe desteği veriliyor. TTO’ların faaliyetleri beş modül çerçevesinde destekleniyor: Ar-Ge projeleri oluşturma, geliştirme ve lojistik destek, üniversite sanayi işbirliğinin gelişmesine katkı, fikri ve sınai mülkiyet haklarının tescili ve korunması, pazarlanması, ticarileştirilmesi, girişim sermayesi desteği, kuluçka merkezi kurma, iş rehberliği, danışmanlık ve eğitim hizmetleri sağlama, bu konularda bilinçlenme oluşturacak etkinlikler düzenleme, yayınlar yapma Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak teknoloji transfer ofislerinin projelerine katkı sunma.

Başvuru Yapabilecek Kuruluşlar • Üniversiteler • Üniversitelerin ortak olduğu şirketler • Teknopark yönetici şirketleri • Teknopark yönetici şirketinin ortak olduğu şirketler başvuruda bulunabiliyor.

Destekleme süresi beş yıldır. Bu süre en fazla beş yıl daha uzatılabiliyor. Yıllık destek miktarı her bir TTO için 1 milyon TL’ye kadardır. Destek ön ödeme ve hibe şeklindedir. Destek oranı ilk beş yıl için yüzde 80, ikinci beş yıl için yüzde 60’tır.

1512 Teknogirişim Sermaye Desteği Programı

Program ile ülke ve dünya için katma değer ve istihdam yaratacak teknolojik iş fikirlerinin, ticari değere dönüştürülmesine zemin hazırlanıyor. Program; iş fikirlerinin toplanması ve alanında uzman kişilerce değerlendirilmesiyle başlıyor. Uygun bulunan iş fikirleri ön kuluçka sürecine alınıyor. Kuluçka süresince, potansiyel müşterilerin tanımlanması, pazar analizinin yapılması, müşteri problemlerinin net olarak belirlenmesi ve sunulan çözümlerin uygulanabilirliği hususlarının uzman kişilerce değerlendirilmesi süreçleri takip ediliyor. Girişimcinin iş fikrini, pazar ihtiyaçlarına yönelik bir “dönüştürme mekanizması” alanında uzman kişilerce verilen mentorluk desteğinde zemin buluyor. Girişimcilik ekosisteminin daha iyi yorumlanmasına yardımcı eğitimler programın genel süreci içine dahil olmaya devam ediyor. İş fikrinin başarılı bir girişime ve ticari değere ulaştırılmasında, girişimcinin hazırlayacağı iş planının önemi büyüktür.

Programın birinci aşamasında; TÜBİTAK’ın belirleyeceği uygulamacı kuruluşlar, girişimcilerin iş fikrîlerini toplar ve değerlendirdikten sonra kuluçka hizmetleri, eğitim, iş rehberliği, teknik danışmanlık ve akademisyen (üniversite) desteklerini sağlar. Tüm bu süreçler girişimcinin ticari ve teknik boyutları analiz edilmiş bir iş planı ve bütçesi oluşturmasına yardımcı olur. Eş zamanlı olarak ihtiyaç duyan girişimcilere, üniversite altyapılarından faydalandırma imkanı da sunulabilir. Programın ikinci aşamasına devam etme hakkı kazanan girişimcilerin öncelikle şirket kurması gerekiyor. Kurulacak şirkete TÜBİTAK sermaye desteği olarak 40 bin TL veriyor. Şirketin iş planını uygulamaya geçirmesi için belirlenen en fazla süre 18 aydır. Bu süreçte de TÜBİTAK tarafından şirkete iş rehberliği hizmeti sağlanıyor. İş rehberi; girişimciye iş planını gerçekleştirme, kaynak bulma ve idari konularda yol gösteriliyor. Aynı zam

anda TÜBİTAK’a yazacağı raporlar ile destek dönemindeki faaliyetlerin gelişimi hakkında bilgi sağlanıyor. İkinci aşamaya devam eden şirkete proje desteği olarak 110 bin TL’ye kadar hibe veriliyor.

Üçüncü aşama; kuruluşun bir önceki aşamada elde ettiği çıktıların, Ar-Ge çalışmalarıyla performans ve işlevsellik bakımından iyileştirilmesi ile ticarileşme potansiyellerinin artırılmasını amaçlayan sürecin tamamıdır. Bu aşama; kuruluşun proje önerisi hazırlayarak TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı’na başvurması ve teknolojik doğrulaması yapılmış projenin bu programa özel kriterler çerçevesinde değerlendirilmesi ile başlıyor. Detay tasarımın gerçekleştirilmesi, ticari prototipin işlev ve performans bakımından iyileştirilmesi, denemeler ve saha testleri gibi faaliyetler aşamaya dahildir. Üç yıllık geçmişi olan programda; 3 bin 216 girişimci iş fikri ile başvuru yaptı, 350 girişimcinin iş planları uygun bulundu ve bunlar şirket kurarak programın sonraki aşamalarına devam ederek desteklerden yararlandı. Desteklenen girişimcilerin yüzde 68 gibi yüksek bir oranı yüksek lisans veya doktora derecesi olan kişilerdir. Dolayısıyla programın en önemli faydalarından biri akademik araştırmaların ticari değere dönüşmesine katkı sağlamasıdır.

1514 Girişim Sermayesi Destekleme Programı

Türkiye’de yerleşik teknoloji ve yenilik odaklı KOBİ’lerin çekirdek ve başlangıç aşamalarındaki finansman ihtiyaçlarını sağlayan Girişim Sermayesi Fonları’na (GSF) hibe desteği sağlanıyor.

Hedefler doğrultusunda: Ülkemizdeki çekirdek ve başlangıç aşamalarındaki finansman ihtiyaçlarının giderilmesi, GSF’ler ve bu fonları idare edecek fon yöneticilerinin kurulması teşvik edilerek girişim sermayesi ekosisteminin oluşturulması, girişim sermayesi ekosisteminin kamunun katkılarıyla iyileştirilmesine katkı sağlanması amaçlanıyor.

Girişim Şirketlerine yatırım yapmayı taahhüt eden Girişim Sermayesi Fonlarının, fon büyüklüğünün en fazla yüzde 20’sine karşılık gelen tutar, TÜBİTAK tarafından hibe olarak karşılanıyor. Eş-sermaye katkısı olarak diğer yatırımcılardan fon büyüklüğünün en az yüzde 80’ine katılması isteniyor. Ancak fon yöneticisinin en az yüzde 1 oranında fona katılması gerekiyor. Desteklenen fon süresi; yatırım dönemi için beş yıl, çıkış dönemi için yedi yıldır.

1601 Yenilik Girişimcilik Alanlarında Kapasite Artırılmasına Yönelik Destek Programı

Girişimciliğin geliştirilmesine yönelik eğitim, mentörlük, iş birliği ağları, proje ve teknoloji yönetimi, yatırımcı pazarı gibi mekanizmaları içeren projelere hibe desteği sunuluyor. Özel sektör, üniversiteler ve bireysel girişimcilere yönelik farklı çağrılarla TÜBİTAK tarafından proje bazlı destek sağlanacak programla, özel sektörün Ar-Ge ve yeniliğe yaptıkları yatırımın sonuçlarını etkin bir şekilde alabilmeleri, üniversite sanayi işbirliklerinin canlanması ve teknolojik iş fikirleri olan girişimcilerin kurduğu başlangıç firmalarının daha hızlı gelişmesine katkı sağlanması hedefleniyor. Destek süresi çağrıda duyuruluyor. En fazla 36 ay ile sınırlandırılıyor. Projeler geri ödemesiz olarak yüzde 100’e kadar desteklenebiliyor. Proje bütçesi üst sınırı ve destek oranı çağrı duyurusunda belirtiliyor.

2013, 2014 ve 2015 Çağrıları

2013 yılında açılan “Üniversitelerde Girişimcilik Sertifika Programı Oluşturulması ve Yürütülmesi Çağrısı” kapsamında 14 üniversitenin kendi lisans ve lisansüstü öğrencileri ile öğretim elemanlarına yönelik açtığı sertifika programları destekleniyor. 2013 yılında açılan “Özel Sektör Firmalarının Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesini Artırmaya Yönelik Mentörlük Mekanizması Geliştirilmesi ve Uygulanması” çağrısı kapsamında desteklenen altı kuruluş 15 Mayıs - 15 Ağustos 2014 tarihleri arasında geliştirdikleri mentörlük mekanizmalarını 15 Eylül - 14 Haziran 2015 tarihleri arasında 9 ay süreyle 90 mentör ile 120 KOBİ’ye uyguladı. Programın 2014 yılında açılan “Teknoloji Transfer Ofislerine Yönelik Hazırlık, Başlangıç ve Kapasite Artırımı Sağlanması ve Uygulanması” çağrısı kapsamında dokuz üniversitenin Teknoloji Transfer Ofislerine 1 Ocak 2015 - 31 Aralık 2016 tarihleri arasında iki yıl süreyle destek sağlanacak. 2015 yılında açılan “Üniversitelerde Girişimcilik Sertifika Programı Oluşturulması ve Yürütülmesi” çağrısına yapılan 61 başvurunun değerlendirilmesi sonucunda 35 üniversitenin desteklenmesi uygun bulundu. Bu üniversiteler ile sözleşme süreci devam ediyor.

2015 yılında açılan “1512 Teknogirişim Sermaye Desteği (BiGG)Programı 1.Aşama Uygulayıcı Kuruluş” çağrısına yapılan 33 başvuru arasından desteklenmeye uygun bulunan 17 kuruluşun BiGG Programı 1.aşama faaliyetleri kapsamında girişimci adaylarından; iş fikri başvurularını toplaması ve değerlendirmesi, başarılı bir girişime dönüşme potansiyeli olan iş fikirleri için iş planı hazırlama desteği vermesi, bu süreçte girişimci adaylarına eğitim, rehberlik, ön kuluçka gibi hizmetleri vermesi, iş fikri doğrulaması çalışmalarını yürütmesi ve girişimci adayının hazırlayacağı iş planı önerilerinin BiGG Programı 2. aşama başvurusu için uygunluğunu değerlendirmesi bekleniyor. 2015 yılında açılan “Mentor Eğiticisi” çağrısına gelen14 başvurunun değerlendirme süreci devam ediyor, desteklenmeye uygun bulunan kuruluşların TÜBİTAK mentor havuzunda yer alan mentor adaylarına eğitim vermeleri amaçlanıyor. 2015 yılında açılan “Özel Sektörde Doktoralı Personel İstihdamının Desteklenmesi” çağrısı kapsamında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu tarafından belirlenen çerçevedeki kuruluşlara sağlanacak destek ile kariyerinin başlangıç seviyesindeki doktoralı araştırmacıların özel sektörde istihdamının artırılması amaçlanıyor. Doktoralı araştırmacının kuruluşta istihdam edildiği süre ile orantılı olarak destek verilecektir. Destek süresi 24 aydır. Çağrı kapsamında sağlanacak destek ödül niteliğinde olup kuruluşa doğrudan ödenecektir. Bu çağrıya başvurular PRODİS üzerinden 20 Temmuz -14 Ağustos 2015 tarihleri arasında yapılacaktır.

1602 Patent Destek Programı

Türkiye’nin ulusal ve uluslararası patent başvuru sayısının yükseltilmesi, gerçek ve tüzel kişilerin patent başvurusu yapmaya teşvik edilmesi ve ülkemizdeki patent sayısının artırılması hedeflenen programda destekler hibe şeklindedir. Desteklenen patent başvuruları Türk Patent Enstitüsüne, Avrupa Patent Ofisine, Dünya Fikri Haklar Örgütüne, Japonya Patent Ofisine, ABD Marka ve Patent Ofisine yapılan tüm patent başvuruları destekleniyor. Bu programa gerçek ve tüzel kişiler de başvuru yapabiliyor. TPE’ye yapılan patent başvuru destekleri; www.tpe.gov.tr adresinden yapılan başvurularda: Araştırma Raporu- 600 euro’ya kadar, inceleme Raporu - 600 euro’ya kadar herhangi bir belge talep edilmeden destekleniyor, patentin tescil edilmesi durumunda 3 bin TL patent ödülü veriliyor.

Uluslararası Patent Destekleri

Araştırma Raporu Desteği olarak 4 bin TL sunuluyor. İnceleme Raporu Desteği ise her bir ülke başvurusu için 5 bin TL’den, En fazla 30 bin TL’ye çıkabiliyor. Patent Tescil Ödülü de ABD, Japonya ve Avrupa’da alınan her bir tescil için 10 bin TL olarak En fazla 30 bin TL tutarında veriliyor.