AB KONSEYİ VE AVRUPA PARLAMENTOSU, KRİTİK HAMMADDELERİN AB’YE GÜVENLİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEKİLDE TEDARİK EDİLMESİNİ SAĞLAYACAK ÇERÇEVEYİ İÇEREN YÖNETMELİK ÜZERİNDE ANLAŞTILAR. ÜZERİNDE UZLAŞILAN YÖNETMELİK, BAZI UNSURLARI GÜÇLENDİRİLMİŞ OLMAKLA BİRLİKTE, BÜYÜK ÖLÇÜDE ÖNERİLEN TASLAK METNE DAYANIYOR.

Üzerinde uzlaşılan metinde; stratejik ve kritik malzemeler listesine alüminyum dâhil edilirken, geri dönüşüm kriteri güçlendiriliyor, stratejik projeler için tedarik izin süreçleri netleştiriliyor ve ilgili şirketlerin stratejik ham madde kaynaklarına ilişkin tedarik zinciri risk değerlendirmesi yapmaları zorunluluğu getiriliyor.Resmi süreçler tamamlanana kadar geçici nitelikte olan Avrupa Kritik ham Maddeler Yasası Yönetmeliği; AB’de, kritik ham maddelere bağımlılığın yarattığı kırılganlığı rekabet gücüne dönüştürecek, AB’nin madencilik sektörünü destekleyecek, atıkların ham madde kaynağına dönüştürülmesini sağlayacak, üçüncü ülkelerle daha yakın ilişkiler kurulmasını sağlayacak, endüstri yaşam çizgisinde gerçek anlamda sürdürülebilirliği sağlayacak bir gelişme olarak değerlendiriliyor.İlgili yönetmelik; 34 kritik ham maddeye (17’si stratejik) ilişkin bir listeyi ve bu maddelerin AB ekonomisine katkısını artırmaya yönelik hedefleri de içeriyor. Bu kapsamda;

AB tüketiminin yüzde 10’nun AB topraklarından çıkarılması, AB’deki tüketim için yapılacak materyal işlemlerinin yüzde 40’ınınAB’de gerçekleştirilmesi, 

• AB’deki tüketimin yüzde 25’inin geri dönüşümden sağlanması (Komisyon’un önerisinde yüzde 15 şeklindeydi),

• AB’nin her bir kritik maddeye ilişkin tüketiminin yüzde 65’inden fazlasının tek bir üçüncü ülkeden sağlamaması ve kritik ham madde tedarik kaynaklarının çeşitlendirilmesi,

• Stratejik çıkarma projeleri için hızlı ve basitleştirilmiş bir izin süreci ve “tek temas noktası” uygulamasına geçilmesi,

• Stratejik ham maddeler listesine alüminyumun kritik ham madde olarak eklenmesi,

• Doğal grafitin yanı sıra listede yer alan sentetik grafitin, ilk gözden geçirme işlemi yapılıncaya kadar üç yıl boyunca stratejik ham madde olarak kabul edilmesi,

• İlgili teknolojilerle stratejik ham maddeleri ikame eden ve yenilikçi ham maddeler üretebilen projelere; stratejik proje adayı olma imkânı getirilmesi,

• Üye devletlerin, bir projenin kendi devletlerinde geliştirilip geliştirilmeyeceği konusunda itiraz etme hakkına sahip olması,

• Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden 18 ay sonra, Komisyon’un gelecek 30 yıl için her bir kritik ham maddenin tahmini tüketimine ilişkin bir rapor sunması,

• Batarya, hidrojen, yenilenebilir enerji jeneratörleri, veri iletimi ve depolaması, uçak üretimi gibi stratejik sektörlerde, stratejik ham madde kıtlığına maruz kalan büyük şirketlerin yönetim kurullarına sunmak üzere; stratejik ham madde tedarik zincirlerinin risk değerlendirmesini düzenli olarak yapmaları ve malzemelerin nereden geldiğini, tedariklerini nelerin etkileyebileceğini ve tedarik kesintilerine karşı kırılganlıkların neler olduğunu haritalandırmaları gerekli görülüyor.Bilindiği üzere, Avrupa Kritik Ham Maddeler Yasası, Net Sıfır Sanayi Düzenlemesi ve Elektrik Piyasası Tasarımı Reformu ile Komisyon’un 1 Şubat 2023 tarihinde sunduğu Yeşil Sanayi Planı’nın en önemli mevzuat düzenlemelerinden birisi olarak gösteriliyor. Bu üç düzenleme, Avrupa Komisyonu tarafından 16 Mart 2023’te bir paket olarak sunulmuş ve AB Konseyi 30 Haziran 2023’te konuyla ilgili müzakere yetkisini kabul etmişti. AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu arasındaki anlaşma ile geçici nitelikte kabul edilen düzenlemenin; kısa süre içinde her iki kurum tarafından resmi kabul süreçlerinin tamamlanması ve uygulamaya girmesi de beklentiler arasında yer alıyor.Avrupa Kritik Ham Maddeler Yasası’nın tam sürümünü, burayı tıklayarak inceleyebilirsiniz.