Estonya, Sovyetler Birliği sonrasında İnternet ve Bilgi İletişim Teknolojileri alanında yatırım kararı alarak, daha 2000 yılında dijital sistemleri bürokraside...

YURT DIŞINA AÇILMAK, YENİ MÜŞTERİLER KAZANMAK VE ULUSLARARASI BİR ŞİRKET OLMAK HER GİRİŞİMCİNİN HAYALİ. ANCAK YURT DIŞINDA ŞİRKET YA DA MEVCUT GİRİŞİMİN BİR YANSIMASINI KURMAK, YÜKSEK MALİYETLER VE KARMAŞIK BÜROKRASİ NEDENİYLE HAYAL EDİLENDEN DAHA DA ZOR. ESTONYA, TAM DA BU NOKTADAN YOLA ÇIKARAK, GİRİŞİMCİLERE AB REGÜLASYONLARINA TABİİ ŞİRKET KURABİLMENİN BİR YOLUNU SUNUYOR.

Estonya, Sovyetler Birliği sonrasında İnternet ve Bilgi İletişim Teknolojileri alanında yatırım kararı alarak, daha 2000 yılında dijital sistemleri bürokraside kullanmaya başlamıştı. Programlama ve İngilizce eğitimini ulusal strateji haline getiren ve bu politikalarla Skype, TransferWise, GrabCAD, Nortal, Defendec, Lingvist gibi oldukça başarılı dijital girişimler çıkaran Estonya, 2014’te başlattığı “e-Estonia/e-Residency” sistemi ile (biz e-Oturum olarak adlandırıyoruz) Estonya’da şirket kurma ve AB regülasyonları içerisinde ticaret yapma fırsatı sunuyor. Estonya halen, ABD ve İsrail’in ardından hane başına düşen girişimci sayısında dünyada üçüncü sırada bulunuyor. Bilişim teknolojileri ve girişimcilik alanında her yıl birçok yeni startup çıkaran ve girişimcileri dünyanın en rekabetçi vergi sistemi ile destekleyen Estonya, günümüzde dünyanın her tarafından yatırımcılar çekmeye de devam ediyor.

DÜNYANIN İLK DİJİTAL VATANDAŞLIK SİSTEMİ

Dünyada bir ilk olarak 2014 yılından itibaren uygulamaya koyulan ve kapsamı/içeriği her yıl genişletilen e-Oturum/ e-Residency hizmetinde, Estonya’da olma koşulu olmadan tamamen çevirim içi olarak firma kurulumu gerçekleştirilebiliyor ve resmi evraklar dijital imzalama yöntemiyle sunularak firmalar ticari faaliyetlerini sürdürebiliyor. Bu politikayla Estonya, 2025 yılına kadar 10 milyon e-Oturum sağlamayı hedeflerken, dolaylı etkileriyle birlikte GSYİH’sini de 2025 yılında iki katına çıkarmayı planlıyor.

15 DAKİKADA AB’YE TABİİ ŞİRKET SAHİBİ OLMAK

Ancak hemen belirtmeliyiz ki, e-Oturum ile Estonya vizesi ya da Estonya’da oturum iznine sahip olunmuyor. e-Oturum belki gelecekte almak isteyeceğiniz Estonya vizesi için bir ölçüde kolaylık sağlayabilir ancak bugünkü hali ile e-Oturum sistemi ile edineceğiniz haklar, sadece Estonya’da şirket kurabilme ve bu şirket ile koruyucu AB regülasyonları içerisinde ticaret olanağına sahip olmanız çerçevesinde kalıyor.

Peki, e-Oturum’u çekici kılan en önemli unsur ne? İlk olarak Estonya’nın AB üyesi olduğunu hatırlamakta yarar var ve Estonya’da kuracağınız şirket ile AB içerisinde kabul gören bir şirketiniz olacağını söyleyebiliriz. Üstelik e-Oturum ile Estonya’da kuracağınız şirket için bilgisayarınız başında geçireceğiniz 15 dakika yeterli. Kurulum sırasında 2 bin 500 euroluk bir sermaye beyanı gerekiyor ancak bunun için de Estonya size bir yıllık bir süre tanıyor. Örneğin Almanya’da aynı tip şirket kurmak isterseniz 25 bin euroluk yatırım sermayesinin kurulum esnasında hazır olması gerekli. Ayrıca Estonya’da kurulacak şirketin yönetimi için gereken yıllık maliyetler göz önüne alındığında (sanal ofis, lokal temsilci, danışmanlık, muhasebe gibi) aylık ortalama 100-150 euro gibi cüzi tutarlar ile tüm işlerinizi aracı kuruluşlar üzerinden uzaktan yürütebilirsiniz. Dahası, kurulacak şirketinizden kâr dağıtımı gerçekleşene kadar kurumlar vergisi de alınmıyor. Estonya, dünyanın en iyi vergi sistemlerinden birine sahip olduğu için sadece

para kazanırsanız vergi ödüyorsunuz. Bu aşamada kurumlar vergisi yüzde 20 olarak gerçekleşirken, eğer kazancınızı yeniden yatırıma yönlendirirseniz yine kurumlar vergisinden muaf tutuluyorsunuz.

PEKİ, PARA YÖNETİMİ VE ŞİRKET ADRESİ?

Estonya hükümeti, tercih edebileceğiniz üç banka sunuyor.

Bunlar LHV, Swedbank ya da SEB. Skype üzerinden yüz yüze yapılacak bir görüşme ile banka hesabınızı açtırabilirsiniz. Şirket adresi ve şirket muhasebesi ile ilgili olarak da e-Estonia ile işbirliği sunan hizmet sağlayıcılardan cüzi ücretler karşılığında hizmet almak mümkün. Böylece şirketiniz için bir ofis adresi, posta kutusu, hatta çalışan hizmeti gibi hizmet çeşitleri de artırılabiliyor. BBC’ye konuşan e-Estonia projesinin kurucularından Kaspar Korjus, Estonya’nın bu uygulamadan çıkarını saydığımız paralel hizmet sağlayıcı gelirleri ile ilişkilendirmiş: “Direkt gelirler değil bankacılık ve rehberlik hizmetlerinden gelecek olan gelirlerle ilgileniyoruz. Estonya’nın nüfusu 1,3 milyon ancak 2025’de 10 milyon e-Estonyalı olacağını öngörüyoruz. Bu yüzden e-Estonyalıların artması, dijital göçün yaygınlaşması devlet tarafından destekleniyor.”

E-OTURUM NASIL ALINIYOR?

Yapmanız gereken sadece https://apply.gov.ee adresine girmek ve buradaki yönergeleri izleyerek, şirket kurma amacınız ve yapacağınız işi en açık şekilde anlatmak. Elbette bir de 100 euro gibi makul bir başvuru ücreti de yer alıyor. Başvurunuz kısa bir süre içerisinde onaylandıktan sonra yapmanız gereken tek şey Ankara’da yer alan Estonya Büyükelçiliği’ne gidip parmak izinizin kaydını yaptırarak e-Oturum kartınızı ve kart okuyucunuzu almak.

E-OTURUM NE DURUMDA?

“Yeni dijital ulusa katıl” vizyonuyla dünyada bir ilk olarak hayata geçen proje şu anda 163 ülkede 43 bin 500’den fazla dünya vatandaşına e-Oturum sağlamış; 5 bin 121 şirket kurulumuna ulaşmış durumda. En çok başvuru 4 bin 73 ile Finlandiya’dan olurken, Rusya 2 bin 713 başvuru ile ikinci, ABD ise Ukrayna ise 2 bin 413 başvuru ile üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye ise 1226 başvuruyla 12’nci sırada bulunurken, şirket kurulumunda ise Türkiye 197 şirket ile sekizinci sırada yer alıyor (Resmi istatistiklere https://app.cyfe. com/dashboards/195223/ 5587fe4e520361022837116 15553 adresinden anlık olarak ulaşılabilir).

Türkiye’deki 1226 e-Estonyalıdan biri de Nerdworking’in kurucularından Erdem Dilbaz. Dilbaz, e-Oturum almanın ilk aşamasını, yani İnternet üzerinden yapılan ilk başvuruyu şöyle anlatıyor: “Ben de bir şirket kurmak istiyordum. Kendine yatırım yapmak ve şirketini büyütmek istiyorsan Türkiye’de bu işler çok maliyetli oluyor. Bu yüzden e-Estonya’yı değerlendirdim. Başvuru çok kolay; devlet sitesinde, ad/soyad, adres ve bir paragrafla alacağın vatandaşlıkla ne iş yapacağınızı anlatıyorsunuz. Burada iş modeli de önemli. Yaratıcı endüstriler destekleniyor.” Dilbaz, sağlık endüstrisinde kuracağı yeni ağın merkezini Avrupa’ya taşımak için ve Estonya’nın girişimcilere sağladığı vergi muafiyetlerindenfaydalanabilmek için e-vatandaş olmak istemiş: “Özellikle engelleri olan, sonradan engelleri oluşan insanlar için asistan ekipmanlar üreteceğiz. Parkinson hastaları, Alzheimer hastaları için, insan vücudundaki kemik, eklem gibi parçaları üretmeye çalışacağız. AB bu çalışmalara fonlar da sağlıyor. Estonya e-Oturum sistemi bu açıdan da faydalı.” Grafik Tasarımcı Emir Uçkan da e-Oturum sahibi bir başka girişimci. İnternet üzerinden form doldurduktan sonraki aşamayı şöyle anlatıyor: “Gerçekten çok kolay. Kime anlattıysam inanılmaz geliyor. Pasaport bilgilerinizle formu İnternet üzerinden doldurduktan sonra 100 euroluk ödemeyi kredi kartı ile yapıyorsunuz. Bana 11 günde sınır polisinden onaylandığına dair cevap geldi. Üç haftada da dijital kartınız ve kart okuyucunuz Ankara Konsolosluğu’na gönderiliyor. Pasaportunuzu alıp gidiyorsunuz, formda yazanların kısa bir sözlüsünü yapıp, sizin dijital olarak parmak izlerinizi alıyorlar. Burada da en fazla 20 dakika sürüyor işlemler.” Bunun yanı sıra birçok kişi de İnternet üzerinden ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken kredi kartlarını sorunsuz kullanabildikleri için e-Oturum sistemini tercih ediyor. Inpay, PayPal muadili küresel ödeme sistemlerinin Türkiye’de yaygın olmayışı da girişimcilerin e-Oturum sistemine olan ilgisini yükseltiyor.