BAZEN NEDENİ ANİ BİR KÖTÜ HABERDE YAŞANAN ŞOK OLUYOR… BAZEN DE HERHANGİ BİR OLAYDA DUYULAN AŞIRI KORKU VEYA GEÇİRİLEN SİNİR KRİZLERİ… NADİREN DE OLSA ÖKSÜRÜK, İDRAR YAPMA, HATTA ARDI ARDINA ATILAN KAHKAHALAR BİLE SORUMLU OLABİLİYOR… GÖZLER ANİDEN KARARIYOR VE KİŞİ ŞAŞKIN BAKIŞLAR ARASINDA YERE YIĞILIYOR! HEMEN HER YAŞTA VE HER ORTAMDA GELİŞEBİLEN BU SORUNUN ADI “SENKOP”, TOPLUMDA BİLİNEN ADIYLA BAYILMA.

Bayılma; beynin kan akışının veya oksijenlenmesinin geçici olarak azalması sonucu gelişen geçici bilinç kaybı olarak tanımlanıyor. Yapılan çalışmalara göre beyin kan akışının 6-8 saniye durması ya da sistolik (büyük tansiyon) kan basıncının 66 mmHg’nin altına düşmesi bilinç kaybına yol açabiliyor. Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, genellikle basit ve önlenebilir nedenlerden kaynaklansa da bayılmanın bazen kalpte ritim problemleri ve beyinde damar tıkanıklıkları gibi ciddi hastalıkların işareti de olabileceğine dikkat çekerek, “Bu nedenle özellikle herhangi bir tetikleyici faktörü olmayan, öncesinde baş dönmesi ile bulantı gibi bir belirti vermeyen ve tekrarlayan bayılmalarda mutlaka hekime başvurulmalıdır.” diyor. Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, bayılmanın nedenlerini anlatırken, önemli öneriler ve uyarılarda bulunuyor. 

KALP DAMAR SAĞLIĞINA DİKKAT

Damar tıkanıklığı, sertliği ve yırtılması gibi kalp damar hastalıkları bayılmanın nedenleri arasında ilk sırada yer alıyor. Örneğin, kalp damarı tıkandığında kalbin pompalama fonksiyonu bozuluyor ve bunun sonucunda beyindeki kan akışı azalıyor. Bu tablo da bilinç kaybına yol açıyor. Eğer bayılmanın altında yatan etkenin kalp kaynaklı olduğu tespit edilemezse hastalık ilerliyor ve kalp krizi gibi hayatı tehdit eden sonuçlar gelişebiliyor. Yine, aritmi, bir başka deyişle kalp ritminin düzensiz olması da bayılmanın en tehlikeli sebeplerinden birini oluşturuyor. İleri yaşta en sık görülen bayılma nedeni ise “orto statik” denilen ve aniden ayağa kalkmakla ya da yatılan yerde doğrulmakla oluşan tansiyon düşüklüğüne bağlı bilinç kaybı oluyor. Bunun nedeni ise ileri yaşla birlikte damar sertliği riskinin artması ve çoklu ilaç kullanımına bağlı olarak (özellikle idrar söktürücü ilaçlar) ani hareketlerle tansiyonun hızlıca düşmesi. Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, bu nedenle ani hareketlerden, özellikle yataktan aniden kalkmaktan kaçınılması gerektiği uyarısında bulunarak, “Ayrıca idrara sıkışmamalı, bol bol su içilmeli, kullanılan ilaçlar hakkında hekimler mutlaka bilgilendirilmeli.” diyor. 

REFLEKSLER DE NEDEN OLABİLİR

Bazen hiç ummadığımız reflekslerimiz de -nadiren de olsa bayılmayla sonuçlanabiliyor. Hapşırma, öksürme, ağlama, idrar yapma, aşırı korku veya ardı ardına atılan kahkahalar gibi uyaranlar, beyne giden oksijen miktarını azaltarak bayılmaya neden olabiliyor. Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, refleks kaynaklı bayılmaların en sık idrar yapma esnasında oluştuğunu belirterek, “Örneğin uzun süre ihtiyacı gidermeyip tuvaleti tutmak, ardından dolu bir mesaneyle hızla idrara çıkmak, özellikle kan basıncı düşük olan kişilerde beyine giden oksijen miktarını azaltıyor. Bunun sonucunda da bayılma gerçekleşebiliyor.” diyor. 

EN CİDDİ NEDENLER, BEYİN VE DAMAR TIKANIKLIKLARI

Beyin ve damar tıkanıklıkları, bayılmanın ciddi nedenlerinden birini oluşturuyor. Bayılmalar, özellikle büyük damar tıkanıklıklarında gelişebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, bayılmaya yüzde asimetri ya da bir taraf kol ve/veya bacakta güçsüzlük eşlik ediyorsa; pıhtı atması, tıkanıklık, anevrizma ya da kanama gibi beyin damar hastalıklarının düşünülmesi gerektiği uyarısında bulunuyor. 

KAN ŞEKERİNİN DÜŞÜŞÜ DE BAYILMAYA NEDEN OLABİLİR

Hipoglisemi; kan şekerinin, bir başka deyişle glikoz seviyesinin ideal değerinden daha düşük olması durumu olarak tanımlanıyor. Hipoglisemi sorunu yaşayan diyabet hastalarında bayılma sık görülen bir sorun. Bilinç kaybına, terleme ve ağız kuruluğu da eşlik edebilirken, Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, özellikle kan şekeri düşüklüğünde bayılma ataklarına sık rastlandığına dikkat çekerek, “Bazen kan şekeri düşüklüğü çok ciddi boyutlarda olup, epileptik nöbete yol açarak bilinç kaybı sebebi olabiliyor.” diyor. 

SOLUNUM ZEHİRLENMELERİ DE BAYILMA İLE SONUÇLANABİLİR

Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, solunum yoluyla gelişen zehirlenmelerin de sıklıkla bayılmaya neden olabildiğine dikkat çekerek, “Bunlar zehirli kimyasal gazlar, evde kullanılan temizlik ürünleri ve boya maddeleri olabiliyor.” diyor. 

EPİLEPSİDE BAYILMA SIK KARŞILAŞILAN BİR SONUÇ

 Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, epilepsinin bayılmanın nispeten sık BAYILMAYA YOL AÇAN SEKİZ ETKEN görülen ve ciddi nedenlerinden biri olduğuna işaret ederek, şöyle devam ediyor: “Bilinç kaybı beyindeki elektriksel deşarj nedeniyle yaşanıyor. Bayılmaya genellikle kollarda ve bacaklarda kasılma ya da atma, dil ısırma, hırıltılı bir solunum ve idrar kaçırma eşlik ediyor. Bilinç kaybı kalıcı olmasa da nöbet esnasında fiziksel kazalardan dolayı yaralanmalar ve uzun süreli nöbetlerde; solunum sıkıntısı, hipoksi ve kalpte ritim düzensizliği ile kalp fonksiyon bozukluğu gibi kalıcı sorunlar gelişebiliyor.” 

İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ ÖNEMLİ BİR ETKEN

Bazı ilaçların yan etkileri de bayılmaya yol açabiliyor. Bu nedenle bayılma sorunu yaşayan kişilerin kullandıkları ilaçların mutlaka kontrol edilmesi gerekiyor. Hastanın öyküsü ve muayene, tanıda en önemli basamakları oluşturuyor. Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, “Bayılma ataklarından korunmak için ilaç etkileşimleri iyi sorgulanmalı ve başka bir nedenle ilaç kullanılacaksa bu ilaçlar hekime mutlaka gösterilmeli.” diyor. 

DUYGUSAL STRES BAYILMAYI TETİKLEYEBİLİR

Bayılma nedenleri arasında elbette duygusal stres de önemli bir başlık olarak karşımıza çıkıyor. Bir yakının ani kaybı nedeniyle oluşan şok veya herhangi bir durumda gelişen aşırı kaygı ile korku gibi etkenlerin tansiyonu düşürmesi sonucunda beyindeki kan akışı azalınca, bayılma gerçekleşiyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Elvan Cevizci Akkılıç, “Bayılmalarda mutlaka altta yatan başka bir problemin varlığı sorgulanıyor. Herhangi bir sorun tespit edilmezse ‘duygusal stres kaynaklı bayılma’ tanısı konuyor.” diyor.