KUZEYİN REFAH ÜLKESİ: NORVEÇ

Sesli Oku

DÜNYANIN EN KUZEYİNDEKİ TOPRAKLARA EV SAHİPLİĞİ YAPAN NORVEÇ, ASIRLAR ÖNCE ATALARI VİKİNGLERİN DÜNYAYA SALDIĞI KORKUNUN YERİNE BUGÜN HUZUR VE REFAH VADEDİYOR. 1970’TE KEŞFEDİLEN PETROL VE DOĞAL GAZIN SAĞLADIĞI ZENGİNLİĞİ EĞİTİM, SAĞLIK VE SOSYAL HAKLARIN YÜKSELTİLMESİNE HARCAYAN NORVEÇ, DOĞAL GÜZELLİKLERİYLE DE İNSANLARI BÜYÜLEMEYE DEVAM EDİYOR.

Kuzey Avrupa’da, İskandinav Yarımadası’nın batısında yer alan Norveç, 1960’lı yılların sonlarında keşfedilen petrol ve doğal gaz yataklarının keşfine kadar Avrupa içinde siyasi ve ekonomik olarak önemli görülmeyen bir ül- keydi. İsveç ve Danimarka ile birlikte, 8 ve 11’inci yüzyıllar arasında kuzey yarımkürede önemli bir güç olan Vikinglerin anavatanlarından biri olan Norveç, günümüzde

Birleşmiş Milletler Dünya Mutluluk Endeksine göre, yakın komşuları Finlandiya ve Danimarka’nın ardından dünyanın en mutlu üçüncü olarak gösteriliyor. Aynı Norveç, Uluslararası Para Fonu Dünya Ekonomik Görünüm Raporuna göre, 83 bin dolara yaklaşan kişi başına düşen gelirle Lüksemburg ve İsviçre’nin ardından Avrupa’nın üçüncü, dünyanın ise en zengin dördüncü ülkesi olarak gösteriliyor.

Norveç’in toplam ekonomik büyüklüğü ise Uluslararası Para Fonunun son verilerine göre 440 milyar doların üzerinde seyrediyor ve bu rakamla ülke, dünyanın güçlü ekonomileri sıralamasında 30’uncu sırada bulunuyor.

KUZEYE GİDEN YOL

Ülkenin adının ilk yazılış şekli 9’uncu yüzyıl Hålogalandlı Ohthere’nin yazılarında “Norðweg” şeklindedir. Bazı Orta Çağ yazmaları ülkenin adının Kral Nórr adında mitolojik bir kişiden geldiğini iddia etse de, yaygın kabul gören görüşe göre ülkenin adı, Norveç Denizine verilen “Kuzeye doğru deniz yolu” anlamındaki “Norðvegr”den geliyor. Bugün ülkenin “Norway” olarak İngilizce yazılışı da bu anlamı pekiştiriyor: “Kuzey yolu-North Way.”

8 ve 11’inci yüzyıllar arasında Norveç’te Vikingler hüküm sürüyordu. Savaşçı bir ulus olarak tanınan ve Rusya’nın kuzey steplerinden Akdeniz’e, hatta Orta Doğu ve Kuzey Amerika’ya kadar ilerleyen ve etkin ticaret ağları kuran Vikingler, sıklıkla İngiltere ve Batı Avrupa’ya yaptıkları akınlarla hatırlanıyor. Tarihleri boyunca yakın komşuları Danimarka ve İsveç ile siyasi birlik içinde olan Norveçliler, aslen Cermen kökenlidir ve bölgedeki ülkelerin demografileriyle benzerlikler gösterir. Günümüzde yüzde 15’i göçmen olmak üzere 5 milyonluk bir nüfusu bulunan Norveç, özellikle 1840’lı yıllardan itibaren artan yoksulluk ve işsizlik nedeniyle deniz aşırı ülkelere yoğun göç verdi. İkinci Dünya Savaşından sonraysa, Norveç Denizi’nde zengin petrol ve doğal gaz yatakların keşfiyle birlikte, Norveç bir refah toplumu haline gelmeye ve yeni göçmen gruplarının son durağı olarak öne çıkmaya başladı. 1980’li yıllar sonrası petrol gelirlerinin de etki- siyle Norveç iltica ve refah arayan göçmenler için çekici bir ülke haline gelirken, son 40 yılda Norveç yoğun olarak Orta Doğu, Avrupa ve Asya’dan göç almaya devam ediyor.

EKONOMİDE DEVLET KONTROLÜ DEVAM EDİYOR

Norveç ekonomisi karma ekonomik model üzerine kurulu: Refaha dayalı serbest piyasa ekonomisi ve belirli sektörlerde devlet mülkiyeti bir arada yürütülüyor. Ülkede sağlık hizmetleri ücretsizken, doğum izninin 46 haftaya kadar uzayabildiği Norveç’te işsizlik oranı ise yüzde 4’ün altında seyrediyor. Norveç hükümeti petrol, hidroelektrik enerji üretimi, alüminyum üretimi ve haberleşme gibi ülke ekonomisinin yüzde 30’unu oluşturan sektörlerde kontrolü elinde tutmaya devam ediyor.

AB’Yİ İKİ KEZ REDDEDEN ÜLKE

Halen dünyanın en gelişmiş ekonomisine sahip olmasa da sağladığı yüksek refah ile dünyanın en yaşanılası ülkeleri arasında gösterilen Norveç, Türkiye’nin içerisinde yer almak için 60 yıldır çaba gösterdiği Avrupa Birliği’ne katılmayı ise 1972 ve 1994’'te yapılan referandumlarla iki kez reddetmiş bir ülke. Bununla birlikte Schengen Birliğine üye olan Norveç, Avrupa ile ekonomik ilişkilerini ise İsviçre, İzlanda ve Lihtenştayn ile ortak olduğu Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üzerinden sürdürme- ye devam ediyor.

Temelde petrol ve doğal gaz zenginliğinin yanı sıra Norveç, aynı zamanda deniz ürünleri üretimi ve ihracatında da dünyanın en güçlü ülkelerinden biri konumunda bulunu- yor. Ormancılık, madencilik ve bunları Avrupa pazarlarına ulaştıran gemicilik ise ülkenin bir başka önemli sanayi dalı olarak gösterilebilir. Bununla birlikte, petrol endüstrisindeki inişli çıkışlı grafik nedeniyle Norveç hükümeti, alternatif endüstri geliştirme çabalarını da sürdürüyor. Ülkede petrol, bakır, doğal gaz, nikel, demir, çinko, kurşun, balık, kereste, hidrolik enerji başlıca doğal kaynaklar ve ihracat kalemleriyken, ülke GSYİH’sinin yüzde 64’ü hizmet sektörleri, yüzde 33,7’si sanayi sektörleri ve yüzde 2,3’ü de tarımsal üretim kaynaklı gerçekleşiyor.

KIŞ TURİZMİNDE LİDER

Diğer yandan, Norveç’in topraklarının büyük bölümü Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunuyor ve ülke kış ve doğa turizminde de önemli ölçüde katma değer yaratıyor. “Kuzey Işıkları”nın en güzel izlenebildiği ülkelerden biri olan Norveç’e her yıl, bakir doğal güzellikleri ve UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan eşsiz fiyortları görmek için milyonlarca turist geliyor.

İHRACAT VE İTHALATTA ALMANYA’NIN PAYI BÜYÜK

BM İstatistik Bölümü verilerine göre, geçtiğimiz yıl dünyanın en çok ihracat yapan 35’inci, en çok ithalat gerçekleştiren 41’inci ülkesi olan Norveç’in ihracatında ağırlıklı olarak mineral yakıtlar ve yağlar, deniz ürünleri, makine, alüminyum ve alüminyumdan eşyalarla elektrikli makine ve ekipmanlar olduğu görülüyor.

Diğer yandan, Norveç’in ihracatı ve ithalatında Almanya’nın yoğun bir etkisi olduğunu söylemek mümkün: Norveç’in toplam ihracatında İngiltere, Almanya ve Hollanda ilk üç ülkeyi oluştururken, ülkenin ithalatında ise İsveç, Almanya ve Çin ilk üç sırada yer alıyor. Yine ülkenin ithalat kalemlerinin başında ise makine, otomotiv aksam ve parçaları, elektrikli makine ve ekipmanlar, mineral yakıtlar ve yağlar ile demir çelik ürünleri geliyor.

NORVEÇ'E DAHA ÇOK MAKİNE SATABİLİRİZ

Bununla birlikte, BM İstatistik Bölümü verilerine göre Norveç’in makine ihracatının, 2018’de yüzde 14 artışla 4,58 milyar dolar olarak kayda geçtiğini; en çok makine ihracatı yapılan ülkelerin 494 milyon dolarla ABD,

487 milyon dolarla İngiltere ve 383 milyon dolarla İsveç olduğunu söyleyebiliriz. 2018’de Türkiye, Norveç’ten gerçekleştirdiği makine ithalatında yüzde 67,2’lik artışla 13’üncü sırada yer
aldı ve toplamda 106 milyon dolar değerinde makine alımı yaptı. Bu dönemde Norveç’in Türkiye’ye gerçekleştirdiği toplam ihracat içindeki makinenin payı da yüzde14,5 olarak kayda geçti. Bir önceki yıl bu oranın yüzde 7,6 olarak gerçekleşmiş olması ve Norveç’in Türkiye’ye yaptığı toplam ihracat içinde makinenin payının yüzde 100 artmış olması ise dikkat çeki- ci bir veri olarak gösterilebilir. Aynı dönemde Norveç’in toplam ihracatının 123 milyar dolar olarak gerçekleştiğini ve makine ihracatının toplam ihracattan, bir önceki yıla göre 0,2 puanlık düşüşle yüzde 3,7 pay aldığını da söyleyelim.

Diğer yandan, makine ithalatının, 87,6 milyar dolarlık toplam ithalattan yüzde 13,4 pay aldığı Norveç’te, geçtiğimiz yıl 11,76 milyar dolar tutarında makine ithal edildi. BM İstatistik Bölümü verilerine göre Norveç’in en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 1,8 milyar dolarla Çin yer alırken, listenin ikinci sırasında bulunan Almanya’dan 1,5 milyar dolar değerinde makine ithal edildi. Üçüncü sıradaki ABD’den 2018’de ithal edilen makinelerin değeri ise 1,2 milyar dolar oldu. Bu dönemde Norveç’in makine ithalatında 24’üncü sırada yer alan Türkiye’den de yüzde 10,2’lik artışla

72 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Bu veriyle, Norveç’in toplam 12 milyar dolara yaklaşan makine ithalatından 2018’de Türkiye’nin aldığı payın binde 6 seviyesinde gerçekleştiğini; ancak Norveç’in Türkiye’den yaptığı toplam ithalat içinde makinenin payının 2017’deki yüzde 7,6 seviyesinden 2018’de yüzde 9,3’e ulaştığını söyleyebiliriz.

KUZEYİN REFAH ÜLKESİ: NORVEÇ

İlişkili yazılar