TARİH BOYUNCA COĞRAFİ KONUMUYLA AVRUPALI MİLLETLERİN MUHAREBE ALANLARINDAN BİRİ OLAN, ÜSTELİK BU UNVANINI BİRİNCİ VE İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA DA PEKİŞTİREN BELÇİKA, GÜNÜMÜZDE AYNI COĞRAFİ KONUMUYLA TİCARET VE SİYASETTE MERKEZİ BİR ROL ÜSTLENİYOR. 250 KM YARIÇAPLIK BİR ALANDA BEŞ BÜYÜK AVRUPA KENTİNE ÇOK KISA SÜRELERDE ULAŞIM İMKÂNI SUNAN, DÜNYANIN EN İŞLEK İKİNCİ LİMANINA SAHİP OLAN, DEĞERLİ TAŞLAR TİCARETİNDE DÜNYANIN BİR NUMARALI MERKEZİ KONUMUNDAKİ BELÇİKA, AVRUPA’NIN TİCARET ÜSLERİNDEN BİRİ OLARAK GÖSTERİLİRKEN; AB VE NATO KURUMLARINA EN ÜST SEVİYEDE EV SAHİPLİĞİ YAPMASIYLA DA AVRUPA’NIN BAŞKENTİ OLARAK KABUL EDİLİYOR.

YÜZ ÖLÇÜMÜ

30.528 km2

NÜFUS

11,8 milyon (2021 yılı tahmini)

ÖNEMLİ ŞEHİRLER

Brüksel (Başkent), Anvers, Gent, Charleroi, Liège, Brugge, Namur, Leuven

ETNİK GRUPLAR

Yüzde 75,2 Belçikalı (Flamanlar ve Valonlar), yüzde 4,1 İtalyan, yüzde 3,7 Faslı, yüzde 2,4 Fransız, yüzde 2 Türk, yüzde 2 Hollandalı, yüzde 10,6 diğer milletler.

DİL

Felemenkçe, Fransızca, Almanca.

DİN

%50 Katolik Hristiyan %5 Müslüman %2,5 Protestan Hristiyan %0,4 Musevi %0,3 Budist %32,6 Diğer dini inanışlar %9,2 İnançsızlar

PARA BİRİMİ

Avro (EUR) 1 Dolar: 0,84 EUR (20 Kasım 2021 itibarıyla)

Dünyanın en büyük 25’inci ekonomisi olan Belçika, Batı Avrupa’nın merkezinde bulunması ve çok kültürlü yapısı dolayısıyla stratejik bir avantaja sahiptir. Avrupa’daki diğer ülkelere ulaşım ve iletişim açısından gelişmiş bir altyapıya sahip olan Belçika, ulaşım ve lojistikte liman, kara yolu, hava yolu ve demir yolu ağı ile çevre ülkelerin sanayileriyle entegre olmuş durumdadır. Bu kapsamda ülkenin konumu Avrupa pazarına giriş açısından uygun koşullara sahipken, Brüksel merkez olarak alındığında 250 kilometrelik yarıçap içinde beş ülkeye ulaşılabilmesi, hızlı tren ile Londra, Paris, Amsterdam, Köln ve Frankfurt gibi Avrupa’nın önde gelen kentlerine kısa sürelerde ulaşılabilmesi de Belçika ile ticareti kolaylaştıran unsurlar olarak öne çıkıyor. Diğer yandan Belçika, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde de 46’ncı sırada; “Küresel Rekabetçilik” endeksinde 141 ülke arasında 22’nci sırada ve “İnsani Gelişmişlik” endeksinde ise 189 ülke arasında 17’nci sırada yer almayı sürdürüyor. Belçika’nın Avrupa’daki coğrafi konumu, ülkenin Avrupa için önemli kurumlarına ev sahipliği yapmasıyla da anlatılabilir. Halen Brüksel, AB ve NATO’nun üst düzey merkezlerinden biridir ve yönetim kademesindeki pek çok kurum Brüksel’de bulunmaktadır. Diğer yandan, Belçikalıların yanı sıra Fransız, İtalyan, Hollandalı, Faslı, Türk ve Romanyalılardan oluşan etnik çeşitliliğiyle Belçika’nın nüfusu 11,8 milyona yaklaşmış durumda. İşsizlik oranı son beş yıl içerisinde istikrarlı bir düşüş sergileyerek 2019 yılında yüzde 5,4’e kadar geri çekilse de salgın döneminden kaynaklanan olumsuzluklarla yeniden yüzde 6,3’e kadar yükseldiği bildiriliyor. 2008 küresel ekonomik krizi dışında, son 20 yıl içerisinde ekonomisi istikrarlı bir şekilde büyüyen Belçika’da kişi başına düşen GSYİH 2021 yılında 50 bin doların üzerindedir. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre bu yıl yüzde 5,6 büyümesi beklenen Belçika ekonomisi, geçtiğimiz yıl salgın etkisiyle yüzde 7 oranında daralmıştı. Geçen yıl 420 milyar dolarlık ihracat ve 396 milyar dolarlık ithalat gerçekleştiren ülke, Türkiye’nin de önemli ticari partnerlerinden biri olamaya devam ediyor. Geçtiğimiz yıl 11 milyar dolara yakın bir ticaret hacmine ulaşan ikili ticarette Türkiye yaklaşık 600 milyon dolarlık dış ticaret açığı vermişti.

AVRUPA’NIN MUHAREBE ALANI

Belçika adı, Kelt ve Cermen karışımı bir halk olan Belgae’lerin yaşadığı, Roma eyaleti Gaul’ün en kuzeyindeki “Gallia Belgica”dan kaynaklanıyor. Belçika, Hollanda ve Lüksemburg ile tarihsel olarak Benelüks’ten daha büyük bir alanı kaplayan Alçak Ülkeler olarak da anılırken, Orta Çağ'ın bitiminden 17’nci yüzyılın başlarına kadar ticari ve kültürel açıdan bir refah merkeziydi. 16’ncı yüzyıldan 1830’daki Belçika Devrimi’ne kadar Avrupa güçleri tarafından Avrupa'nın savaş alanı olarak tanımlanan ülke, bu unvanını Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’ndaki konumuyla da güçlendirdi. Diğer yandan, 1830’daki bağımsızlığın üzerine ülke, hevesle Endüstri Devrimi'ne katılmış ve 20’nci yüzyıl boyunca Afrika'da birçok koloni kurmuştu. Belçika'nın 20’nci yüzyılın ikinci yarısındaki tarihine ise bir yandan Felemenkler ve Frankofonlar arasındaki çatışma, diğer yandan da Flaman ve Valon Bölgeleri arasındaki eşit olmayan ekonomik gelişme damgasını vurdu. Hâlâ devam eden bu çatışmalar ülkede üniter devlet yapısından federal devlete doğru bir dizi reformun yapılmasına da neden oluyor.

“ANVERS, ELMAS TİCARETİNİN KÜRESEL MERKEZİYKEN, ELMAS İHRACATI DA BELÇİKA’NIN DIŞ TİCARETİNDE ÖNEMLİ BİR ROL OYNAMAYA DEVAM EDİYOR. HER YIL DÜNYA GENELİNDE ÇIKARILAN HAM ELMASLARIN YARISINDAN FAZLASI ANVERS’TE İŞLENEREK DÜNYAYA İHRAÇ EDİLİYOR."

SANAYİ DEVRİMİ VE TİCARETLE ZENGİNLEŞTİLER

Belçika ekonomisinin güçlü şekilde küreselleşmesi, az önce de ifade ettiğimiz gibi Avrupa’daki coğrafi konumu ve 19’uncu yüzyıldaki Sanayi Devrimi’ne ilk katılan ülkelerden biri olmasıyla yakından ilişkilidir. 19’uncu yüzyılda Liège ve Charleroi’deki hızlı gelişen demir ve çelik üretimi ile 20’nci yüzyılın ortalarında Sambre-Mass vadisinde gelişen ağır sanayi, 1830-1910 arasında Belçika’yı dünyanın en gelişmiş üç ulusundan biri haline getirmişti. Belçika’da ekonomi, iş gücü, yüksek kişi başı GSYİH ve kişi başına yüksek ihracatla şekillenmiştir. Belçika’nın ana ithal ürünleri gıda ürünleri, makine, işlenmemiş elmas, petrol ve petrol ürünleri, kimyasallar, giyim ve aksesuarlar ile tekstil ürünleriyken, ana ihraç ürünleri otomobil, gıda ürünleri, demir ve çelik, işlenmiş elmas, tekstil, plastik, petrol ürünleri ve demirdışı metallerdir. Ülkenin Gent ve Anvers şehirleri, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kimya ve petrol endüstrisinde hızlı bir gelişme yaşarken, Anvers Limanı, dünyanın en işlek ikinci limanı özelliğine de sahiptir. SALGINDAN HIZLI ÇIKTILAR 2020’deki salgın etkisiyle Belçika’nın ekonomik büyümesi de olumsuz yönde etkilendi. Alınan mali tedbirler kapsamındaki desteklere rağmen sosyal hayata getirilen kısıtlama ve yasaklamaların etkisiyle tüketim ve yatırımda düşüşler yaşadı. Tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklar ve güven konusunda tarihsel bir düşüşün etkisiyle iç talepte güçlü bir daralma yaşayan ülke, yılı yüzde 7’yi aşan bir ekonomik gerilemeyle kapattı. Diğer yandan, 2020’nin üçüncü çeyreğinden itibaren başlayan toparlanma ile Belçika’nın bu yılı yüzde 6’ya yakın bir değerde büyümeyle kapatması öngörülüyor. 2020 yılı genelinde salgından en fazla etkilenen sektör ise hizmetler sektörü oldu. Yüzde 6,4 oranında daralan hizmetler sektörünü, yüzde 4,4 daralan sanayi ve yüzde 3,3 gerileyen inşaat sektörleri izledi. Tedarik zincirindeki aksaklıklar ve toplam talebin düşmesi nedeniyle, kamu yatırımlarının da azalacağı tahmin edilirken, tedarik zincirlerinin yeniden düzenlenmesinin zaman alması ve talepte gelişimin belirsizliğini sürdürmesi nedeniyle ticari yatırımlardaki toparlanmanın yavaş gerçekleşmesi beklentileri de devam ediyor. 

“BELÇİKA, ÖNEMLİ BİR TURİZM MERKEZİ OLMAMASINA RAĞMEN ÖZELLİKLE BRÜKSEL’DE BULUNAN AB KURUMLARININ VARLIĞI, KENTİN ÖNEMLİ SAYIDA İŞ VE RESMİ ZİYARETÇİ TARAFINDAN ZİYARET EDİLMESİNİ SAĞLIYOR."

“BELÇİKA ENERJİDE DIŞA BAĞIMLI BİR ÜLKEDİR. BUNA RAĞMEN TEMİZ ENERJİ KONUSUNDA KARARLI ADIMLAR ATMAYI SÜRDÜREN BELÇİKA, ÜLKEDEKİ YEDİ NÜKLEER ENERJİ SANTRALİNİ 2025’E KADAR KAPATMAYI VE RÜZGÂR ENERJİSİ YATIRIMLARINI GÜÇLENDİRMEYİ AMAÇLIYOR.” 

İKİLİ TİCARETTE 11 MİLYAR DOLARA YAKLAŞILDI

Son 20 yılda Türkiye’den Belçika’ya gerçekleşen ihracatın da yükseldiğini söylemek mümkün. 2001-2020 döneminde Türkiye’nin Belçika’ya ihracatında beş kat artış yaşanırken, 2018 ve 2019 yıllarında ilk kez ticaretimizde dış ticaret fazlası verilmişti. Ancak geçtiğimiz yıl, toplamda 10,9 milyar dolar olarak gerçekleşen ikili ticarette Türkiye’den Belçika’ya 5,1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken, Belçika’dan ithalatımız da 5,7 milyar dolar olmuş ve Türkiye 600 milyon dolarlık dış ticaret açığı vermişti. Diğer yandan, Türkiye’den Belçika’ya otomotiv, demir-çelik, makine, hazır giyim, maden ve kuyumculuk sektörlerinde ihracat yapılırken, Belçika’dan demir-çelik, plastik, değerli metaller, organik kimyasallar, eczacılık ürünleri sektörlerinde ithalat yaptığımız söylenebilir.

MAKİNE İTHALATIMIZ İHRACATIMIZIN 1,5 KATI

Belçika’nın makine özelinde ticaret rakamların incelediğimizde, BM İstatistik Bölümü verilerine göre, ülkenin makine ihracatının 2020’de yüzde 7,4 azalarak 33,5 milyar dolar olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Belçika’nın en çok makine ihraç ettiği ülkeler sıralamasında ilk sırada 4,7 milyar dolarla Fransa yer alırken, ikinci sıradaki Almanya 2020’de Belçika’dan 4,2 milyar dolarlık makine alımı yaptı. Üçüncü sıradaki Hollanda da 3,2 milyar dolarlık makine ihraç edildi. 2020’de Türkiye ise Belçika’dan gerçekleştirdiği makine ithalatında yüzde 26,6’lık artışla 657 milyon dolar değerinde makine alımı yaptı. Bu dönemde Belçika’nın Türkiye’ye gerçekleştirdiği 5,7 milyar dolarlık toplam ihracat içindeki makinenin payı da yüzde 11,5 olarak kayda geçti. Aynı dönemde Belçika’nın toplam ihracatının 419 milyar dolar olduğunu ve makine ihracatının toplam ihracattan yüzde 8 pay aldığını da söyleyelim. Diğer yandan, makine ithalatının, 396 milyar dolarlık toplam ithalattan yüzde 8,9 pay aldığı Belçika’da, 2020’de yüzde 8,1’lik azalışla 35,2 milyar dolar tutarında makine ithal edildi. BM İstatistik Bölümü verilerine göre Belçika’nın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 6 milyar dolarla Almanya yer alırken, listenin ikinci sırasında bulunan Hollanda’dan 5,7 milyar dolar değerinde makine ithal edildi, üçüncü sıradaki ABD’den de 3 milyar dolarlık makine alımı yapıldı. Bu dönemde Belçika’nın Türkiye’den gerçekleştirdiği makine ithalatı da yüzde 3,8’lik düşüşle 394 milyon dolar oldu ve Türkiye, Belçika’nın makine ithalatında 15’inci sırada yer aldı. Bu veriyle, Belçika’nın toplam 35,2 milyar dolarlık makine ithalatından 2020’de Türkiye’nin aldığı payın yüzde 1,1 seviyesinde gerçekleştiğini; Belçika’nın Türkiye’den yaptığı 5,1 milyar dolarlık toplam ithalat içindeki makinenin payının ise yüzde 7,7 olarak kayda geçtiğini hatırlatalım.

BELÇİKA İLE TİCARETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Belçika iki ana etnik gruptan oluşur: Kuzey’de yaşayan ve Felemenkçe konuşan Flamanlar ile Güney’de yaşayan ve Fransızca konuşan Valonlar. Belçikalılar kendilerini önce Avrupalı, ikinci olarak Flaman ya da Valon, son olarak da Belçikalı olarak tanımlar.

• Valon bölgesinde Felemenkçe, Flaman bölgesinde de Fransızca konuşmamalısınız.

• Belçika’da odaya bir kadın girdiğinde tüm erkekler ayağa kalkar. Ayrıca, toplu taşıma araçlarında tüm kadınlar oturuncaya kadar erkekler oturmaz.

• Sosyal buluşmalarda ya da iş toplantısı başlangıcında ve ayrılırken herkesin elini gülümseyerek sıkmanız beklenir. El sıkarken kucaklaşma, sırta vurma ya da omzuna el koyma gibi abartılı hareketlerden kesinlikle kaçınmalısınız.

• Şahsi servetinizden ve özelliklerinizden övünmeniz hoş karşılanmaz.

• Belçika’da parmak şıklatmak nezaketsizlik olarak değerlendirilir.

• Muhatabınız izin verinceye kadar resmi olarak soyadıyla hitap etmelisiniz.

• Belçikalılar pragmatik oldukları için KOBİ ölçeğindeki şirketlerin müdürlerine randevu yoluyla kolayca ulaşılabilir.

• Belçikalılar telefonla iş yapmaktan çok hoşlanmazlar; yüz yüze görüşmek tercihleridir.

• Belçikalılar randevular konusunda son derece ciddi ve dakiktir. Gecikme durumunda açıklama beklenir. Randevulara 5-10 dakika erken gelmekte yarar vardır.

• Konuşurken ellerinizi cebinize sokmayın, esnemeyin, gerinmeyin ve kürdan kullanmayın.

• Şirketiniz ve ürününüzle ilgili bilgi ve katalogların muhataplarınıza önceden gönderilmesi büyük yarar sağlayacaktır.

• Uzun bir dış ticaret geleneğine sahip oldukları için Belçikalılar mahir ve anlayışlı müzakerecidir.

• Belçikalılar kazan-kazan prensibiyle önerilere olumlu yaklaşırlar. Yaklaşımları ilişki kurma odaklı ve esnektir. • İş toplantıları resmi bir şekilde yürütülür. Toplantıdan sonra, muhataplarınıza toplantıda görüşülen konuları ve anlaşılan hususları içeren bir e-posta gönderilmesi çok yararlı olur.

• Toplantıya kimlerin katılacağını ve onların şirket içindeki pozisyonlarını öğrenmeye çalışın.

• Bu konuda LinkedIn size yardımcı olabilir.

• Çok acil bir durum olmadıkça iş için bir Belçikalıyı evindeyken telefonla aramak kabul edilebilir bir şey davranış değildir.

• Genellikle “tamam” anlamına gelen el işareti Belçika’da “sıfır” anlamındadır.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı Belçika Pazar Bilgileri Raporu; Özkan Aydın, “Uluslararası İş Kültürü, s.42-47