İTALYA, ÇEŞİTLENDİRİLMİŞ EKONOMİSİ, SANAYİLEŞME STRATEJİSİ VE TURİZM YOLUYLA ÜLKEDE YARATTIĞI ULUSLARARASI TRAFİKLE DÜNYA TİCARETİNİN AKTİF KATILIMCISI OLMAYA DEVAM EDİYOR. İTALYA’NIN SANAYİ STRATEJİSİ, YENİLİKÇİ ENDÜSTRİLERDE BAŞTA AVRUPA ÜLKELERİ OLMAK ÜZERE TÜM DÜNYAYA FIRSATLAR YARATMAK OLARAK ÖNE ÇIKARKEN, AVRUPA’NIN EN BÜYÜK DÜNYANINSA ABD, ÇİN VE JAPONYA’NIN ARINDAN DÖRDÜNCÜ LÜKS TÜKETİM MERKEZİ OLAN İTALYA, YAPILACAK TİCARİ YATIRIMLAR İÇİN YÜKSEK KÂRLILIK POTANSİYELİ SUNMAYI SÜRDÜRÜYOR.
Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesi olan İtalya, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olarak Avrupa kültürüne yön vermiş bir ülkedir. Orta Çağ’ın sonundaki bilim ve kültür devrimi Rönesans’ın da merkezi olan İtalya, günümüzde dünyanın en gelişmiş 10 ekonomisinden biri olarak gösterilmeye devam ediliyor.Bununla birlikte düşük doğum oranlarıyla dünyanın en yaşlı toplumlarından birine de ev sahipliği yapan İtalya, özellikle Kuzey Afrika’dan olmak üzere önemli oranda göç almaya devam ediyor. Artan göçle birlikte işsizlik oranlarında da dengesiz bir seyir izleyen İtalyan ekonomisi, bu yönüyle Avrupa’nın en kırılgan ekonomilerinden biri olmayı sürdürüyor.IMF verilerine göre, 2021yılı GSYİH büyüklüğü cari fiyatlarla 2,1 trilyon dolar olan İtalya, Avrupa’nın dördüncü dünyanın en büyük sekizinci ekonomisiyken, dünya savaşlarının ardından tarım temelli ekonomisini Avrupa’nın en gelişmiş sanayilerinden birine çevirmiş olmasıyla da övgüyü hak ediyor. Ülke, 2008 küresel finansal krizi sonrası ihracata verdiği önemi artırarak 2009’da ihracatın GSYİH içindeki yüzde 19’luk payını da 2020’de yüzde 30’a kadar yükseltmeyi başarmıştı. BM İstatistik Bölümü verilerine göre, 2022’de 700 milyar dolarlık ihracat ve 743 milyar dolarlık ithalat değerine ulaşan İtalya, Türkiye ile de yakın ticari ilişkiler sürdürüyor. Aynı yıl Türkiye’ye 15,8 milyar dolarlık ihracat yapan ülke, Türkiye’den 13,8 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmişti. 30 milyar dolara yaklaşan bu ticaret hacmiyle İtalya, halen Türkiye’nin en büyük beşinci ticaret ortağı olmaya devam ediyor. Diğer yandan İtalya, tarihsel olarak da uzun yıllardır ilişkide olduğumuz bir ülkedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun yükseliş döneminde Akdeniz’de egemen olan Ceneviz ve Venedik gibi İtalyan kent devletleriyle yakın ilişkiler kurulurken, Türkiye ile modern İtalya arasındaki diplomatik ilişkiler 1856 yılında kurulmuştur. Bu çerçevede 2006 yılında, Türkiye-İtalya arasındaki diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 150’nci yıldönümü de kutlanmıştı.
AVRUPA TARİHİNEYÖN VEREN ÜLKE
İtalya topraklarındaki insan izleri MÖ 200 bine kadar uzanır. MÖ 2000’li yıllardan itibaren farklı coğrafyalardan göçler alan İtalyan yarımadasında öne çıkan ilk kültür ise MÖ 8’inci yüzyıla tarihlenen Etrüsk kültürüdür. MÖ 753’te kurulan ve dünyanın en büyük imparatorluklarından biri olarak kabul edilen Roma İmparatorluğu, küçük bir tarım köyünden bütün Akdeniz'i çevreleyen muazzam bir uygarlığa dönüşmesiyle; ele geçirdiği bölgelerde hâkim olan Yunan kültürüyle Roma kültürünü birleştirerek ortak bir uygarlık oluşturmasıyla; hukuk, devlet yönetimi, sanat ve felsefede bugün çağdaş Avrupa uygarlığının temelini inşa etmesiyle çok önemlidir. Yaklaşık 12 yüzyıl boyunca varlığını sürdü-ren Roma uygarlığı zaman içinde düşüşe geçmiş ve çökmüştür. İmparatorluk MS 395’te Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmüş, Batı Roma İmparatorluğu ise 476’da Cermen istilalarıyla yıkılmıştır. Batı Roma'nın yıkılışı, aynı zamanda Orta Çağın başlangıç tarihi kabul edilir. Bununla birlikte Doğu Roma İmparatorluğu 1453’e kadar ayakta kalmış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’u fethi ile tarih sahnesinden çekilmiştir. Bu tarih ise Orta Çağ’ı sonu kabul edilir.İtalya, Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılışından 19’uncu yüzyıldaki siyasi birliğin sağlanmasına kadar geçen 1.500 yıllık sürede çeşitli devletlerin hâkimiyeti altında kaldı. 12’nci yüzyıldan itibaren özellikle Roma Cermen İmparatorluğu ve Papalık İtalya’da hâkim olurken, Venedik ve Ceneviz Cumhuriyetleri gibi pek çok şehir devleti de Akdeniz coğrafyasında etkili oldu. 19’uncu yüzyılın başından itibaren birleşik bir İtalya devleti fikri giderek güçlenirken, nihayet 1861’de bölgedeki şehir devletlerinin birleşmesiyle İtalya Krallığı kuruldu. Birinci Dünya Savaşı sonunda galip devletler arasında yer almasına karşın savaştan büyük bir ekonomikyara alarak çıkan İtalya,İkinci Dünya Savaşı’nda ise kaybedenler tarafındaydı. 1946 yılında mutlakiyet rejimi ortadan kaldırılarak İtalya Krallığı tarih sahnesinden silinirken ülke cumhuriyet rejimine geçmiştir. SSCB’nin vetosu sebebiyle uzun yıllar giremediği Birleşmiş Milletler’e 1955 yılında dâhil olan İtalya, 1957’de Avrupa Birliği’nin (AB) temelini oluşturan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na da kurucu üye olarak katılmıştır.
GÜÇLÜ EKONOMİSİCİDDİ BİR KRİZDEN GEÇİYOR
Avrupa’nın dördüncü, dünyanın sekizinci büyük ekonomisi olan İtalya, aynı zamanda ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Kanada, Japonya ve Rusya’yla birlikte G8 adı verilen sanayileşmiş ülkeler grubuna dâhildir. İtalya güçlü ekonomik yapısını, diğer sanayileşmiş ülkelere oranla daha çok aile şirketi olan ve bu aileler tarafından
“GÜÇLÜ BİR MAKİNE SANAYİSİNE SAHİP OLAN İTALYA’DA 2022’DE 114,8 MİLYAR DOLAR DEĞERİNDE İHRACAT GERÇEKLEŞTİRİLİRKEN, ÜLKE AYNI YIL 64,7 MİLYAR DOLARLIK MAKİNE İTHAL ETMİŞTİ. İTALYA’NIN MAKİNE SEKTÖRÜNDEKİ EN ÖNEMLİ TİCARET ORTAKLARI ALMANYA, ABD, FRANSA, HOLLANDA VE ÇİN’KEN, TÜRKİYE DE MAKİNE SEKTÖRÜ ÖZELİNDE GÜÇLÜ BİR TİCARET ORTAĞI OLMAYI SÜRDÜRÜYOR.”
yönetilen, sanayi grupları içerisinde bir araya gelmiş KOBİ’lere borçludur. Bu firmalar çeşitli kapital ve tüketim ürünleri kategorilerinde uzmanlıklar geliştirirken, büyük ölçekli firmalar ise daha çok Kuzey ve Orta İtalya’da toplanmıştır. Güney İtalya’da da daha çok tarım ve turizm alanında faaliyet gösteren küçük işletmeler faaliyet gösterir. İtalya ekonomisinde imalat sektörü çok güçlüdür. İmalat sektöründe son 30 yıldır Avrupa’nın ikinci ve dünyanın altıncı büyük üreticisi olan ülke, imalat sektörü ihracatında dünyada ticaret fazlası veren beşinci ülkesidir. Ana sanayiler arasında makine, otomotiv, gemi yapımı, kimyasallar, mobilya, giyim ve tekstil, deri eşya ve ayakkabı, işlenmiş gıda ve seramik ürünler sayılabilir. İtalyan ekonomisinin bir diğer gücü ise “sanayi bölgeleri” olarak adlandırılan ve aynı sektörde, her biri üretim aşamalarının başka bir dalında uzmanlaşmış birçok firmanın sıkı ekonomik ilişkiler içerisinde bir arada bulunduğu alanların gelişimidir. Bugün İtalya’da 200’den fazla sanayi bölgesi mevcutken, ülke çok çeşitli ihracat yapısına sahip olup belli başlı sektörlerdeki küresel rekabet gücü, bilgi birikimi üstünlüğü ve yenilikçilik ile “Made in Italy” markasını oluşturmuştur. Bununla birlikte İtalya, son yıllarda önemli ekonomik sorunlarla da karşı karşıyadır. Yüksek işsizlik ve yoksulluk oranları, her yıl katlanarak artan kamu borçları, yapısal engeller, iş gücündeki verimsizlikler, ham madde ve enerji kaynaklarının yetersizliği gibi nedenlerle İtalya ekonomisi ciddi bir kriz döneminden geçmektedir.
EKONOMİYİ MAKİNE VE METAL İŞLEME İLE TURİZM AYAKTA TUTUYOR
Güçlü bir makine sanayisine sahip olan İtalya’da 2022’de 114,8 milyar dolar değerinde ihracat gerçekleştirilirken, ülke aynı yıl 64,7 milyar dolarlık makine ithal etmişti. İtalya’nın makine sektöründeki en önemli ticaret ortakları Almanya, ABD, Fransa, Hollanda ve Çin’ken, Türkiye de makine sektörü özelinde güçlü bir ticaret ortağı olmayı sürdürüyor. 2022’de İtalya’nın makine ihracatında sekizinci sırada bulunan Türkiye, ülkenin makine ithalatında ise 11’inci sırada yer almıştı. İtalya’nın dış ticaret fazlası vermesinde en etkin sektörlerden biri olan makineve metalurji sektörü İtalyan sanayisinin yüzde 46’sını oluştururken, makine-metal sektörü aynı zamanda tüm ekonominin yüzde 7’sini, tüm ihracatın ise yaklaşık yarısını oluşturmaya devam ediyor. Bununla birlikte salgının genel olarak İtalyan ekonomisi ve özellikle de üretim sektörü üzerinde büyük bir etkisi olmuştur. 2020 yılında, sanayi endeksi değer olarak bir önceki yıla göre yüzde 11,1 düşerken, en olumsuz performans gösteren sektörler arasında makine ve metal sektörleri öne çıkmıştı. Metal ürünler, matbaacılık, makineler ve motorlu taşıtlarda ciro yüzde 10’dan fazla düşerken, dış talepte ise metal ürünlerde yüzde 11'lik düşüş yaşanmıştı. GSYİH’nin üçte ikisini oluşturan hizmet sektörlerinde ise öne çıkan sektör, elbette turizmdir. Ülkenin kültürel ve doğal zenginlikleriyle birlikte turizm, en kârlı faaliyetlerden biri olmaya devam ederken, GSYİH'nin yüzde 12'sini oluşturmaktadır. İtalya halen, dünyanın en çok ziyaret edilen beşinci ülkesi olmaya da devam etmektedir.
AKDENİZ’DEKİİKİ GÜÇLÜ ORTAK
Türkiye ile İtalya arasındaki ilişkilerin geçmişi 14’üncü yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı Devletiile Ceneviz ve Venedik Cumhuriyetleri arasında gelişen münasebetlere dayanır. Akdeniz’in hâkimiyeti ve deniz ticareti konularında iki taraf yüzlerce yıl mücadele vermiş, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında İtalya’nın siyasi birliğini tamamlamasıyla iki devlet arasındaki diplomatik ilişkilerde yeni bir sayfa açılmıştır. 1856 yılı bu yeni dönemin başlangıcı kabul edilirken, 2006 yılında diplomatik ilişkilerin 150’nci yılı kutlanmıştır. Türkiye’nin AB üyeliğini destekleyen ülkelerin başında gelen İtalya, Türkiye’nin en önemli ticaret ortaklarından biridir. Türkiye’nin İtalya’ya yakın olması ve komşu olduğu pazarlara girebilmek için önemli bir merkez oluşturması Türkiye’yi, İtalya için önemli bir yatırım ve ticaret ortağı haline getirmektedir. Bununla birlikte, İtalya ile Türkiye arasındaki ilişkiler birbirini tamamlar niteliktedir. Tekstilkonfeksiyon, deri, makine imalatı, gıda işleme ve kimya sektörleri İtalyan firmalarının iş birliğine son derece açıktır. Bu sektörlerin yanı sıra ambalaj, madencilik, mobilya, otomotiv yan sanayisi, elektronik, güvenlik sistemleri, mücevherat, haberleşme, mühendislik, lojistik, metal işleme, gemi inşa, enerji, ulaştırma, çevre projeleri, savunma sanayisi, sağlık, finansal hizmetler ve turizm sektörleri de iş birliği potansiyeline sahiptir.Türkiye’nin İtalya’ya en çok ihracat yaptığı sektörler otomotiv, demir çelik, makine ve parçaları, meyve ve kuruyemiş, elektronik cihazlar ve plastik ve ürünleriyken, İtalya’dan en fazla ithalat yapılan sektör-ler ise makine ve aksamları, otomotiv, plastik ve plastik ürünleri, elektrikli cihazlar ile mineral yağlar ve yakıtlardır.
MAKİNE TİCARETİNDE REKABETÇİYİZ
İtalya’nın makine özelinde ticaret rakamlarını incelediğimizde, BM İstatistik Bölümü verilerine göre, ülkenin makine ihracatının 2022’de yüzde 2 düşerek 114,8 milyar dolar olarak gerçekleştiğini görüyoruz. İtalya’nın en çok makine ihraç ettiği ülkeler sıralamasında ilk sırada 13,9 milyar dolarla ABD yer alırken, ikinci sıradaki Almanya 2022’de İtalya’dan 12,8 milyar dolarlık makine alımı yaptı. Üçüncü sıradaki Fransa’ya da 9,3 milyar dolarlık makine ihraç edildi.2022’de Türkiye ise İtalya’dan gerçekleştirdiği makine ithalatında yüzde 9,1’lik artışla 3,6 milyar dolar değerinde makine alımı yaptı. Bu dönemde İtalya’nın Türkiye’ye gerçekleştirdiği 15,2 milyar dolarlık toplam ihracat içindeki makinenin payı da yüzde 23,6 olarak kayda geçti. Aynı dönemde İtalya’nın toplam ihracatının 700,3 milyar dolar olduğunu ve makine ihracatının toplam ihracattan yüzde 16 pay aldığını da söyleyelim. Diğer yandan, makine ithalatının, 743 milyar dolarlık toplam ithalattan yüzde 8,7 pay aldığı İtalya’da, 2022’de yüzde 5,3’lük artışla 64,7 milyar dolar tutarında makine ithal edildi. BM İstatistik Bölümü verilerine göre İtalya’nın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 14,4 milyar dolarla Almanya yer alırken, listenin ikinci sırasında bulunan Çin’den 11,5 milyar dolar değerinde makine ithal edildi, üçüncü sıradaki Hollanda’dan da 5,5 milyar dolarlık makine alımı yapıldı. Aynı dönemde İtalya, Türkiye’den de yüzde 3,6’lık artışla 1,5 milyar dolar değerinde makine aldı.Bu veriyle, İtalya’nın toplam 64,7 milyar dolarlık ma-kine ithalatından 2022’de Türkiye’nin aldığı payın yüzde 2,3 seviyesinde gerçekleştiğini; İtalya’nın Türkiye’den yaptığı 13,8 milyar dolarlık toplam ithalat içindeki makinenin payının ise yüzde 10,7 olarak kayda geçtiğini hatırlatalım.
