TÜRKİYE, NE YAZIK Kİ BİR KEZ DAHA DEPREM GERÇEĞİYLE YÜZLEŞTİ. 6 ŞUBAT’TA PEŞ PEŞE GERÇEKLEŞEN İKİ BÜYÜK DEPREMDE GÖRDÜK Kİ, KURTARMA ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN İLERİ TEKNOLOJİ CİHAZLAR, ÖNEMLİ BİR HIZ VE KOLAYLIK SAĞLADI. İNSAN KOKLAYAN SENSÖRLERDEN YAPAY ZEKÂ VE ROBOTİK SİSTEMLERE KADAR GELİŞTİRİLMİŞ PEK ÇOK CİHAZ, CANKURTARAN SİSTEMLER OLARAK, AFET SAHALARINDA ÇOK SAYIDA VATANDAŞIMIZIN YENİDEN HAYATA TUTUNMASINDA ROL OYNADI.

Türkiye’yi yasa boğan ve 10 ilimizi etkileyen 6 Şubat tarihli depremlerde hayat kurtaran teknolojilerin önemine bir kez daha şâhit olduk. İleri teknoloji cihazlar hayat kurtarmada hem hız hem de bilgiyi artırırken, geliştirilen ileri düzey cihazların nasıl hayat kurtardığını da an be an izledik. Ancak yine bu depremler bize başka bir gerçeği daha hatırlattı: Deprem kuşağında bulunan ülkemizin hayat kurtaran teknolojilere daha fazla yatırım yapması, robot teknolojilerini daha fazla geliştirmesi gerekiyor. Dijital Dönüşüm UzmanıDr. Nabat Garakhanova da deprem kurtarma çalışmaları esnasında kullanılan cihazların ayrıntılarını paylaşırken, deprem öngörülerinde, deprem algılayıcı teknolojilerde ve deprem sonrası kurtarma çalışmalarında robot teknolojilerinin önemine işaret ediyor.

KALP ATIŞLARINI ALGILAYAN HASSASİYET

Yeni teknolojilerin, deprem öncesi, sırası ve sonrasında insanların güvenliğini ve kurtarılmasını sağlamak için kullanılabileceğini belirten Mezo Digital Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Nabat Garakhanova, “Deprem sonrası kurtarma çalışmaları, artık geleneksel yöntemlere pek başvurulmadan gerçekleştiriliyor. Ortaya çıkarılan yeni teknolojiler ve sağladıkları yeni olanaklar sayesinde afet mağdurları, artık daha hızlı ve daha güvenli yöntemlerle kurtarılabiliyorlar.” diyor. Dünyada geliştirilen ileri arama teknolojilerinin kalp atışlarını hissedebilecek kadar hassas olabildiğini söyleyen Dr. Garakhanova, karbondioksit dedektörleri sayesinde enkaz altındaki çok kısık nefes alışların bile tespit edilebildiğini ve bu cihazların NASA ile Çin’deki yüksek teknolojiye sahip kurumlar tarafından kullanıldığını belirtip, yaşadığımız afette de kullanıldıklarını vurguluyor.

AFAD UYDUDANTARAMA SİSTEMİ

Depremlerde kullanılan önemli bir başka teknolojik yeniliği uydu tarama sistemleri olarak açıklayan Dr. Garakhanova, “Örneğin AFAD’ın da kullandığı ‘Afet Sonrası Anlık Görüntü Aktarımı Projesi’ gibi teknolojilerden faydalanarak enkaz alanlarını detaylıca analiz edebiliyor ve buna göre plan yapabiliyoruz. AYDESUZAL ve AYDESKitle Kaynak yazılımlarının kullanıldığı bu teknolojilerde nesne tabanlı görüntü analizi, doku analizi, yeni iki ve üç boyutlu haritaların oluşturulması ve havadan fotoğraflama gibi yöntemlerden faydalanabilmek mümkün.” değerlendirmesinde bulunuyor.

ISIYA DUYARLIENKAZ TARAMA KAMERALARI

Enkaz altındaki kişileri tespit ederek kurtarılmalarını sağlayan ısıya duyarlı termal kameralar da yaşadığımız afette çok sayıda canın hayata tutunmasında önemli rol oynadı. Özellikle deprem sonrası kurtarma çalışmalarında kullanımına öncelik verilen termal kameralarda kırmızı renk ve tonları, kişilerin beden ısılarını ve dolayısıyla yaşam belirtilerini gösteriyor. Bu sayede taranan enkazın altında kırmızıya ve tonlarına rastlandığında, depremzedelerin hayatta olup olmadıkları sorgulanabiliyor ve hayattaysalar müdahaleye geçilmesi gerektiğine kanaat getirilebiliyor.

GÖKLERDEKİ CANKURTARANLAR: İHA’LAR

İnsanların ulaşamadıkları yerlere ulaşabilen ve büyük alanların hızlıca taramasını yapabilen insansız hava araçları da kısa sürede binlerce hayatın kurtulmasında önemli roller oynuyor. Dolayısıyla hem kurtarma ekipleri hem de depremzedeler için adeta birer cankurtaran olan İHA’lar başta alan taraması ve enkaz tespitinde, özellikle de termal kameralara entegre edildiklerinde enkaz altında hayatta kalanları tespit etmeyi kolaylaştırıyor. Genellikle Çin’in ve İsrail’in kurtarma ekiplerinin kullandığı insansız hava araçlarına ek olarak Bayraktar TB2 ve Bayraktar Akıncı İHA’ları da yaşanan afette kurtarma çalışmalarına yoğun olarak eşlik ettiler.

FINDER TEKNOLOJİSİ

6 Şubat depremlerinde, göçük altında kalanların tespit edilmesi amacıyla mikrodalga radar sistemini kullanan ve NASA tarafından geliştirilen FINDER (Finding Individuals for Disaster Emergency Response) teknolojisi de kullanıldı. Göçük altında kalanların tespiti için kullanılan FINDER teknolojisi, enkaz altındaki en ufak kıpırdamayı bile ayırt edebiliyor.

DUVAR ARKASIRADAR SİSTEMİ

Rehine kurtarma, terörle mücadele ve iç güvenlik operasyonları gibi askeri senaryolarda kullanılan ve ülkemizde de STM tarafından üretilen Duvar Arkası Radar (DAR) sistemi de depremin yaşandığı illerde enkaz altında yaşam mücadelesi veren vatandaşlarımızın tespiti aşamasında yoğun olarak kullanıldı.

UÇAN BAZ İSTASYONLARI DEVREDE

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri için geliştirilen AKSUNGUR İHA da afet süresince iletişimin sürmesinde önemli bir görev üstlendi. 50 saatlik uçuş süresine sahip olan AKSUNGUR İHA üzerine yerleştirilen 2.000 data bağlantısı ve 300 ses görüşmesi kapasitesine sahip baz istasyonuyla 5 kilometre çapında bir alanda iletişimin kesintisiz sürmesi sağlandı.

ARAZİ ROBOTLARIZOR BÖLGELERDE GÖREVDE

Arazi robotları her türlüarazi koşuluna uyumlu olacak şekilde tasarlandıkları ve yük taşıma kapasiteleri de olduğu için, afetlerde aramakurtarma ve taşıma faaliyetlerinde sıklıkla kullanılıyorlar. Eklem yapısıyla her türlü engebeli ve insanların ulaşamadığı alanlarda dengede kalarak yürüme, yönelme, koşma, basamak çıkma gibi özellikleri olan bu robotlar keşif amaçlı da kullanılabiliyor. Ayrıca esnek hareketlere olanak sağlayan geniş çalışma açısı, IMU (Gyroscope, Accelerometer, Magnetometer) sensörleriyle ortama göre çalışan adaptif denge algoritması, darbelere karşı denge koruma algoritması, WiFi kumandayla uzaktan kontrol olanağı, stereo vision kamera ve 8 megabit hızında çalışan Canbus Master Slave haberleşme mimarisi gibi birçok özellikleriyle robotik çözümler, hızlı müdahalenin hayati önem taşıdığı felaketlerde kayıpların en aza indirilmesinde yardımcı oluyorlar.

İNSAN KOKLAYAN SENSÖRLER TASARLANDI

Deprem sonrasında hayatta kalan insanları kısa sürede tespit edebilmek için insan kokusuna duyarlı sensörlerin de geliştirilme aşamasında olduğu bildiriliyor. İnsanların kimyasal izlerini takip ederek yer tespiti yapabilen bu teknoloji kullanıma sunulduğunda, kurtarma ekiplerine ve özellikle kurtarılacak insanlara büyük bir katkı sağlayacak.