Ülkemizin fas’a yonelik makine ihracatı 2007 yılında yuzde 91 oranında artış gostermiş durumda. aynı yıl makine ve aksamları ithalatı yuzde 38 oranında artış gosteren fas, turk makine ihracatcıları acısından potansiyel bir pazar konumunda.
2007 yılında 14,6 milyar dolarlık ihracatı ve 31,6 milyar dolarlık ithalat ile toplam 46,2 milyar dolarlık dış ticaret hacmine sahip Fas’ın dış ticaretteki geleneksel tedarikçilerin yanı sıra partnerlerini çeşitlendirmeye istekli olduğu yönünde bir izlenim bulunmaktadır. Kazablanka ülkedeki ticaret ve dağıtım merkezi olup, ülke ithalatının büyük bir bölümü bu şehirden gerçekleşmektedir. Ülkede faaliyet gösteren ithalatçılar, genellikle endüstri ve sektörler açısından uzmanlaşmıştır. 2007 yılında makine ve aksamları sektörü ithalatında yüzde 38’lik artış yaşanan ve Fransa, İtalya ve İspanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinin sektör pazarını ellerinde bulundurdukları Fas’ın Türkiye’den gerçekleştirdiği sektör ithalatında ise yüzde 91 artış yaşanmı ştır. Son yıllarda artış gösteren Fas ile ülkemiz arasındaki makine ve aksamları sektöründeki dış ticaret fazlası, sektör ihracatımız için Fas’ın önemli bir pazar olduğunun göstergesidir.
FAS AB’YE YONELİK GUMRUK VERGİ ORANLARINI DUŞURUYOR
Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas, ekonomisini tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan Faslıların ülkeye getirdikleri dövizlerle ayakta tutmaktadı r. 1980’li yıllardan itibaren Fas, IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği içinde başarı lı bir ekonomik reform sürecine girmiş, bu çerçevede, dış ticaret rejiminin liberalleştirilmesi, yeni yatırım kanunu, özelleştirme programı ve bankacılık sisteminin iyileştirilmesine gidilmiştir. Fas ekonomisinin son 10 yılda tarım ve fosfat sektörlerine olan bağımlılığı azalarak imalat ve hizmet sektörlerinin GSYİH’deki payları artmıştır. Ancak, tarı m sektörü halen GSYİH’nin yüzde 17’sine tekabül etmektedir. GSYİH, tarı m sektörünün performansına göre yıllar itibariyle değişkenlik göstermektedir. 2008 yılında satın alma gücü paritesine göre 137,4 milyar dolar düzeyindeki GSYİH rakamı ve yüzde 5,3 oranındaki büyüme hızı ile de gelişmekte olan bir ülke olan Fas’ın, 2007 yılında 14,6 milyar dolar ihracata karşılık 31,6 milyar dolar ithalatı bulunmakta olup, dış ticaret hacmi ile birlikte dış ticaret açığı da son yıllarda artış göstermektedir. 2008 yılı için Fas’ın 16,1 milyar dolar değerinde ihracat ile 34,4 milyar değerinde ise ithalat gerçekleşmiş olduğu tahmin edilmektedir. 2007 yılında Fas’ın ihracatı nın yüzde 66’sını, ithalatının ise yüzde 43,3’ünü gerçekleştirdiği AB ile Fas arası nda 15 Kasım 1995’de imzalanan Akdeniz Ortaklık Anlaşması, 1 Mart 2000 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, sınaî ürünlere uygulanan gümrük vergi oranları 1 Mart 2001 tarihi itibariyle ikinci kez yüzde 25 oranında indirilmiştir. Söz konusu indirimler, benzeri Fas’ta üretilmeyen hammadde, yarı mamul ve bitmiş mamulleri kapsamaktadı r. AB’den ithal edilen tüm sınai ürünlere uygulanan gümrük tarife oranlarının 2013 yılına kadar sıfırlanması gerekmektedir. ABD ve Fas arasında 2004 yılı Haziran ayında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmas yürürlüğe girmiştir. Diğer taraftan, Fas, ayrıca Ürdün, Mısır ve Tunus ile dörtlü bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalamış bulunmaktadır. 
MAKİNE İHRACATIMIZIN ARTTIĞI POTANSİYEL BİR PAZAR
Türkiye ile Fas arasındaki ticaret rakamları incelendiğinde, 2002 yılında 206,6 milyon dolar olan toplam dış ticaret hacmi 6 katından fazlasına çıkarak 2008 yılında 1.318 milyon doları aşmıştır. 2008 yılında 957,9 milyon dolar ihracatı- mıza karşılık, söz konusu ülkeden 360,5 milyon dolara yakın ithalatımız bulunmaktadı r. Fas ile dış ticaretimiz ülkemiz lehine fazla vermekte olup, bu dış ticaret fazlası 2008 yılında 597,4 milyon do- lar civarındadır. Diğer taraftan, 2008 yılında Fas’a olan ihracatımız yüzde 33 artarken, Fas’dan ithalatımız yüzde 82 oranında artış sergilemiştir. İki ülke arasında dış ticaretin daha yakı ndan incelenmesi amacıyla mal grupları bazında verilere bakıldığında; 2008 yılında Türkiye’nin Fas’a yaptığı toplam ihracat içinde en büyük paya sahip olan ürün grubunun 442,5 milyon dolar ile “demir ve çelik” kalemi olduğu görülmektedir. Bu ürün grubunu, “motorlu kara taşıtları” ile “makine ve aksamları” izlemiştir. Söz konusu ülke, makine ve aksamları açı- sından ihracatımızın gelişme kaydetti- ği potansiyel bir pazar niteliği taşı- maktadır. 2008 yılında Türkiye’nin Fas’dan yaptığı toplam ithalat içinde ise en büyük paya sahip olan ürün grubunun 126,5 milyon dolar ile “inorganik kimyasal müstahsallar, organik, inorganik bileşikler” kalemi olduğu görülmektedir. Bu ürün grubunu, 65,5 milyon dolar ile “çimento ve çimento bileşenleri”, 48 milyon dolar ile de “demir ve çelik” in izlediği dikkat çekmektedir. 
TURKİYE FAS’IN MAKİNE İTHAL ETTİĞİ İLK 10 ULKE ARASINDA
Birleşmiş Milletler verilerine göre; Fas’ın 2007 yılı itibarıyla makine ihracatı yaklaşık yüzde 39 artışla 128,9 milyon doların üzerinde gerçekleşmiş. Fas’ın makine ihracatında Fransa ve İspanya önemli alıcı konumundadır. Türkiye ise 2007 yılında Fas’ın makine ihraç ettiği ülkeler arasında 20. sırada yer aldığı görülüyor. Fas’ın makine ve aksamları ihracatında ilk sırayı yüzde 12 pay ve 15,6 milyon dolar ile “yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı” kalemi almaktadır. Dörtlü GTİP bazında ilk on kalem Fas’ın makine ihracatının yüzde 64’ü, diğer bir deyişle neredeyse üçte ikisini oluşturmaktadı r. Fas’ın 84. fasıl bazında makine ithalatı 2007 yılında bir önceki seneye göre yüzde 38 oranında artış göstererek 3,3 milyar dolara yükselmiştir. Fransa, İtalya, İspanya, Çin Halk Cumhuriyeti ve Almanya; Fas’ın makine ithal ettiği başlıca ülkelerdir. Türkiye ise Fas’ın makine ithalatındaki ülke sıralamasında 9. ülke konumundadır. Fas’ın makine ve aksamları ithalatındaki başlıca kalemler arasında ilk sırayı “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri” almaktadır. Dörtlü GTİP bazında makine ithalatındaki ilk on kalem, Fas’ın toplam makine ithalatının yüzde 50’sini oluşturmaktadır. 
FAS’LA OLAN MAKİNE DIŞ TİCARETİMİZ ULKEMİZ LEHİNE DIŞ TİCARET FAZLASI VERİYOR
2008 yılında Türkiye’nin Fas’a OAİB iştigal alanı itibariyle makine ve aksamları ihracatı, bir önceki yıla kıyasla yüzde 26,9 artarak 93,4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yine OAİB iştigal alanı bazında, Türkiye’nin makine sektörü ihracatından yüzde 1,3’lük pay alan Fas, Türkiye’nin sektör ihracatı yaptığı 23. ülke konumunda olmakla birlikte potansiyel arz eden bir pazardır. İhracatçı Birlikleri kayıtlarına göre, 2009 yılı Ocak ayında OAİB iştigal alanı itibariyle Fas’a makine ve aksamları ihracatımız yüzde 39,5 düşüşle 4,8 milyon dolar seviyesinde kaydedilmiştir. 2008 Ocak ayında Fas, sektör ihracatı yapılan ülkeler arasında 19. sırada yer alırken, 2009 yılı Ocak ayında ise 24. ülke konumuna gerilemiştir. 84. fasıl itibariyle ise TÜİK verilerine göre; Fas ile Türkiye arasındaki makine ve aksamları dış ticaret hacmi ve aynı zamanda ülkemiz lehine olan dış ticaret fazlası 2001-2008 yılları arasında artış göstermiştir. 84. fasıl itibariyle, 2008 yılında Fas’a yönelik makine ve aksamları ihracatı- mız yüzde 53,5 artış gösterirken ithalatı mızda yüzde 79,2 düşüş gerçekleşmiştir. İhracattaki bu artış, 2001 yılındaki artışın yaklaşık 14 katı bir artış oranına karşılık gelmektedir. TÜİK verilerine göre Fas’a yönelik olarak OAİB iştigal alanına; 84. fasılda olup, OAİB iştigal alanında bulunmayan GTİP’’lerin eklenmesiyle oluşturulan makine sektörü toplamı ihracatı, 2008 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 25,4 artarak 120,2 milyon dolara ulaşmıştır.
Bu dönemde Fas’a yönelik makine sektör toplamı ihracatında, yaklaşık 25 milyon dolarlık ihracatı ile “tarım ve ormancılıkta kullanılan makineler, aksam ve parçaları” mal grubunun ilk sırada yer aldığı görülmektedir. 84. fasıl itibariyle sektör ihracatında önemli yer tutan kalemler ise dörtlü GTİP bazında incelendiğinde; 8418 nolu GTİP’de yer alan “buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pom paları”nın ilk sırada yer aldığı ve ihracatı nın bir önceki yıla kıyasla yüzde 13 artış gösterdiği görülmektedir. 16. sırada yer alan ve ihracatı yüzde 610 artan “gemi vinçleri, maçunalar, halatlı vinçler, döner köprüler” ürün grubu ise Fas’a makine ihracatımızda kayda de- ğer artış gösteren bir kalemdir. Makine sektör toplamı itibariyle Türkiye’nin Fas’dan ithalatı, 2008 yılında bir önceki yıla göre yüzde 79,2’lik düşüşle 198,8 bin dolar olarak gerçekleştirmiştir. Fas’dan en fazla ithal edilen mal grubu ise, 88,4 bin dolar ile “inşaat ve madencilikte kullanılan makineler”dir. 2008 yılında 84. fasıl itibariyle Türkiye’nin Fas’dan en fazla ithal ettiği ürün grubu, 88,4 bin dolar ile “ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları” olurken, onu 33,8 bin dolar ile “matbaacı lığa mahsus baskı makineleri, yardı mcı makineler” ürün grubu takip etmiştir. Sektör ithalatında ilk beş kalem içerisinde en yüksek ithalat artışı 8451 nolu GTİP’de yer alan “dokuma maddelerini yıkama, kurutma, ütüleme makine ve cihazları” ürün grubunda yaşanmıştır. SPOT: “ 2008 yılında Türkiye’nin Fas’a OAİB iştigal alanı itibariyle makine ve aksamları ihracatı, bir önceki yıla kıyasla yüzde 26,9 artarak 93,4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yine OAİB iştigal alanı bazında, Türkiye’nin makine sektörü ihracatından yüzde 1,3’lük pay alan Fas, Türkiye’nin sektör ihracatı yaptığı 23. ülke konumunda olmakla birlikte potansiyel arz eden bir pazardır.. ”
