Kolombiya, Güney Amerika’da yer alan ve tarihi zenginlikleri kadar zengin doğal kaynakları, Atlantik ve Pasifik Okyanusu’na kıyısı olmasıyla güçlü lojistik...

Kolombiya, Güney Amerika’da yer alan ve tarihi zenginlikleri kadar zengin doğal kaynakları, Atlantik ve Pasifik Okyanusu’na kıyısı olmasıyla güçlü lojistik imkânlarıyla da dikkat çeken bir ülke. İnka İmparatorluğu, Musica, Taynana, Sinu gibi tarihin en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapan Kolombiya, her ne kadar Kristof Kolomb’un adıyla anılsa da gerçekte Kolomb, Kolombiya’ya hiç ayak basmamıştır. 16’ncı yüzyılda İspanyol komutanlar Gonzalo Jimenez de Quesada ve Sebastian de Belaicazar tarafından sömürgeleştirilen ülke, 19’uncu yüzyılda Napolyon’un İspanya’yı işgaline kadar bir sömürge olarak yaşamış ve bu dönemde başlattığı bağımsızlık savaşını kazanmasının ardından 1886’da Kolombiya Cumhuriyeti ilan etmişti.

KALİFİYE VE ÜRETKEN İŞGÜCÜ

Kolombiya, Orta ve Güney Amerika arasında bir bağlantı noktası olması dolayısıyla stratejik bir konuma sahiptir. Yüz ölçümü bakımından Güney Amerika ülkeleri arasında beşinci büyük ülke olan Kolombiya’nın Pasifik Okyanusu ve Karayip Denizi’ne kıyısı bulunuyor. Ülkenin sınır komşuları Panama, Ekvator, Peru, Venezuela ve Brezilya’dır.

Yaklaşık 48,2 milyon nüfusuyla Kolombiya, Güney Amerika’da Brezilya ve Meksika’nın ardından en fazla nüfusa sahip üçüncü ülkedir. Nüfus artış hızı yüzde 1 olan ülkenin yaş ortalaması ise 29,3; 30 yaşın altındaki nüfusun oranı ise yüzde 55 olarak ölçülüyor.

Uzun yıllar İspanya sömürgesi olan ülkenin resmi dili, Güney Amerika’nın neredeyse tamamındaki gibi İspanyolcadır. Hatta Kolombiya, dünyada İspanyolca konuşan nüfus açısından dördüncü sırada yer alırken, ülkedeki okur-yazarlık oranı ise yüzde 95 olarak açıklanıyor.

Kolombiya, 23,7 milyon civarındaki toplam işgücü ile dünyada 28’inci sırada yer alırken, işgücünün yüzde 17’si tarım, yüzde 21’i sanayi ve yüzde 62’si hizmetler sektöründe istihdam ediliyor. Bununla birlikte, Kolombiya, merkezi İsviçre Lozan’da bulunan “Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi” tarafından yapılan bir çalışmaya göre, Güney Amerika’daki kalifiye işgücü açısından ikinci sırada, en iyi üniversite eğitimi verilen ülke sıralamasında ise yine Güney Amerika’da üçüncü sırada gösteriliyor. Benzer şekilde, PwC tarafından yapılan bir çalışmaya göre de Kolombiya, Güney Amerika’nın en üretken işgücüne sahip ve çalışma saatlerinin en uzun olduğu ülkesi olarak dikkat çekiyor.

STA’LARLA 1,5 MİLYAR TÜKETİCİYE ULAŞIYOR

Kolombiya, Güney Amerika’nın dördüncü, dünyanın 31’inci büyük ekonomisidir. 2016-2017 yılı Makroekonomik İstikrar Endeksi’nde 53’üncü sırada yer alan ülke, imzaladığı STA’lar ile 47 ülke ve 1,5 milyardan fazla tüketiciye imtiyazlı olarak ulaşabiliyor. BM İstatistik Bölümü verilerine göre 44,9 milyar dolarlık ithalat ve 30,9 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren ülke halen 293 milyar dolarlık GSYİH’ye ve kişi başı 6 bin dolardan fazla bir milli gelire sahip bulunuyor. Ülke GSYİH’sinin yüzde 155 artışla 2050 yılında 725 milyar dolara ulaşacağı; kişi başı gelir, nüfus ve yatırım göstergelerinde de önemli ölçüde gelişme kaydedileceği öngörülüyor.

Diğer yandan, artan siyasi ve ekonomik istikrar ve güvenlik koşullarındaki iyileşmeler de Kolombiya’yı yabancı yatırımcılar için tercih edilen bir ülke haline getirmeye devam ediyor.

TİCARETTE EN BÜYÜK PARTNER ABD

Kolombiya GSYİH’nin yüzde 37,6’sını oluşturan ve işgücünün yüzde 21’ine istihdam sağlayan imalat sanayileri Medellin, Bogota, Cali ve Barranquilla kentlerinin çevresinde yoğunlaşmıştır. Ülkedeki başlıca sanayi dalları tekstil (yerel pamuk ve yün içerikli), hazır giyim ve ayakkabı, gıda işleme, tütün, demir ve çelik (bir kısmı yerel içerikli), madencilik ürünleri, otomobil montajı, kimyasallar, petrol işleme ve petrokimya iken, geleneksel olmayan ihraç ürünlerinin ihracattaki payı da son yıllarda artış gösteriyor.

Kolombiya ekonomisi, büyük ölçüde zengin doğal kaynaklarıyla büyümeye devam ederken, petrol, doğal gaz, kömür, demir cevheri, nikel, altın, bakır, elmas ve hidroelektrik, ülkenin başlıca doğal kaynakları olarak öne çıkıyor. Diğer yandan, Yale Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışmaya göre Kolombiya, çevre koruma açısından dünyada 10 ve bölgede birinci sırada yer alıyor. Ancak Çevre Kanunları yine de şirketlerin rekabetçiliğinde herhangi bir olumsuzluğa neden olmadığı gibi, Kolombiya çevre koruma konusunda da Güney Amerika’da lider konumda bulunuyor.

BM İstatistik Bölümü verilerine göre, Kolombiya’nın 2016 yılı ihracatında ilk sırada yer alan ABD’nin payı yüzde 32,6 iken, bu ülkeyi yüzde 6,1 ile Panama, yüzde 3,9 ile Hollanda, yüzde 3,8 ile Ekvator, yüzde 3,7 ile İspanya ve yüzde 3,6 ile Çin izliyor. Türkiye ise Kolombiya’nın ihracatında 2016 yılında yüzde 2,5 payla 10’uncu sırada yer almıştı.

Benzer şekilde, Kolombiya, 2016 yılı ithalatının yüzde 26,6’sını ABD’den gerçekleştirirken, aynı yıl Çin, Kolombiya’nın ithalatında yüzde 19,2 pay ile ikinci, Meksika yüzde 7,6 ile üçüncü, Brezilya yüzde 4,7 ile dördüncü ve Almanya yüzde 3,8 ile beşinci sırada yer aldı. Türkiye, bu sıralamada 2016 yılında yüzde 0,5 pay ile 24’üncü sırada yer alıyor. Kolombiya’nın başlıca ihraç ürünlerini madencilik ve tarım ürünleri oluştururken, ülkenin 2016 yılı ihracatı ağırlıklı olarak yüzde 25,8 ile ham petrol, yüzde 14,2 ile taş kömüründen elde edilen katı yakıtlar, yüzde 7,9 ile kahve, yüzde 6,4 ile işlenmiş petrol ürünleri, yüzde 4,8 ile altın, yüzde 4,2 ile kesme çiçek ve yüzde 2,9 ile muzdan oluşuyor. Kolombiya’nın 2016 yılı ithalatında ise işlenmiş petrol ürünleri yüzde 8,2, binek otomobiller yüzde 4,6 ve telefon cihazları yüzde 3,9 ile en yüksek paya sahip ilk üç ürün grubunu oluşturuyor. Hava taşıtları, ilaç, otomatik bilgi işlem makineleri, mısır, aşı ve serumlar, kauçuktan yeni dış lastikler, etilen polimerleri, TV alıcıları ve monitörler, karayolu taşıtları aksamı, soya küspesi, medikal cihazlar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ve buğday ise ülkenin ithalatındaki diğer başlıca ürünler olarak dikkat çekiyor.

Kolombiya’nın hâlihazırda ANDEAN ülkeleri (Peru, Ekvator ve Bolivya ile Gümrük Birliği niteliğinde), Kuzey Üçgeni (Honduras, Guatemala, El Salvador), MERCOSUR (Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Venezüella), Şili, Meksika, Panama, Kanada, ABD, EFTA ve AB ile Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) bulunuyor. Kosta Rika, Güney Kore ve İsrail ile imzalanan STA’lar henüz yürürlüğe girmezken, Türkiye ve Japonya ile olan STA müzakereleri de devam ediyor.

Diğer yandan, Nisan 2011’de Meksika, Şili, Kolombiya ve Peru arasında imzalanan; bölgesel büyümeyi destekleyici, malların, hizmetlerin ve kişilerin serbest dolaşımı ile ticaretin serbestleştirilmesini öngören Pasifik İttifakı da Kolombiya’nın önemli bir ekonomik gücü konumunda bulunuyor. Yaklaşık 209 milyon nüfuslu, 2 trilyon dolarlık GSYİH ve 1 trilyon dolarlık dış ticaret hacmine sahip bir alanı kapsayan bu anlaşma ile söz konusu ülkeler arasında gerçekleştirilecek gümrük vergisi indirimleri sayesinde bölge içi ticaretin artması da bekleniyor.

KOLOMBİYA’NIN MAKİNE İTHALATI

Halen gelişimini sürdüren Kolombiya ekonomisi ve sanayisi, tekstil, otomotiv, tarım ürünlerinin işlenmesi ve madencilik faaliyetleriyle büyümeye devam ediyor. Ancak sanayi sektörlerinin GSYİH içindeki payı yüzde 37,6 seviyelerinde gerçekleşse de BM İstatistik Bölümü verilerine göre Kolombiya’nın makine ithalatı 2016’da yüzde 24’lük bir kayıpla 5,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Toplam ithalat içerisindeki makine sektörünün payı da yüzde 12,8’den yüzde 11,7’ye geriledi.

Kolombiya’nın 2016 yılı makine ithalatında Çin, ABD, Meksika, Almanya ve Japonya ilk beş ülke olarak sıralanırken, Türkiye, Kolombiya’nın makine ithalatı gerçekleştirdiği ülkeler içerisinde artış yakalayan nadir ülkelerden biri oldu ve 16,8 milyon dolarlık satışla 28’inci sırada yer aldı. Diğer yandan, ülkeler açısından Kolombiya’nın makine ithalatı incelendiğinde ilk 10 ülkenin tamamında düşüşler olduğunu da söylemeliyiz.

Bu çerçevede Kolombiya, 84’üncü fasılda 2016 yılı verilerine göre en fazla 8471 GTİP kodlu “Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri” ürün grubunda ithalat yaptı. 2016 yılında söz konusu ürün grubunda yüzde 20,9’luk kayıpla 1 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, bu rakam 2015 yılında 1,37 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Listenin ikinci sırasında ise 8413 GTİP kodlu “Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri” ürün grubu bulunuyor. Kolombiya, 2016 yılında söz konusu kalemde yüzde 27,8’lik düşüşle 234,1 milyon dolar değerinde makine ithal ederken, bu ürün grubunda 2015 yılında 324 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilmişti. Kolombiya’nın 2016’da 84’üncü fasılda en fazla ithalat gerçekleştirdiği üçüncü kalem 8443 GTİP kodlu “matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler” ürün grubu oldu. Söz konusu ürün grubunda da yüzde 21,5’lik kayıpla 230,7 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, bu rakam 2015 yılında 293,7 milyon dolar seviyesinde seyrediyordu. Kolombiya’nın makine ithalatındaki ilk 10 ürün grubu içerisinde en yüksek düşüş ise 8421 GTİP kodlu “Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları” ürün grubunda oldu. Bu ürün grubunda 2016’da yüzde 39,2’lik düşüş yaşandı ve 2015’te 374,2 milyon dolar olan ithalat 2016’da 227,4 milyon dolar olarak gerçekleşti.

TÜRK MAKİNESİ KOLOMBİYA’DA YÜKSELİŞTE

Diğer yandan, BM İstatistik Bölümü verilerine göre Türkiye, Kolombiya’nın makine ithalatında 2016 yılında artış sağlayan nadir ülkelerden biri oldu ve Kolombiya’ya makine ihracatını yüzde 5,9 seviyesinde artırarak 16,8 milyon dolarlık makine ihracatı gerçekleştirdi. TÜİK verilerine göreyse, Türkiye’nin 2016’da Kolombiya’ya 84’üncü fasılda gerçekleştirdiği ihracat yüzde 25,7 artışla 11,9 milyon dolar oldu.

Bu kapsamda, TÜİK verilerine göre, 84’üncü fasılda Türkiye’nin Kolombiya’ya ihraç ettiği ürünler içerisinde ilk sırada 8474 GTİP kodlu “Toprak, taş, metal cevheri ayıklama, eleme makineleri” ürün grubu yer alırken, söz konusu kalemde Kolombiya’ya 2016’da yüzde 14,3’lük düşüşle 1,7 milyon dolar değerinde makine ihraç edildi. Listenin ikinci sırasında bulunan 8462 GTİP kodlu “Metalleri dövme, işleme, kesme, sataflama presleri, makineleri” ürün grubunda ise yüzde 2,4’lük artışla 1,6 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Üçüncü sıradaki 8438 GTİP kodlu “Yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması veya imaline mahsus makineler” ürün grubunda da yüzde 451,2’lik artışla 1 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirildi.

Kolombiya pazarı, diğer tüm partnerlerin kayıp yaşadığı dönemde ve özellikle makine ihracatında Türkiye için yükselen bir pazar olmayı başarmış durumda. Türkiye’nin Kolombiya’ya toplam ihracatı içerisinde makine ihracatının payının halen yüzde 9 gibi düşük seviyelerde gerçekleşmesi ve ihracat potansiyelinin artış grafiği düşünüldüğünde, Kolombiya’ya makine ihracatının yükseleceği öngörüleri güçleniyor.

İKİ ÜLKE ARASINDAKİ TİCARET GELIŞIME AÇIK

Ekonomi Bakanlığı’nın 2016-2017 döneminde Öncelikli Ülkeler Listesi’ne dâhil ettiği Kolombiya ile olan ikili ticaret verileri incelendiğinde ise iki ülke arasındaki ticarette 2003 yılından itibaren Türkiye aleyhinde seyreden dış ticaret açığının 2016 yılında 760 milyon dolar seviyelerinde olduğu görülüyor. Aynı yıl Kolombiya’ya ihracatımız önceki yıla göre binde 4 dolaylarında azalırken, ithalatımız yüzde 18; iki ülke arasındaki ticaret hacmi yüzde 15, dış ticaret açığı ise yüzde 24 oranında artmıştı.

2016’da Kolombiya’ya ihracatımızda demirçelik çubuklar yüzde 30 pay ve yüzde 44 artışla yine ilk sırada yer alırken, çimento yüzde 13 pay ve yüzde 120 artışla ikinci sıraya yükseldi. Demir-çelik profil, kara taşıtları aksamı, çimento, pamuklu mensucat (de - nim kumaş ağırlıklı), demir-çelikten inşaat aksamı, adi metallerden donanım-eşya, iplik ve çikolata ise Kolombiya’ya ihracatımızdaki diğer başlıca kalemler oldu.

Türkiye’nin Kolombiya’dan 2016 yılında ithal ettiği başlıca ürünler arasında ise yine taşkömürü ve taşkömüründen elde edilen yakıtlar yüzde 96 ile ilk sırada yer aldı. Kok kömürü, muz, kahve, vinil klorür, sıhhi eşya, ambalaj malzemeleri, sıhhi ürünler, boyayıcı maddeler ve tütün ise Kolombiya’dan ithal edilen diğer kalemler olarak dikkat çekiyor.