İşletmelerin faaliyet alanlarının genişlemesi, işlem hacimlerinin büyümesi, rekabet ortamının yoğunlaşması ve faaliyetlerin uluslararası alana yayılması...

BOĞAÇ REFİK QNB FİNANSBANK ANKARA BÖLGE MÜDÜRÜ

HER İŞLETMENİN İHTİYAÇLARI BİRBİRİNDEN FARKLI OLDUĞU İÇİN KULLANILABİLECEK TEMEL TÜREV ÜRÜNLER DE FARKLILIK GÖSTERİR; İŞLETMELERİN İHTİYAÇLARINA GÖRE HER ZAMAN FARKLI ÜRÜNLER KULLANILABİLİR. ÖNEMLİ OLAN, İŞLETMELERİN İHTİYAÇLARI BELİRLENDİKTEN SONRA FİNANS UZMANLARI İLE GÖRÜŞÜLMESİ VE EN DOĞRU ÜRÜNLERİN KULLANILMASIDIR.

İşletmelerin faaliyet alanlarının genişlemesi, işlem hacimlerinin büyümesi, rekabet ortamının yoğunlaşması ve faaliyetlerin uluslararası alana yayılması, yine işletmelerin maruz kaldıkları finansal riskleri de arttırıyor. İşletmeler, ekonomik ömrünü sürdürmek, geleceklerini planlayabilmek ve gelecekte mali açıdan sıkıntı yaşamamak için belirsizliklerin neden olduğu riskleri ortadan kaldırmaya veya azaltmaya çalışırken, son yıllarda riskten korunma amacıyla kullanılan en etkili araçlar “türev ürünler” olarak öne çıkıyor.

Türev ürünlerle ilgili en önemli husus; firmaların kâr elde etmek (spekülatif) amacıyla değil riskten korunmak amacıyla türev araçları kullanmaları anlayışının yaygınlaşmasının gerekliliğidir.

Türev sözleşmeler daha çok sırasıyla döviz kuru riski, faiz oranı ve mal fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı korunmak amacıyla yapılır. Genel olarak türev ürünler, iki taraf arasında nitelikleri önceden belirlenmiş bir veya daha fazla varlığın gelecekteki değerine bağlı olarak bugünden alım satımının yapılması için düzenlenen finansal sözleşmelerdir.

Türev piyasalar, “forward”, “vadeli işlem (futures)”, “opsiyon” ve “swap” gibi finansal ürünlerin tamamını içerir. Forward işlemleri; belirli bir miktar ve kalitedeki para, döviz, altın, mali araç, mal ve diğer türev ürünlerin önceden belirlenen bir fiyatla, gelecekteki bir tarihte, borsa şeklinde organize olmayan bir piyasada alım ve satımını kapsamına alan teslim amaçlı bir vadeli işlemdir.

• Forward işlemler, belirli miktardaki varlığı, belirli bir tarihte, belirli bir fiyattan alma veya satma sözleşmesidir.

• Forward anlaşmanın vade, tutar ve kuru bugünden belirlenir.

• Bugün yapılan forward işlemi, ilgili vade tarihinde taraflar için bağlayıcı bir anlaşmadır.

• İlave komisyon veya masraf içermez.

• Tarafların birbirine karşı kredi limitinin olması gereklidir.

• Forward fiyatı herhangi bir beklentiyi içermez.

• Forward işlemi sadece işlem anındaki spot fiyat ve faizler kullanılarak yapılan matematiksel bir hesaplamadır.

• Forward fiyatları spot fiyatın üzerine işlem yapılan döviz cinslerinin arasındaki faiz farkının eklenmesiyle hesaplanır.

Vadeli işlemler ise forward sözleşmelerinin standartlaştırılmış ve organize piyasalarda işlem görmüş halidir. Vadeli işlem sözleşmeleri de forward sözleşmelerde olduğu gibi; vadeli döviz sözleşmeleri, vadeli faiz sözleşmeleri ve vadeli emtia sözleşmeleri olarak üç grupta sınıflandırılabilir.

Opsiyon işlemleri; opsiyon alıcısına opsiyon primi karşılığında opsiyon vadesinde anlaşılan uygulama fiyatından herhangi bir finansal varlığı alma (call option) veya satma (put option) hakkı veren finansal enstrümanlardır.

Opsiyonlar, alıcısına opsiyon vadesinde uygulama fiyatından (strike price) herhangi bir finansal varlığı alma veya satma hakkını verir, ancak yükümlülük getirmez. Opsiyonlar her dayanak varlık için, istenilen vade ve miktarda fiyatlanabilir; standart kontratlar değildir.

• Opsiyon işlemlerde hakkı satın alan tarafın işlemi gerçekleştirme zorunluluğu bulunmamaktadır.

• Opsiyon işlemlerde hakkı satın alan tarafın zararı ödediği primle sınırlıyken, kâr potansiyeli sonsuzdur.

• Opsiyon işlemlerde hakkı satın alan taraf pozisyonunu olası kur değişimlerine karşı hedge etmiştir.

• Opsiyon işlemlerde hakkı satan taraf prim geliri elde eder.

Swap işlemlerinde de taraflar birbirleriyle nakit akışlarını takas ederler. Swap, kelime anlamı olarak “değiş tokuş etmek, takas etmek, değiştirmek” anlamlarına gelir. Swap işlemler de bu bağlamda, iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde bir varlık ya da yükümlülüğe bağlı olan farklı faiz ödemelerini veya döviz cinsini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesi olarak açıklanabilir.

• Örneğin 10 yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.

• Taraflardan herhangi birinin sözleşmeden kaynaklanan edimini yerine getirememe, ödemeyi yapamama riski bulunmakta olup bu nedenle swap işlemi temel olarak tarafların kredibiliteleri dikkate alınarak gerçekleştirilir.

• Swapın çok sayıda çeşidi bulunmakla birlikte en yaygın kullanılanları döviz swapı ve faiz swapıdır. Finansal risklerinizin azaldığı günler dileğiyle...