Turkiye makine sektorunde tunus’a dış ticaret fazlası veriyor cevre ulkeler de duşunulduğunde pazar potansiyeli yuksek olan tunus’a makine ihracatımız daha da artabilir.Kuzey Afrika ile Akdeniz’in ortasında bulunan Tunus, komşuları...

Kuzey Afrika ile Akdeniz’in ortasında bulunan Tunus, komşuları, bölge ülkeleri ve Batı ile iyi ve sorunsuz ilişkiler kurmaya yönelik politikası yla istikrara önem veren bir ülke olarak göz dolduruyor. 10,3 milyon nüfusu barındıran ve 162 bin kilometrekare yüz ölçüme sahip olan ülkenin doğusu ve kuzeyinde Akdeniz, güneydoğusunda Libya, batı ve güney batısında Cezayir bulunuyor. Tunus ayrıca kara komşuları nın yanı sıra Avrupa Birliği ülkeleriyle de sıkı ilişler içerisinde. Tunus ekonomisinin genel performansı doğal kaynakları daha zengin olan diğer bölge ülkelerin üzerinde olduğu görülüyor. Tunus, genelde Afrika’nın istikrarlı, güvenli ve en yüksek rekabet gücüne sahip olan ekonomilerinden biri olarak kabul ediliyor. Gelir dağılımındaki eşitliğ i sağlamak ve işsizlikle mücadele etmek hükümetin ana hedeflerinin başında yer alıyor.


SERBEST PİYASA YERLEŞMEMİŞ
Ülke ekonomisinin kendini bulma sürecinin 80’li yıllara dayanması global piyasada yerini almak isteyen genç bir ülke olduğunu gösteriyor. Tunus’ta, 1987 yılından bu yana uygulanmakta olan serbest piyasa ekonomisi tüm yönleriyle henüz yerleşmedi. Ülkede, turizm başta olmak üzere hizmet sektörü, tarı m, tekstil ve hafif sanayiler ile fosfat üretimine dayanan gelişmekte olan ülke ekonomisi mevcut. Tarımın önünde dış korumacılık ve zaman zaman kuraklı k, sanayinin önünde hammadde kaynakları nın yetersizliği ve iç pazarın darlığı engelleri bulunuyor. Tunus, 2007 yılında piyasa fiyatlarıyla 36,8 milyar dolar düzeyindeki GSYİH rakamı (2008 yı- lında 41 milyar dolar civarında) ve yüzde 6,3 oranındaki reel GSYİH artışı (2008 yılında yaklaşık yüzde 5,1) ile gelişen bir ülke konumundadır. 2007 yılında 15 milyar dolar ihracata karşılık 19 milyar dolar ithalatı bulunan ülkenin dış ticaret hacmi son yıllarda artış sergilemekte, mevcut dış ticaret açığına rağmen ihracatın ithalatı karşılama oranı nda (2003 yılı: %72, 2007 yılı: %79) artı ş izlenmektedir. 2008 yılında ülkenin ihracatı yaklaşık 19,7 milyar dolar, ithalatı ise yaklaşık 24,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 78,4 olmuştur.

AB İLE İLİŞKİLER OLDUKÇA İYİ
Tunus, Osmanlı Devleti’nin bölgeden ayrılmasının ardından Cezayir ve diğer komşu ülkeleri ile aynı kaderi paylaştı ve uzun süre Fransa’nın kontrolü altında kaldı. Bu tarihsel süreç içerisinde AB ülkeleri ile ekonomik temasları hızla artan ülke bağımsız olmasına rağmen hala ekonomisini AB ülkelerine dayalı şekillendiriyor. Tunus’un dış ekonomik ilişkilerinde AB önemli bir yer tutuyor. Bu bağlamda Tunus, Arap dünyasında AB ile Ortaklık Anlaşması imzalayan ilk ülke olma özelliğine sahip. Tunus, dış ticaretinin ağırlıklı bölümünü AB ülkeleri ile gerçekleştiriyor. En yoğun ticari ve ekonomik ilişkilere sahip olduğu AB ülkeleri ise; Fransa, İtalya ve Almanya olarak öne çıkıyor. Tunus’un toplam ihracatı nın yaklaşık dörtte üçü AB ülkelerine yapılırken, toplam ithalatının yüzde 60’a yakını da AB’den yapılıyor

TÜKETİM MALLARI İTHALATI YÜZDE
30 Tunus ithalatında tüketim mallarının payı yaklaşık yüzde 30 gibi yüksek bir oranda tutuyor. Bu durum endüstri açı- sından ülkenin kendine yeterli bir ülke olmadığının göstergesi olarak algılanabilir. Hammadde ve yarı mamuller ithalatı başta pamuk ve kumaş olmak üzere, tekstil hammaddeleri, endüstri alet ve makineleri, mineral yakıtlar gibi enerji hammaddeleri, oto yan sanayi, plastik maddeleri ve türevleri, hububat ve demir çelik gibi hammaddelerden oluşturuyor. 2007 yılında Tunus’un başlı ca beş ihraç ürünü sırasıyla; örülmemiş giyim eşyası (62. fasıl), mineral yakı tlar (27. fasıl), elektrikli makineler (85. fasıl), örme giyim eşyası (61. fasıl) ve hayvansal-bitkisel yağlar (15. fasıl)’dır. 2007 yılında Tunus’un başlıca beş ithal ürünü ise sırasıyla; mineral yakıtlar (27. fasıl), makine ve aksamları (84. fasıl), elektrikli makineler (85. fasıl), motorlu kara taşıtları (87. fasıl) ve pamuk (52. fası l)’dur. Makine ve aksamları ürün grubu Tunus’un özellikle ithalatında önemli yer tutuyor. Makine ve aksamları ürün grubunun ülkenin toplam ihracatı ndan aldığı pay yüzde 2,9 iken, ithalatı ndan aldığı pay yüzde 11,4 oldu.

TÜRKİYE-TUNUS TİCARETİ POTANSİYELİN ALTINDA

Türkiye ile Tunus arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler 2004 yılına kadar, Temmuz 1992’de imzalanan “Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması” çerçevesinde yürütüldü. Ancak, 25 Kası m 2004 tarihinde imza edilen Türkiye ile Tunus arasında bir Serbest Ticaret Alanı kurulmasını öngören Ortaklık Anlaşması’nın Temmuz 2005’te yürürlüğ e girmesiyle birlikte Temmuz 1992’de imzalanan Anlaşma geçerliliğini yitirdi. Bu tarihten sonra iki ülke arası nda tarihi, siyasi ve askeri alanda köklü ve gelişmiş ilişkilerin varlığına rağ- men, Türkiye-Tunus ekonomik ve ticari ilişkilerinin düzeyinin gerçek potansiyelin altında kaldı. Bununla birlikte, Türkiye ile Tunus arasında 2002 yılında 192 milyon dolar olan toplam dış ticaret hacmi 7 yılda 6 katına çıkarak 2008 yı- lında 1 milyar 143 milyon doları aştı. 2008 yılında 778 milyon dolar ihracata karşılık, söz konusu ülkeden 365 milyon dolar ithalat bulunuyor. Tunus ile dış Türkiye’nin ticareti lehine fazla veriyor. Bu fazla 2008 yılında 412 milyon doları aştı. Diğer taraftan, 2008 yılında Tunus’a olan ihracat yüzde 47 artarken, Tunus’tan ithalat yüzde 59 oranında yükseldi.

İTHALAT İHRACAT DENGESİ DEĞİŞİYOR
Tunus, 2008 yılında Türkiye’nin 84’üncü fasıl itibariyle makine ve aksamları sektörü ihracatında 39’uncu sırada yer aldı. Aynı yıl Tunus’a sektör ihracatı yüzde 37, ithalat ise yüzde 109 arttı. 2002- 2008 yılları arasında ise; Tunus ile Türkiye arasındaki makine ve aksamları dış ticaret hacmi ve aynı zamanda Türkiye lehine dış ticaret fazlası, 2003 yılı hariç olmak üzere, artış gösterdi. 2002-2008 döneminde, Tunus’a makine ihracatı yaklaşık 2,5 katına çıkarken, Tunus’tan makine ithalatı ise 12 kat artış gösterdi. Yine bu dönemde, Tunus’a en fazla makine ihracat artışı 2008 yılında, bu ülkeden en fazla makine ithalat artışı da 2006 yılında kaydedildi. Her ne kadar Türkiye makine sektöründe bu ülkeye dış ticaret fazlası veriyor olsa da, bu ülkeden makine ithalatı son yıllarda ihracat artış oranlarının çok üzerinde gerçekleşti. Nitekim 2002 yılında Tunus’tan makine ithalatı bu ülkeye makine ihracatı nın değer bazında yüzde 3,8’i kadar iken, 2008 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 20’ye yaklaştı.

REKABETTE 1’İNCİ SIRADA
Siyasi istikrara ve dinamik bir ekonomiye sahip Tunus’ta gerçekleştirilen yapı- sal reformlar işadamları için cazip bir yatırım ortamı sunuyor. Yüzde 56’sı özel sektör tarafından gerçekleştirilen ülkedeki yatırımların yüzde 12’si yabancı yatı rımcılara ait. Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet Raporuna göre Tunus, Afrika ülkeleri arasında rekabet sı- ralamasında 1’inci sırada yer alıyor. Üç bine yakın yabancı şirketin faaliyet gösterdiğ i Tunus’ta, 11’inci beş yıllık kalkınma planı uyarınca büyümeyi artırma hedeŞ çerçevesinde bilgiye dayalı sektörler ve hizmet sektörlerine ağırlık veriliyor. Rekabetçiliği teşvik etmek için çeşitli önlemler öngörülüyor. Birçok alt yapı projesinin özel sektöre verildiği ülkede deniz ve hava limanları, otoyollar, turizm yatırımları, kongre turizmi, arıtma tesisleri ve enerji üretim merkezleri alanları özel sektöre açıldı. Tunus’un ithalatı nda 84’üncü fasıl itibariyle makine ve aksamları kalemi ikinci sırada yer alı- yor. Ülkenin ithalatında önem arz eden makine sektörü açısından Türkiye önemli tedarikçi ülkeler arasında yer almakla birlikte, hâlihazırda 9’uncu sıradaki konumunu daha üst seviyelere çı- karabilecek potansiyele sahip.

TUNUS’UN MAKİNE İTHALATI ARTIYOR
Birleşmiş Milletler verilerine göre; Tunus’un 2007 yılı itibarıyla makine ihracatı yüzde 66,2 artışla 441 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Tunus’un makine ihracatında en önemli alıcı Fransa’dı r. Türkiye ise 2007 yılında Tunus’un makine ihraç ettiği ülkeler arası nda 13’üncü sırada yer aldı. Tunus’un makine ve aksamları ihracatında ilk sırayı yüzde 21 pay ve 92 milyon dolar ile “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri” kalemi alıyor. Dörtlü GTİP bazında ilk beş kalem Tunus’un makine ihracatının yarısından fazlasını oluşturuyor. Tunus’un 84’üncü fasıl bazında makine ithalatı 2007 yılında bir önceki seneye göre yüzde 26,5 oranı nda artış göstererek 2,2 milyar dolara yükseldi. İtalya, Fransa, Almanya, Çin ve ABD Tunus’un makine ithal ettiğ i başlıca ülkeler. Türkiye ise 2007 yı- lında Tunus’un makine ithalatında 9’uncu sırada bulunuyor. Tunus’un makine ve aksamları ithalatındaki başlı ca kalemler arasında ilk sırayı 8473 nolu GTİP’de bulunan “büro makinelerinin aksamları” alıyor. Ülkenin diğer önemli makine sektörü ithal kalemleri arasında ise; “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri”, “kompresörler”, “vanalar” gibi alt ürün grupları yer var. Dörtlü GTİP bazında makine ithalatı ndaki ilk beş kalem Tunus’un toplam makine ithalatının yüzde 37’sini oluşturuyor.

TUNUS’A MAKİNE VE AKSAMLARI İHRACATININ YARISI GTİP’DEN
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Tunus’a yönelik olarak OAİB iştigal alanına; 84’üncü fasılda olup, OAİB iştigal alanında bulunmayan GTİP’lerin eklenmesiyle oluşturulan makine sektörü toplamı ihracatı, 2008 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 37 artarak 62 milyon dolara ulaştı. 2008 yılında Tunus’a yönelik makine sektör toplamı ihracatında, yaklaşık 22 milyon dolarlık ihracatı ile “klima ve so- ğutma makineleri” mal grubunun ilk sı- rada, 13 milyon dolar ile de “pompalar ve kompresörler”in ikinci sırada yer aldığı görülüyor. 84’üncü fasıl itibariyle sektör ihracatında önemli yer tutan kalemler ise dörtlü GTİP bazında incelendiğ inde; 8418 nolu GTİP’de yer alan “buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları”ile 8414 nolu GTİP’de yer alan “kompresörler” kalemlerinin bu ülkeye Türkiye’nin makine ihracatı- nın yaklaşık yarısını oluşturduğu görülüyor. Makine sektör toplamı itibariyle Türkiye’nin Tunus’tan ithalatı, 2008 yı- lında bir önceki yıla göre yüzde 109’luk artışla 11,5 milyon dolar olarak gerçekleşti. Tunus’tan en fazla ithal edilen mal grubu, 6,8 milyon dolar ile “büro makineleri” oldu. 2008 yılında Türkiye’nin Tunus’tan 84’üncü fasıl itibariyle en fazla ithal ettiği ürün grubu, yüzde 57 pay ile 8470 nolu GTİP’de yer alan “hesap, muhasebe, kaydedici kasa, damga basan makineler” “santrifüjle çalışan kurutma, Şltre, arıtma cihazları” ile “rulmanlar” diğer önemli ithal kalemleri arasında yer aldı.