Afrika kıtası’nın en zengin ulkesi olan elmas ve altın zengini guney afrika cumhuriyeti son yıllarda makine ithalatını arttırıyor. turkiye icin bakir bir pazar olan bu zengin ulkeye makine ureticilerimizin ve ihracatcılarımızın daha fazla onem...

Afrika kıtasının en güney ucunda bulunan, batısı, güneyi ve doğusu okyanusla çevrili olan Güney Afrika, sahip olduğu stratejik konumu ile Afrika kıtasında önemli ülkeler arasında yer alıyor. Yeraltı kaynakları açısından çok zengin olan Güney Afrika birçok değerli madene sahiptir. Platin, elmas ve altın gibi madenlerde dünyada en fazla rezervlere sahip olan ülke birçok büyük devletin egemenliğine sahne olmuştur. Güney Afrika’nın Türkiye ile ilişkileri, Güney Afrika’nın 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra her iki ülkenin karşılıklı konsolosluk açarak birbirini tanımaları ile sonuçlandı. İki ülke arasında 3 milyar dolarlı k ticaret hacmi bulunuyor. Türkiye ile Güney Afrika arasında her geçen gün artan şekilde ticari ilişkiler devam ediyor. Türkiye, Güney Afrika’ya daha çok otomotiv yedek parça ihraç ederken, Güney Afrika ise daha çok altın, elmas, platin gibi değerli madenleri Türkiye’ye ihraç ediyor.

AFRİKA KITASININ EN BÜYÜK EKONOMİSİ GÜNEY AFRİKA
Ekonomik güç ve gelişmişlik düzeyi bakı mından Afrika kıtasının en büyük ekonomisi olan Güney Afrika’da büyük ölçüde sanayi ve madenciliğe dayanan piyasa ekonomisi yürürlükte. Sahra altı Afrika bölgesinin toplam GSYİH’sinin yaklaşık yüzde 50’sini gerçekleştiren Güney Afrika, zengin maden kaynakları ve tarıma elverişli topraklarıyla, geleneksel olarak madencilik ve tarım sektörünün hakim olduğu Güney Afrika ekonomisinin son kırk yılda önemli bir değişime uğradığı ve ikincil sektörlerin ekonomide daha ağırlıklı olmaya başladığı görülüyor. 1960’larda birincil sektörler olan tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve madencilik sektörü ülkenin GSYİH’sinin yaklaşık yüzde 25’ini teşkil ederken, bugün itibariyle birincil sektörlerin GSYİH’ye yüzde 10 civarında katkı yapı- yor. Yıllar itibariyle altın üretiminin azalması ekonomide yaşanan bu köklü değişimin önemli nedenlerinden biri. İkincil sektörleri oluşturan imalat sanayi, inşaat ve elektrik, gaz, su sektörleri, uygulanan uluslararası ekonomik yaptırımlar nedeniyle izlenen ithal ikameci politikaların da bir sonucu olarak, ekonomide daha önemli hale gelmeye başladı. Dış ticaretin GSYİH içindeki payı yüzde 60 civarı nda olan Güney Afrika, nispeten açık bir ekonomiye sahip. 2008 yılında 73,9 milyar dolar ihracata karşılık, 87,6 milyar dolar ithalatı bulunan ülkenin dış ticaret hacmi son yıllarda kararlı bir şekilde artış sergiliyor.

GÜNEY AFRİKA PAZARININ LİDERİ İNGİLTERE
Güney Afrika ekonomisinde son yıllarda kaydedilen istikrarlı büyümeye rağ- men cari kalemler dengesindeki açığın yıllar itibariyle arttığı görülüyor. 2004 yılında 6,9 milyar dolar olan cari açık, 2005 yılında 9,7 milyar dolar, 2006 yılında 16,6 milyar dolar, 2007 yılında ise 20,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Limanlar, Güney Afrika sosyo-ekonomik kalkınmasında ve taşımacılıkta çok önemli bir konumda bulunuyor. Ülkedeki toplam ihracatın yüzde 98’i deniz yolu ile yapılıyor. Toplam 2 bin 954 kilometre deniz kıyısına sahip. Sekiz önemli ticari liman Richards Bay, Durban, East London, Port Elizabeth, Mossel Bay, Cape Town, Saldanha ve Ngquara da bulunuyor. Afrika kıtasının en güçlü ekonomisine sahip olan Güney Afrika aynı zamanda Afrika’da en çok yabancı sermaye çeken ülkelerden birisi. 2006 yılı itibariyle Güney Afrika’daki doğrudan yabancı yatırımların ülkelere göre dağılımı incelendiğinde, İngiltere yüzde 72’lik bir oranla açık ara ilk sırada yer alıyor. İngiltere’yi sırasıyla ABD, Almanya, Hollanda, Japonya, İsviçre ve Fransa izliyor.

TÜRKİYE-GÜNEY AFRİKA DIŞ TİCARETİ 2007’DEN SONRA YÜKSELMEYE BAŞLADI
Güney Afrika ile Türkiye’nin dış ticareti 2007 yılına kadar Türkiye lehine olmak üzere sürekli gelişim gösterdi. 2008 sonu itibariyle iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Özellikle 2007 yılına kadar ihracat 500 milyon dolarlar seviyesinde iken 2008 yılı Afrika yılı kapsamında geliştirilen ilişkilerin yansıması olarak 1 milyar doların üzerine çıktı. TÜİK verilerine göre; 2008 yılında, 2007 yılına kıyasla yüzde 89.5 artı şla bin 1 milyar 238 milyon dolar seviyesinde gerçekleşen Türkiye’nin Güney Afrika’ya yaptığı toplam ihracat içinde en büyük paya sahip olan ürün grubunun 640 milyon dolar ile “Kıymetli Taş ve Metal Mamulleri” olduğu görülüyor. Bu ürün grubunu, “Mineral Yakıtlar ve Yağ- lar” ile “Motorlu Kara Taşıtları” izlemiştir. 2008 yılında Güney Afrika’ya ihracatta 84’üncü fasılda bulunan “Makine ve Aksamları” dördüncü sırada yer aldı. 2008 yılında Türkiye’nin Güney Afrika’dan gerçekleştirdiği ithalat yüzde 30 azalarak 1.5 milyar dolara geriledi. Türkiye’nin Güney Afrika’dan yaptığı toplam ithalat içinde en büyük paya sahip olan ürün grubu yüzde 54,1 ile “İnciler, Kıymetli Taş ve Metal Mamülleri” oldu. Bu ürün grubunu, yüzde 13,1 pay ile “Mineral Yakıtlar ve Mineral Yağlar” ve yüzde 11,2’lik pay ile “Motorlu Kara Taşıtları” izledi. 84’üncü fasılda bulunan “Makine ve Aksamları” ithalatı ise Güney Afrika’dan dördüncü sırada bulunuyor.


TÜRKİYE, GÜNEY AFRİKA PAZARINDA ETKİN OLMALI
2008 yılında gerçekleşen ekonomik gelişmeler nedeniyle daralan dış ticaret hacmi, doğrudan makine ve aksamları sektörünü de etkiledi. Güney Afrika ile Türkiye arasında gerçekleşen, düşük değerlere sahip makine ve aksamları dış ticaretinin önümüzdeki yıllarda ivme kazanarak daha yüksek değerlere sahip olacağı düşünülüyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre; Güney Afrika’nı n 2008 yılı itibariyle makine ihracatı yüzde 8 artışla 6,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Güney Afrika’nın makine ihracatında en önemli alıcı ise Almanya. TÜİK verilerine göre Türkiye 2008 yılında Güney Afrika’dan 116,7 milyon dolar makine ve aksamı ithal etmiş görünürken, BM verilerine göre bu rakam 66 milyon dolar seviyelerinde olarak görülüyor. BM verileri esas alındığı nda Türkiye, 2008 yılında Güney Afrika’nın makine ihraç ettiği ülkeler arasında 21’inci sırada bulunuyor. Güney Afrika’nın makine ve aksamları ihracatı nda ilk sırayı yüzde 50 pay ve 3,1 milyar dolar ile “'santrifüjle çalışan kurutma, Şltre, arıtma cihazları” kalemi alıyor. Dörtlü GTİP bazında ilk on beş kalem incelendiğinde Güney Afrika’nın makine ihracatının ilk kalem hariç değişik kalemlerde yakın oranlara sahip olduğ u görülüyor. Güney Afrika’nın makine ve aksamları ihracatında dörtlü GTİP bazında ilk 15 kalem arasında en fazla artış kaydedilen ürün grubu “içten yanmalı, pistonlu motorların aksam parçaları” ile “kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar” var. Güney Afrika’nı n 84. fasıl bazında makine ithalatı 2008 yılında bir önceki seneye göre yüzde 7,6 oranında artış göstererek 13,7 milyar dolara yükseldi. Güney Afrika’nı n makine ithal ettiği başlıca ülkeler ise Almanya, Çin, ABD, Japonya ve İngiltere olarak sıralanıyor. TÜİK verilerine göre Türkiye 2008 yılında Güney Afrika’ya 39,8 milyon dolar makine ve aksamı ihraç etmiş görünürken, BM verilerine göre bu rakam 49,4 milyon dolar olarak kaydedilmiş. Türkiye 2008 yılında, BM verilerine göre, Güney Afrika’nın makine ithal ettiği ülkeler arasında 33’üncü sırada bulunuyor. Güney Afrika’nın makine ve aksamları ithalatındaki başlıca kalemler arasında ilk sırayı 8471 nolu GTİP’de bulunan “otomatik bilgi işlem makineleri” alıyor. Ülkenin diğer önemli makine sektörü ithal kalemleri arasında ise; “dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb.”, “matbaacılığa mahsus baskı makineleri”, “turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz tribünleri” gibi alt ürün grupları yer alıyor. Dörtlü GTİP bazında makine ithalatındaki ilk beş kalem Güney Afrika’nın toplam makine ithalatının yüzde 37’sini oluşturuyor. Bu haliyle Türkiye’nin Güney Afrika pazarında oldukça gerilerde olduğu görülüyor

MAKİNE İHRACATI, İTHALATTAN GERİDE
Güney Afrika, 2008 yılında Türkiye’nin 84’üncü fasıl itibariyle makine ve aksamları sektörü ihracatında 48’inci sırada bulunuyor. 2008 yılında Güney Afrika’ya sektör ihracatı 2007 yılına oranla yüzde 13, ithalat ise yüzde 10 azalmış durumda. 2002-2008 yılları arasında ise; Güney Afrika ile Türkiye arasındaki makine ve aksamları dış ticaret
hacmi 2003 ve 2008 yılları hariç artmış. Aynı zamanda dış ticaret fazlası, 2008 yılı içerisinde büyük oranda bir azalma gösterdi. 2002-2008 döneminde, Güney Afrika’ya makine ihracatı yaklaşık 4,7 katı- na çıkarken, Güney Afrika’dan makine ithalatı 2,3 kat artış gösterdi. Yine bu dönemde, Güney Afrika’ya en fazla makine ihracat artışı 2007 yılında, en fazla makine ithalat artışı ise 2004 yılında kaydedildi. 2008 yılı hariç, 2002-2008 yılları arasında bu ülkeye yönelik makine ihracatının artmasına karşılık makine ithalatı, ihracattan daha yüksek seviyede seyretti. 2002 yılında Güney Afrika’ya makine ihracatı, bu ülkeye makine ithalatımızın değer bazında yüzde 16,4’i kadar iken, 2008 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 34’e yaklaştı. Makine sektörü olarak incelendiğinde Türkiye’nin ihracatı 2008 yılında, 2007 yılına göre yüzde 13,2 azalarak 39,8 milyon dolar seviyesine gerilediği görülüyor. 84’üncü fasıl itibariyle sektör ihracatında önemli yer tutan kalemler ise dörtlü GTİP bazında incelendiğinde; 8422 nolu GTİP’de yer alan “yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. işler için makineler” ile 8450 nolu GTİP’de yer alan “çamaşır yıkama makineleri” kalemlerinin bu ülkeye makine ihracatında ilk iki sırada olduğu görülüyor. Türkiye’nin Güney Afrika’dan makine ithalatı ise 2008 yılında düşüş gösterdi. Makine sektör toplamı itibariyle Türkiye’nin Güney Afrika’dan ithalatı, 2008 yılında bir önceki yıla göre yüzde 10 azalarak 116,7 milyon dolar olarak gerçekleşti. Güney Afrika’dan en fazla ithal edilen mal grubu, 112,6 milyon dolar ile 8421 nolu GTİP’de yer alan “santrifüjle çalı- şan kurutma, filtre, arıtma cihazları” dır. Bu ürün grubu Güney Afrika’dan toplam makine ithalatında yüzde 96 paya sahip. “Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri” ile “içten yanmalı, pistonlu motorların aksam ve parçaları” diğer önemli ithal kalemleri arasında yer alıyor.

TURKİYE GUNEY AFRİKA PAZARINDA KAN KAYBEDİYOR
2008 yılında 74 milyar dolarlık ihracatı ve 87,6 milyar dolarlık ithalat ile toplam 161,6 milyar dolarlık dış ticaret hacmine sahip Güney Afrika, Afrika Kıtası- nın en büyük ekonomileri arasında yer alıyor. Kişi başına milli geliri 10 bin dolar civarında olan Güney Afrika’nın dış ticaret hacmi hızla büyüyor. Dış ticarete dayalı bir ekonomiye sahip Güney Afrika, tarihinden kaynaklanan sebeplerle başta İngiltere ve Hollanda olmak üzere Avrupa ülkeleri ile çok yakın ekonomik ve siyasi bağlantılara sahip. Bu avantaj ile İngiltere bu ülkenin pazarı nda en etkin oyuncu olarak görülüyor. 2008 yılında makine ve aksamları sektörü ithalatında yüzde 7,6’lık artış gerçekleşen Güney Afrika pazarında, Almanya, Çin Halk Cumhuriyeti ve ABD lider ülkeler durumunda. Diğer taraftan, Türkiye’nin ise Güney Afrika’ya 2008 yılında ihraç ettiğ i makine ve aksamları, bir önceki seneye kıyasla yüzde 13,2 azalarak 39,8 milyon dolar olarak gerçekleştirdi. 13,7 milyar dolarlık makine ve aksamları ithalatı pazarına sahip Güney Afrika Cumhuriyeti ile bu sektördeki ihracat payının arttırılması hedefleniyor.   Spot: “ Türkiye’nin Güney Afrika’ya 2008 yılında ihraç ettiği makine ve aksamları, bir önceki seneye kıyasla yüzde 13,2 azalarak 39,8 milyon dolar olarak gerçekleştirdi. 13,7 milyar dolarlık makine ve aksamları ithalatı pazarına sahip Güney Afrika Cumhuriyeti ile bu sektördeki ihracat payının arttırılması hedefleniyor.”