DÖRT ASIR BOYUNCA DÜNYANIN EN GÜÇLÜ SÖMÜRGE İMPARATORLUĞUNA SAHİP OLAN VE KÜRESEL TİCARETE YÖNE VEREN BİRLEŞİK KRALLIK, GÜNÜMÜZDE DE BU GÜCÜNÜ FİNANS VE TİCARETTE SÜRDÜRMEYE DEVAM EDİYOR. BİR DÖNEM, “ÜZERİNDE GÜNEŞ BATMAYAN İMPARATORLUK” OLARAK ANILAN BİRLEŞİK KRALLIK, İKİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA EKONOMİK VE SOSYAL YIKIM YAŞASA DA HALEN DÜNYANIN EN BÜYÜK ALTINCI, AVRUPA'NIN İSE EN BÜYÜK İKİNCİ EKONOMİSİ OLMAYI SÜRDÜRÜYOR.

Dünyanın en büyük altıncı ekonomisi olan Birleşik Krallık, liberal ve küresel düzenle entegre ekonomisiyle ticaret ve yatırım için güvenli ve iş dostu bir ortam sağlamaya devam ediyor. Dünyanın en eski demokrasilerinden biri olan Birleşik Krallık, istikrarlı bir yasal ve düzenleyici ortama, iş yapmayı kolaylaştıran, özel mülkiyeti koruyan şeffaf ve esnek iş hukuku düzenlemelerine ve dünya çapında diplomatik etkiye sahip bir ülke olarak dünyanın ikinci büyük finans merkezi olmasının yanı sıra kaliteli eğitim, uluslararası ticaret ve küresel ekonomi için komuta merkezlerinden biri olmayı da sürdürüyor. 1975 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu iken katıldığı Avrupa Birliği'nden 2021 yılında resmi olarak kendi isteği ile ayrılan Birleşik Krallık'ın GSYİH’sinin 2023 yılında yaklaşık 3,2 trilyon dolar olacağı tahmin edilirken, ülke 2023 yılında 46.370 dolarlık KBGSYİH ile dünyada 24’üncü sırada yer almaya devam ediyor.Bununla birlikte, nüfusun yaşlanması, kamu açıklarının ve bireysel borçlanmanın artması, Brexit sürecinde yaşanan zorluklar, enerjide dışa bağımlılık gibi faktörler bir süredir ekonomiyi zorlayan ve önümüzdeki yıllarda daha ağır sonuçlar doğurması beklenen alanlar olarak karşımıza çıkıyor. Pek çok gelişmiş ülkede olduğu gibi Birleşik Krallık’ta da gelir eşitsizliği ve toplumsal tabakalar arasında giderek artan yaşam standardı farkı, ülkenin sadece ekonomik değil aynı zamanda toplumsal alandaki en ciddi sorunlarından biriyken, 10 trilyon dolara ulaşan dış borç stoğu da ABD’den sonra dünyadaki en yüksek ikinci dış borç seviyesi olarak dikkat çekiyor. 

GÜNEŞ BATMAYAN İMPARATORLUK

 Birleşik Krallık (Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı-United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland); İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşan bir devlettir. Büyük Britanya terimi ise sadece İngiltere, İskoçya ve Galler’i kapsar. İngiltere, krallığın hâkim gücü konumundadır. Adaların Avrupa ana karasından MÖ 6.000’li yıllarda koptuğu ve daha önce bölgenin buzullarla kaplı olduğu tahmin edilirken, adadaki yerleşimler MÖ 4.000’li yıllardan itibaren güçlenmiş, MÖ 1.000’li yıllarda ise bölge Keltlerin istilasına uğramıştır. MÖ 1’inci yüzyılda başlayan Roma akınları neticesinde MS 43 yılında bölgede Roma idaresi kurulmuş ve eyalet sistemiyle yönetilen Britanya’da yıkılışına kadar yaklaşık dört asır Roma hâkimiyeti devam etmiştir. 5’inci yüzyıldan itibaren bölgeye Germen kabilelerinin göçü başlamıştır. Bu kabileler arasından öne çıkan Angıllar ve Saksonlar zamanla Anglo-Sakson kültürünün doğuşunu hazırlamıştır. Bölge 7’nci yüzyıldan itibaren de Hristiyanlaşmaya başlamıştır. Adanın kuzeyinde 843 yılında İskoç Krallığı kurulmuş, güneydeki daha geniş bölgede de AngloSaksonların kurduğu küçük krallıklar birleşerek 927 yılında İngiltere Krallığı’nı meydana getirmiştir. Bugünkü Birleşik Krallık’ı oluşturan ülkelerden İngiltere’nin Germen kabilelerin; İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’nın ise Keltlerin devamı olduğu kabul edilmektedir. 11’inci yüzyılın başlarında Vikinglerin hâkimiyeti-ne giren İngiltere adası, sonrasında Germen kabilesi Normanlar tarafından da işgale uğramıştır. 1154’te tahta çıkan II. Henry döneminde ise İngilizler bölgede yeniden hâkimiyeti ele geçirmiştir. Normanların hâkimiyetiyle birlikte İngiltere’nin Kıta Avrupası ile ilişkileri hareketlenmiş ve özellikle Fransa ile güç mücadelesi hızlanmıştır. Bu sürecin bir neticesi olarak III. Edward’ın Fransa tahtında hak iddia etmesiyle 1337 yılında başlayan Yüzyıl Savaşları, ancak 116 yıl sonra 1453’te sona ermiştir. 1600’lü yıllara değin taht mücadelelerinin devam ettiği İngiltere, bu dönemde güçlendirdiği donanma gücüyle sömürgeciliğe de başlamış ve kısa sürede “Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk” unvanı ile dünyanın en güçlü devleti haline gelmiştir. Sanayi Devrimi ile Britanya İmparatorluğu, dünya siyasetindeki etkinliğini de devam ettirmiş, 19’uncu yüzyıla gelindiğinde, özellikle I. Victoria döneminde, küresel bir sömürge imparatorluğuna dönüşmüştür. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Birleşik Krallık olarak anılmaya başlanan ve dünyanın dört bir yanında, milyonlarca kilometrekare üzerinde onlarca devleti işgal eden İngiltere, iki dünya savaşından dagalip ayrılmıştır. Ancak Birleşik Krallık, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra pek çok sömürgesine bağımsızlıklarını geri vermek zorunda kalmıştır. Bununla birlikte, yüzlerce yıl devam eden sömürge yönetimi sırasında uygulanan politikalar sebebiyle bu ülkelerin hemen hepsinde İngiliz etkisi hâlen devam etmektedir. 

“BRİTANYA ADASININ GÜNEYDOĞUSU GSYİH’NİN YÜZDE 30’UNDAN FAZLASINI OLUŞTURUR VE BİRLEŞİK KRALLIK’IN GERİ KALANINDAN DAHA ZENGİNDİR. BÜYÜK LONDRA OLARAK TANIMLANAN ALAN İSE AVRUPA’DA REFAH DÜZEYİ EN YÜKSEK OLAN ALANDIR. ÜLKEDEKİ GELİR DÜZEYİ EN DÜŞÜK OLAN BÖLGELER İSE KUZEY İRLANDA, GALLER VE İNGİLTERE’NİN KUZEYBATISINDA YER ALIR.” 

DÜNYANIN FİNANSVE TİCARET MERKEZİ

Dünyanın siyasi ve ekonomik alanda önde gelen devletleri arasında yer alan Birleşik Krallık, küresel bir ticaret ve finans merkezi konumundadır. 3 trilyon doları aşan GSYİH’siyle dünyanın altıncı, Avrupa’nın ikinci büyük ekonomisi konumundaki Birleşik Krallık’ta kişi başı ortalama yıllık gelir 46.000 doların üzerindedir. Ülkede AB üyeliği sürecinde bile para birimi sterlin olarak kalmıştır. Sterlin, günümüzde dolarve avrodan sonra dünyadaki üçüncü en büyük rezerv para birimidir. 2008 yılındaki küresel ekonomik kriz ülkeyi ciddi biçimde etkilerken, son 10 yılda ortalama büyüme yüzde 1,5’i aşamamıştır.Ülke ekonomisi büyük oranda hizmet sektörüne dayalı-dır. Sektör, istihdamın ve GSYİH’nin dörtte üçten fazlasını karşılarken, sanayinin MANCHESTER ekonomideki payı yüzde20 seviyesindedir. İmalat sanayisinde öne çıkan başlıca sahalar ise makine, gemi, uçak, otomotiv, yedek parça, elektronik, telekomünikasyon, metal, kimya, kömür, petrol, tekstil, gıda işleme ve kâğıt olarak sıralanmaktadır.Tarım sektörünün ülke ekonomisindeki payı az, ancak önemlidir. Tarımsal faaliyetlerdeki verimlilik yüksek olup, ülke ihtiyacının yarısından fazlasını karşılamaya yetmektedir. Başlıca ürünler; tahıl, patates, meyve ve sebze çeşitleri, yağlı tohumdur. Ayrıca hayvancılık da yaygındır. Birleşik Krallık dış ticaret alanında da dünyanın önde gelen ülkeleri arasındadır. 2022 yılı verilerine göre dış ticaret hacmi 530 milyar doları ihracat, 816 milyar doları ithalat olmak üzere toplamda 1,35 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin dış ticaretteki en önemli partnerleri ise Almanya, ABD ve Çin’dir. Bu alanda öne çıkan diğer ortaklar Hollanda, Fransa, Belçika ve İrlanda’dır. 

“BİRLEŞİK KRALLIK, ZENGİN PETROL, DOĞAL GAZ VE KÖMÜR KAYNAKLARIYLA AVRUPA’NINEN ZENGİN KAYNAKLARINA SAHİP ÜLKESİDİR. ANCAK ÜRETİM, 1990’LARDAN İTİBAREN GİDEREK AZALMIŞ OLUP, YEREL TALEBİ KARŞILAYAMAMAKTADIR. BİRLEŞİK KRALLIK GÜNÜMÜZDENET ENERJİ İTHALATÇISI HALİNE GELMİŞTİR.”

 DIŞ TİCARET AÇIĞIHIZLI YÜKSELİYOR

BM İstatistik Bölümü verilerine göre Birleşik Krallık, 2022 yılında dünyaya 530 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Ülkenin 2022 yılında dünyadan ithalatı 816 milyar dolar olurken, 2022 yılında ülkenin ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 13,2, ithalatı ise yüzde 17,4 artış göstermiştir. Ülke dünya ihracatında yüzde 2,2 pay ile 14’üncü sıradayken, dünya ithalatında ise yüzde 3,3 payla beşinci sıradadır. Bazı istisnai haller dışında ülkenin dış ticareti sürekli açık vermektedir. 2022 yılında dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 26 artarak 286 milyar dolar olmuştur. AB ile Birleşik Krallık arasında Brexit sonrası dönemde tesis edilecek yeni ticaret düzenine ilişkin taraflar arasında yürütülen müzakerelerde 24 Aralık 2020 tarihinde anlaşmaya varılırken, 1 Ocak 2021’de yürürlüğe giren anlaşmaya göre Birleşik Krallık, iş ve seyahat konularında anlaşmazlık olmaması için Avrupa Birliği kurallarını takip etmeye devam edecek; anlaşma ile çoğu malın gümrüksüz ticareti garanti altına alınmış olup, iklim değişikliği, enerji, güvenlik ve ulaşım gibi konularda iş birlikleri de sürecektir. 

“BİRLEŞİK KRALLIK, ZENGİN PETROL, DOĞAL GAZ VE KÖMÜR KAYNAKLARIYLA AVRUPA’NINEN ZENGİN KAYNAKLARINA SAHİP ÜLKESİDİR. ANCAK ÜRETİM, 1990’LARDAN İTİBAREN GİDEREK AZALMIŞ OLUP, YEREL TALEBİ KARŞILAYAMAMAKTADIR. BİRLEŞİK KRALLIK GÜNÜMÜZDENET ENERJİ İTHALATÇISI HALİNE GELMİŞTİR.”

ÜLKE İHRACATINDA MAKİNE SEKTÖRÜİKİNCİ SIRADA

Tekstil, çelik ve gemi inşası gibi bazı geleneksel sanayilerin önemini giderek yitirdiği Birleşik Krallık’ta, havacılık, otomotiv, elektrikli, elektronik ve optik cihazlar, suni sentetik elyaflar ve kimyasal maddeler gibi bazı sektörlerde ülke uluslararası rekabet gücünü korumaya devam ediyor. Dünyanın en büyükiki ilaç firmasına ev sahipliği yapan ülke, biyoteknoloji alanında dünyada ABD’den sonra ikinci önemli merkez konumunda bulunuyor. Ülkenin imalat tabanında kalite standartları ve verimlilik üzerinde yarattığı yayılma etkisiyle doğrudan yabancı yatırımların önemli bir etkisi varken, yabancı yatırımlar özellikle otomotiv sektörü gibi yok olmaya yüz tutan bazı sektörlerde yeniden canlanma yaratmış durumda. Ülke, Almanya, Fransa ve İspanya’nın ardından Avrupa’nın dördüncü en büyük otomobil üreticisiyken, ülke makine ihracatında da önemli bir hacim yaratmayı sürdürüyor. 2022 yılında 80 milyar dolara yaklaşan ihracat değeriyle Birleşik Krallık’ın toplam mal ihracatının yaklaşık yüzde 15’lik kısmını makine ihracatı oluşturmaktadır. Ülkenin en önemli ihracat kalemi ise değerli taşlar ve madenler sektörüdür.Diğer yandan, ülkeye yönelen doğrudan yabancı yatırımlar Birleşik Krallık’ı Almanya’dan sonra Avrupa’nın ikinci en büyük yarı iletken üreticisi haline getirirken, bilgisayar yazılım sanayisinin güçlenmesinin en önemli nedenide yarı iletken üretimindeki yükseliştir. 

500 YILLIKSTRATEJİK ORTAKLIK

Osmanlı İmparatorluğu döneminde düzenli diplomatik ilişki tesis edilen ilk ülkeler arasında yer alan Birleşik Krallık, henüz 1583’te İstanbul’a Büyükelçisi William Harborne’u atamış; Yusuf Agâh Efendi ise 1793’te Osmanlı İmparatorluğu’nun Londra Büyükelçisi olarak göreve başlamıştı.Bu kapsamda, TürkiyeBirleşik Krallık ikili ilişkileri, tarihten gelen güçlü bağların da etkisiyle, çok boyutlubir yapıya sahiptir. Aynı zamanda NATO müttefikimiz olan Birleşik Krallık, Türkiye’nin Avrupa’daki önde gelen ortakları arasında yer almakta ve Türkiye’nin AB ile ilişkilerinde en büyük destekçilerinden biri olmaya devam etmektedir. Diğer yandan Türkiye, Birleşik Krallık tarafından, “Brexit” sonrası dönemde ikili ilişkilerin mevcut seviyesinin muhafaza edileceği ve geliştirilmesi için çalışılacağı öncelikli ülkeler arasında da yer almıştır. Diğer yandan Birleşik Krallık, geleneksel olarak Türkiye’nin dış ticaretinde fazla verdiği ülkelerden biridir. Türkiye’nin 2022 yılı ihracatında Almanya, ABD ve Irak’tan sonra dördüncü büyük Pazar olan Birleşik Krallık, aynı dönemde Türkiye’nin ithalatında da 11’inci önemli tedarikçiydi. 2022 yılı itibarıyla TürkiyeBirleşik Krallık dış ticaret hacmi 24 milyar dolara yaklaşırken, Türkiye’nin Birleşik Krallık ile ticaretinde yaklaşık 8 milyar dolarlık dış ticaret fazlası bulunuyor.Diğer yandan, Brexit sürecinde görüşülmeye başlanan Birleşik Krallık-Türkiye STA’sı 29 Aralık 2020 tarihinde imzalanırken, 1 Ocak 2021 tarihinde işlerlik kazanan anlaşmaya göre Türkiye’nin Gümrük Birliği ile elde ettiği kazanımlar korunmuş; sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini sıfırlanmıştır. 

“LONDRA, NEW YORK VE TOKYO İLE DÜNYANIN ÜÇ BÜYÜK FİNANSAL MERKEZİNDEN BİRİDİR. SINIR ÖTESİ KREDİLER, ULUSLARARASI BONO İHRACI VE TİCARETİ, DÖVİZ VE HİSSE SENEDİ TİCARETİ VE FON YÖNETİMİ DE DÂHİL OLMAK ÜZERE ÜLKE PEK ÇOK ULUSLARARASI MALİ PİYASALARA LİDERLİK YAPMAKTADIR. FİNANSAL HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN BÜYÜKLÜĞÜ LONDRA’YI BİR FİNTECH MERKEZİ HALİNE DÖNÜŞTÜRMÜŞTÜR. BU BAĞLAMDA ABD DIŞINDAKİ İKİNCİ BÜYÜK FINTECH MERKEZİ BİRLEŞİK KRALLIK’TIR.”

MAKİNE TİCARETİNDE TÜRKİYE-BİRLEŞİK KRALLIKİLİŞKİSİ GÜÇLENİYOR 

Birleşik Krallık’ın makine özelinde ticaret rakamlarını incelediğimizde, BM İstatistik Bölümü verilerine göre, ülkenin makine ihracatının 2022’de yüzde 9,2 artarak 79,9 milyar dolar olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Birleşik Krallık’ın en çok makine ihraç ettiği ülkeler sıralamasında ilk sırada 12,8 milyar dolarla ABD yer alırken, ikinci sıradaki Almanya 2022’de Birleşik Krallık’tan7,5 milyar dolarlık makine alımı yaptı. Üçüncü sıradaki Fransa’ya da 5 milyar dolarlık makine ihraç edildi. 2022’de Türkiye ise Birleşik Krallık’tan yüzde 0,1’lik düşüşle 2,4 milyar dolar değerinde makine alımı yaptı. Bu dönemde Birleşik Krallık’ın Türkiye’ye gerçekleştirdiği 7,9 milyar dolarlık toplam ihracat içindeki makinenin payı da yüzde 30,3 olarak kayda geçti. Aynı dönemde Birleşik Krallık’ın toplam ihracatının 530,5 milyar dolar olduğunu ve makine ihracatının toplam ihracattan yüzde 15,1 pay aldığını da söyleyelim.Diğer yandan, makine ithalatının, 816,3 milyar dolarlık toplam ithalattan yüzde 11,9 pay aldığı Birleşik Krallık’ta, 2022’de yüzde 16,5’lik artışla 96,8 milyar dolar tutarında makine ithal edildi. BM İstatistik Bölümü verilerine göre Birleşik Krallık’ın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında 21,1 milyar dolarla ABD yer alırken, listenin ikinci sırasında bulunan Çin’den 17,5 milyar dolar değerinde makine ithal edildi, üçüncü sıradaki Almanya’dan ise 11,7 milyar dolarlık makine alımı yapıldı. Aynı dönemde Birleşik Krallık, Türkiye’den de yüzde 11,8’lik artışla 1,6 milyar dolar değerinde makine aldı. Bu veriyle, Birleşik Krallık’ın toplam 96,8 milyar dolarlık makine ithalatından 2022’de Türkiye’nin aldığı payın yüzde 1,6 seviyesinde gerçekleştiğini; Birleşik Krallık’ın Türkiye’den yaptığı 15,9 milyar dolarlık toplam ithalat içinde makinenin payının ise yüzde 10 olarak kayda geçtiğini hatırlatalım.

BİRLEŞİK KRALLIK İLE TİCARETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Genel olarak bakıldığında Birleşik Krallık vatandaşları içlerine kapanıkve çekingendirler. Bu da onların aşırı resmi oldukları yönünde bir izlenim verir. Aslında çok dost canlısı ve yabancılara yardımcı olmayı seven insanlardır. Başta Londra olmak üzere şehirlerde iş yaşamında kıyafetler resmidir. İş toplantıları için erkeklerin koyu renk takım elbise ve kravat, kadınların ise klasik etek, ceket giymeleri tavsiye edilir. İş toplantıları için “blazer” ceket giyilmemelidir; blazer daha çok hafta sonu ve açık hava etkinlikleri için tercih edilir. Erkeklerin kıyafetleri çoğunlukla okul, üniversite, ordu ve kulüp gibi bağlantılarını ifade eder. Bu konuda kravatlar çok önemli bir semboldür. İngiliz askeri alaylarının çizgili kravatlarını (Regimental Ties) takmaktan kaçının. Çok resmi davetler için erkeklerin “black tie” giyim kodunda, örneğin siyah smokin veya takım elbise kıyafet giymeleri gerekir. Kadınların da kokteyl kıyafetleri giymeleri gerekir. Birleşik Krallık iş çevreleri kriket ya da yat yarışı izlemeye davet edebilirler. Her ikisi de çok prestijli faaliyetlerdir. Geleneklere uygun olarak tüvit kumaş ceket ya da lacivert blazer ceket giymeniz önerilir. • Birleşik Krallık’ta toplum içerisinde duyguların gösterilmesinden kaçınılır. Dokunmak, sırta vurmak, çok yakın durmak gibi davranışlar hoş karşılanmaz. Ayrıca çok yüksek sesle konuşmak, bağırmak ve abartılı hareketler de tasvip edilmez. • Çoğu iş görüşmesi restoranlarda ya da yemek sonrası barlarda gerçekleştirilir. Birleşik Krallık’ta davet eden hesabı öder. • Erkekler kadınlara kapıları açar ve bir kadın odaya girdiğinde ayağa kalkılır. Ayrıca, arkanızdan gelen kişiler için kapıyı tutmalısınız. • Bir odaya unvan sırasına göre girilir. • Birleşik Krallık’ta, Kraliyet ailesini ve onların özel yaşamlarını eleştirmeyin. Ayrıca, muhataplarınızın özel yaşantıları ile ilgili sorular da sormayın. • Sırayı bozmayın, aradan girmeye çalışmayın. • İngiliz telaffuz ve mimiklerini taklit etmeyin. • İskoçlar “kilt” denilen geleneksel etek giyerler. Bu geleneksel giysi ile ilgili olarak asla şaka yapmayın. • Kuzey İrlanda’da din ve siyaset konuları çatışma konuları olup asla bu konulara girmeyin. • Birleşik Krallık’ta dakik-lik son derece önemlidir. Randevularınıza tam zamanında gidin. Randevu saatine uymamak büyük kabalık olarak görülür. Ülkeyi ve şehri iyi tanımadıkları için yabancılara tolerans tanınsa da geç kalmamaya çalışmak en doğrusudur. • Muhataplarınıza önceden kendiniz ve şirketinizle ilgili bilgi, katalog göndermek her zaman memnuniyetle karşılanır. • Muhataplarınız arasında İngiliz olabileceği gibi İskoç, İrlandalı ya da Galli de olabilir, o nedenle hitap ederken ve insanlardan bahsederken “British”, ülkeden bahsederken de “United Kingdom” kelimelerini kullanmanız doğru olur. • Toplantılarda açık, kendinden emin ve kısa ama öz konuşun. Sorulara açık ve net cevap verin. Soğuk kanlılığınızı koruyun ve profesyonelliğinizi hissettirin. • Yönetim Kurulu gücü elinde bulundurur. Yönetim Kurulu’nun resmi onayı birçok aşamalardan geçer. • Şirket organizasyonu geleneksel olarak çok katlı dikey örgütlenme modelidir. Eski şirketlerde iş, okul ve üniversite arkadaşlarıyla aile dostları merkezli bir yapıda yürütülür. • Toplantılar çok önceden kararlaştırılır ve somut konular/çıktılar hedeflenerek gerçekleştirilir. Görüşmeler için üst düzey yönetici göndermek hem işe ne kadar önem verdiğinizi hem de muhataplarınızın zaman kaybetmelerini istemediğinizi göstermesi açısından çok yararlı olur. Sunumlar gerçekçi ve detaylı bir şekilde çok iyi hazırlanmalıdır. • Görüşmelerde muhataplarınızın mimiklerinden ya da davranışlarından ipucu çıkarmaya çalışmayın. Profesyonellikleri gereği size bir şey hissettirmemeye çalışırlar. Bu onların size olan güvensizliklerinden değil profesyonelliklerindendir. • Görüşme sonrasında görüşülen konuları ve mutabık kalınan hususları bir e-posta ile bildirmek de tavsiye edilir. 

Kaynak: 1Özkan Aydın, “Uluslararası İş Kültürü”, s.52-592Ticaret Bakanlığı, Birleşik Krallık Pazar Bilgileri Raporu, s.18