Robot teknolojisi, çağımız gelişim süreci içinde gelişen birçok bilimsel ve teknolojik olguların, robot adı verilen ürünler üzerinde bütünleşmesi ve uygulamasını içeriyor. Bu teknolojik serüven, ilk robot fikrinin ortaya çıktığı 3000 sene...
İnsanoğlu tarihin başlangıcından itibaren günlük yaşamda kullanmak üzere aletler icat etti. Çünkü bu araç gereçlerle bazı şeyleri yapmak mümkün ya da daha kolay oluyordu. Ancak insanların aklında bu işleri yapmak yerine, yapacak birilerini bulup daha rahat yaşamak vardı. Güçlü olanlar güçsüzleri köle edindiler. Zeki olanlar ise çok öncelerden robot benzeri şeyleri hayal edebilmişlerdi. Mesela antik Yunan filozoflarından Aristo “eğer tüm araçlar emredildiğinde veya kendi kendilerine çalışabilselerdi işçilere veya kölelere ihtiyaç kalmazdı” sözleriyle robotlar hakkında ilk ipucunu vermiştir. Robotik bilimine bakarsak sanayi devrimine kadar ve hatta robotların modern tanımını göz önünde bulundurursak 13. yüzyılda yaşayan batı bilimi tarafından pek bilinmeyen sibernetiğin babası kabul edilen Ebu’l İz El Cezari’nin otomatik makineleri dışında 20. yüzyılın ortalarına kadar elle tutulur bir gelişme olmadı. Robotik genellikle teori, fikir ve hayali tasarımlardan ibaret kaldı. Zaten “robot” kelimesi ilk olarak Çek oyun yazarı Karel Kapek tarafından Çek dilindeki hizmet eden kelimesine karşılık gelen “robota” dan türetildi. Sanayi devrimiyle beraber makineleşmeyle birlikte teknoloji müthiş bir ivmeyle gelişmeye başladı. Ancak robotların gerçek anlamda hayatımıza girmesi bir yüzyıl daha aldı. 20. yüzyılla birlikte Robotik yavaştan iş dünyasına girdi. Önceden sadece karnına bastırınca ağlayan bebeklerden ibaret olan robotik sektörü robot benzeri yapıların sıcak metalleri taşımakta kullanılmasıyla endüstriye girdi. Sonradan gelişerek birçok işte kullanılmaya başlandı. Tekrar programlanabilen robotlar, birden fazla iş yapabilenler derken robotları şimdi uzay araştırmalarında kullanıyoruz. Robotların bu yavaş ama aniden ivmelenen tarihi gelişimini kronolojik bir şekilde görmek hoş olacaktır.
ROBOT TEKLONOLİJİSİNİN KRONOLOJİK GELİŞİMİ
M.Ö.270: Ctesibus adlı eski bir Yunan bilgini hareketli parçalardan oluşan organ ve su saatleri üretmiş. M.Ö.100: Otomatik açılan tapınak kapıları (İskenderiye) 1136-1206: El Cezari’ye ait çeşitli otomatik makineler. 1800: Jacques de Vaucanson, Pierrre&Henri-Louis Jacquet Droz, Henri Maillerdet otomatik yazı yazan ve müzik enstrümanı çalan makineler geliştirdiler. 1801: Joseph Jacquard ilk kez dekli kart kullanarak çalıştırılan otomatik dokunma makinesi geliştirdi. 1818: Mary Shelley, Frankenstein adlı hikayesinde yapay bir yaşam şekli kullandı.1830: Christopher Spencer mekanik kam denetimli otomatik bir torna tezgahı geliştirdi. 1892: Seward Babbitt sıcak metal parçaları fırından almak üzere motorlu tutucuya sahip vinç tasarladı. 1920-1921: Çekoslovak Karel Capek’in yazdığı bir tiyatro oyununda ilk kez ROBOT kelimesi kullanıldı. Yazar bu kelimeyi Çek dilinde “hizmet eden” anlamında kullanılan “robota”dan türetti. Tiyatro oyunu, “insan makineyi yapar, makine de insanı öldürür” teması üzerine kuruluydu. 1940: Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) radar teknolojisi geliştirilmesi, cisimleri insan etmeni olmadan algılama konusunda en önemli adımlardan birisi oldu. 1940: Grey Walter ışığa yönelen ilk gezer robotları (machina speculatrix) üretti. 1941: Isaac Asimov “Robot” kelimesinden “Robotik” kelimesini türeterek ilk kez kullandı. Robotik, robot teknolojisiyle ilgili tüm alanları kapsayan bir tanım olarak kabul ediliyor. 1942: Isaac Asimov, “Runaround” isimli hikayesinde robotların üç yasasını yazdı.
Robotların Üç Yasası:
1- Bir robot bir insana zarar veremez ya da kayıtsız kalarak bir insanın zarar görmesine neden olamaz.
2- Birinci yasayla çatışmamak koşuluyla, bir robot insanlar tarafından verilen emirlere uymak zorundadır.
3- Birinci ve ikinci yasayla çatışmamak koşuluyla bir robot kendi varlığını korumalıdır.
1946: George Devol, genel amaçlı, manyetik kayıt yapabilen ve tekrar çalıştırılabilen bir cihaz geliştirdi ve çeşitli makinelerde kullandı.
1946: J. Presper Eckert ve John Mauchly, Pennsylvania Üniversitesi’nde ilk elektronik bilgisayar olarak bilinen ENIAC isimli bilgisayarı geliştirdiler. Whirlwind adlı başka bir bilgisayar, MIT’de ilk olarak bir bilimsel problemi çözdü.
1948: MIT’den Norbert Wiener, elektronik, mekanik ve biyolojik sistemlerin denetim ve iletişimini inceleyerek “sibernetik” başlıklı bir kitap yayınladı.
1951: Raymond Goertz, ABD Atom enerji Komisyonu için uzaktan işletilen bir kol tasarladı.
1954: George Devol, programlanabilir genel amaçlı robotu tasarladı ve patent başvurusu yaptı.
1956: G. Devol ve Joseph F. Engelberger, Uimation Inc. Adlı dünyanın ilk robot firmasını kurdular.
1958: Satış amaçlı ilk ticari robot üretildi.
1959: MIT’de servomakenizma laboratuarında robot kullanılarak bilgisayar destekli üretim amaçlı bir gösteri yapıldı.
1960: Harry Johnson ve Veljko Milenkovic’in tasarladığı Versatran isimli robot pazarlanmaya başlandı. Unimation robotlarının adı Unimate Robot sistemleri olarak değiştirildi.
1962: General Motors ilk kez bir endüstriyel robotu (Unimate) üretim hattında kullanmaya başladı. Robot, sıcak parçaları kalıp döküm makinesinden alarak istişemek amacıyla kullanıldı.
1963: Bilgisayar denetimli, altı eklemli il yapay kol (Rancho arm) geliştirildi.
1964: Dünyanın önde gelen bazı üniversite ve araştırma merkezlerinde (MIT, Stanford Araştırma Enstitüsü, Stanford Üniversitesi, Ednburgh Üniversitesi) ilk kez Yapay Zeka araştırmaları başladı ve laboratuvarlar açıldı.
1965: DENDRAL isimli ilk uzman sistem yazılımı geliştirildi.
1967: Japonya, ilk kez robot ithal ederek robot teknolojisini kullanmaya başladı.
1968: Stanford Araştırma Enstitüsü’nce Shakey isimli, görme yeteneği olan ilk gezer robot üretildi.
1970: Stanford Üniversitesi’nce bir robot kol geliştirildi. BU robot kol Stanford Kolu adıyla araştırma projelerinde bir standart olarak yerleşti.
1973: Richard Hohn, Cincinnati Milacron Corporation adına ilk minibilgisayar denetimli robotu geliştirdi. Geliştirilen robot T3 (The Tomorrow Tool) olarak adlandırıldı.
1974: Stanford kolunu geliştiren Profesör Scheinman Vicarm Inc. İsimli firma kurarak minibilgisayar kullanan robot kollarının pazarlamasına başladı.
1974: Dokunma ve basınç algılayıcıları (sensörleri) kullanarak küçük parçaların montajını yapabilen ilk robot, üretim hattında kullanılmaya başlandı.
1976: Viking 1 ve Viking 2 uzay araçlarında robot kolar kullanıldı.
1977: ASEA isimli Avrupalı bir robot firması iki ayrı boyutta robot üretimine başladı.
1977: Star Wars sinema filmindeki C3PO ve R2D2 robot animasyonlarıyla robot kelimesi geniş insan kitlelerine yayıldı.
1978: PUMA isimli robot üretildi ve pazarlanmaya başladı.
1979: Stanford Cart isimli gezer robot, üzerine monte edilmiş kameradan aldığı görüntüleri kullanarak engellerle dolu bir odayı engelleri aşarak boydan boya geçti.
1984: SRI tarafından Shakey’den daha fazla gelişmiş bir gezer robot olan Lakey üretildi.
1990: ABD’de 12 dolaylarında robot firması görülürken, Japonya’da 40’dan fazla robot firması kuruldu.
1993-1994: Önceki robotlara ucuz maliyetli ERRATİC ve PIONEER1 isimli gezer robotlar üretildi.
1998: Robot oyuncak FURBY piyasaya çıktı.
1999: Sony yeni oyuncak ve ev hayvanı Aibo’yu piyasaya sürdü.
2000: Honda yeni humanoid robotu Asimo’yu dünyaya tanıttı.
2004: Robotik sektörü sadece Kuzey Amerika’da 1.06 milyar dolarlık iş hacmine ulaştı.
2008: NAsa’nın Phoenix robotu Mars’ta başarılı bir şekilde araştırmaları yönetiyor.
Kaynaklar:
1- Prof. Dr. Abdülkadir Erden, Bilim ve Teknik Dergisi Mayıs 2003 Robotik Eki
2- MegaGiant Roboties (http://robotics.megagiant.com)
3- Elizabeth Corcoran, Forbes, Ağustos 2006, The Robots Are Coming
(http://www.forbes.com/2006/07/08/17/06 egang_Robots_land.html)
4- Robotics Research Group, The University Of Texas
(http://www.robotics.utexas.edu/rrg/learn_more/history)
