2001 yılında İzmir’de kurulan vadeli işlemler ve obsiyon borsası; Türkiye’nin ilk özel borsası olmasının yanı sıra ilk ve tek türev borsası olma ozelliğini koruyor. İlk 5 yılda vob’un işlem hacmi, 3 milyar tl’den 334 milyar tl’ye çıktı. Bugün vob’da 92...
2001 YILINDA İZMİR’DE KURULAN VADELİ İŞLEMLER VE OBSİYON BORSASI; TÜRKİYE’NİN İLK ÖZEL BORSASI OLMASININ YANI SIRA İLK VE TEK TÜREV BORSASI OLMA OZELLİ⁄İNİ KORUYOR. İLK 5 YILDA VOB’UN İŞLEM HACMİ, 3 MİLYAR TL’DEN 334 MİLYAR TL’YE ÇIKTI. BUGÜN VOB’DA 92 ARACI KURUM VE BANKA İŞLEM YAPIYOR. HESAP AÇTIRANLARIN SAYISI İSE 80 BİNİ BULDU.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ; ülkemizde kurulan ilk özel borsa kuruluşu olarak 2001 yılında İzmir’de faaliyete başladı.Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nın ortakları arasında; bir milyon üyesi, 350’nin üzerinde oda ve borsanın bağlı olduğu yapısıyla iş dünyasının en büyük temsilcisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, yüzyılı aşan bilgi ve tecrübesi ile İzmir Ticaret Borsası, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, finans kurumları arasında seçkin yere sahip bulunan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş, Yapı ve Kredi Bankası A.Ş, Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş., Türkiye Garanti Bankası A.Ş, Akbank T.A.Ş, Türkiye Sınai ve Kalkınma Bankası A.Ş, takas işlemlerinde uzmanlaşmış olan İMKB Takasbank A.Ş ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği yer alıyor. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsaları; liberal ekonomik sistemlerin vazgeçilmez kurumları arasında sayılıyor. 2007 yılı rakamlarına göre dünya genelinde vadeli işlem borsalarının işlem hacmi 2,2 katrilyon doların üzerinde olurken, işlem gören sözleşme adedi 15 milyar civarında bir rakama ulaştı. Serbest pazar ekonomisine sahip ülkelerde fiyatlar piyasada gerçekleşen arz ve talebe göre belirleniyor. Türkiye'de özelleştirme giderek hız kazanırken hükümetlere serbest pazar ekonomisinin koşullarını sağlamaya yönelik politikalar uygulama yoluna gidiyor. Bu olgunun paralelinde ülkeler arasında sermayenin serbest dolaşımı teşvik edilerek bu alandaki kısıtlamalar uygulamaya konulan yeni düzenlemelerle bu alandaki kısıtlamalar kaldırılıyor. Serbest pazar ekonomisi bağlamında oluşan bu gelişmeler sonucunda Türkiye'de faaliyet gösteren tüm firmalar global ekonomik dalgalanmalara karşı daha hassas hale geliyor. Bu nedenle risk yönetimi araçlarına duyulacak ihtiyaç belirginleşiyor. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası bu riskleri yönetmek isteyenlere önemli fırsatlar ve enstrümanlar sunuyor.
Söz konusu risk yönetim ihtiyacını daha etkin bir şekilde karşılamak amacıyla Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası gerek borsanın tasarımı gerekse yeni ürünlerin geliştirilmesi konusundaki çalışmalarını sürdürüyor.
İŞLEM HACMİ 5 YILDA 3 MİLYARDAN 334 MİLYARA ÇIKTI
Kısaca VOB olarak bilinen Vadeli İşlem ve Obsiyon Borsası’nın yönetim ve denetim kurulu üyeleri gerek finansal piyasalarda gerekse reel sektörde tecrübeli ve kendi konularında uzman kişilerden oluşuyor.
VOB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli; Vadeli İşlem ve Obsiyon Borsası’ nın kuruluş amacı ve işleyişi hakkında bilgi verdi. Küreselleşmeyle birlikte ekonomide de yeni bir sürece girildiğini ve her ülkenin birbiriyle doğrudan ilintili olduğunu söyleyen Kestelli; VOB’un, bu yeni dünya düzeni için gereken işleyişe hizmet verdiğini ifade etti. Kestelli: “Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası; 2001 yılında kuruldu
Borsamızda hazırlık aşamalarından sonra ilk gong, 4 Şubat 2005 tarihinde Başbakan Erdoğan tarafından çalındı. 1990’lar, duvarların yıkıldığı, dünya ekonomisinin tek bir vücut gibi çalışmaya başladığı bir sürecin başlangıcı oldu. Bugün artık herkesin kanıksadığı küreselleşme, herkese yeni bir rol tanımı yaptı. Artık işlerimizi yürütürken dünyada ne olup bittiğini çok sıkı takip etmek zorundayız. Dünya para birimlerindeki dalgalanmalar, ülkelerin açtığı ekonomik önlem paketleri, borsalardaki iniş-çıkışlar, hepimizi doğrudan ilgilendirir durumda.”
Işınsu Kestelli, VOB’un amacının Türk iş dünyasını ekonomik dalgalanmalara karşı korumak olduğunu söyledi. Kestelli: “VOB’un ekonomide iç ya da dış kaynaklı dalgalanmalara karşı Türk iş dünyasına, tarım kesimine koruma sağlamak, yatırımcılara yeni enstrümanlar sunarak finans piyasalarının derinleşmesine katkı yapmak için kuruldu. TOBB, İTB ve İMKB büyük ortaklarımız. Ayrıca Yapı Kredi Bankası, Akbank, Vakıf Yatırım, Garanti Bankası, İş Yatırım, TSKB, Takasbank ve TSPAKB de ortaklarımız arasında. İlk 5 yılda VOB’un işlem hacmi, 3 milyar TL’den 334 milyar TL’ye çıktı. Bugün VOB’da 92 aracı kurum ve banka işlem yapıyor. Hesap açtıranların sayısı 80 bini buldu. Hızlı büyümemiz 2010’da da devam ediyor.”
TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK TÜREV BORSASI
VOB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli; VOB’un işleyişi ile ilgili şunları söyledi: “fiu anda borsamızda toplam 10 kontrat işleme açık. Bunlar İMKB 30, İMKB 100 endeks vadeli kontratları, dolar, euro döviz vadeli kontratları, fiziki teslimatlı euro ve dolar vadeli kontratları, altın, faiz, pamuk ve buğday vadeli işlem kontratları. Bu kontratları kullanarak dış ticaretle uğraşan girişimcilerimin döviz piyasalarındaki dalgalanmalardan, yatırımcıların İMKB, altın ve faizdeki dalgalanmalardan korunması mümkün. Kuruluş aşamasında olan lisanslı depoculuk şirketinden sonra VOB Türk tarımı için de güvenli bir liman haline gelecek.” VOB’un Türkiye’ye getirdiği yeniliklere değinen Işınsu Kestelli; kuruluş olarak müşterilerine sağladıkları faydalardan bahsetti. Kestelli: “VOB; Türkiye’nin ilk ve tek türev borsası. Aynı zamanda ilk özel borsası. VOB, elektronik sistemle çalışan bir borsa. Bu borsada spot değil, vadeli işlemler yapılıyor. Örneğin doların ya da altının birkaç ay sonraki fiyatını bugünden belirleyip alım satım yapmak mümkün. Bu anlamda TOBB çatısı altındaki emtia borsaları ile bir benzerliğimiz yok. Keza İMKB ve Altın Borsası da spot borsalar. Bu yönümüzle farklı ve tekiz. Bizi çok farklı kılan bir başka özelliğimiz, kaldıraçlı işlem yapabilme imkanı. VOB’da 1 birim teminatla 10 birimlik işlem yapabilme imkanı var. Bu da VOB’u, dikkatli işlem yapılması gereken heyecanlı bir piyasa haline getiriyor.”
“MAKİNE SEKTÖRÜNDE RİSKLER MİNİMİZE EDİLMELİ”
Yönetim Kurulu Başkanı Kestelli; VOB’un sunduğu hizmetlerin en çok ihracatçılara fayda sağlayacağını söylüyor. Kestelli: “VOB’dan belki de en çok fayda sağlaması gereken kesim, ihracatçılar. Bugün, dış ticaretimizin yarısına yakınını gerçekleştirdiğimiz Euro bölgesinde çok ciddi dalgalanmalar yaşanıyor. Euro’nun değer kaybı, TL ya da dolar harcayıp Euro kazanan kesimleri ciddi kar kaybına uğratıyor. İşte VOB, tam da bunun için var. Ne demek istediğimi bir örnekle açayım. Diyelim ki AB ülkelerinin birinden malı 3 ayda teslim edip parasını almak üzere 1 milyon Euro’luk bir sipariş geldi. O günkü kura baktınız, Euro=2.21 TL. Yani kur aynı kalırsa 3 ay sonra elinize 2.21 milyon TL geçecek. Yapacağınız harcamalarınızı topladınız ve rakam 1.99 milyon TL çıktı. Bu işten yüzde 10 kar edeceğinizi hesapladınız ve işi aldınız. Ama malı teslim edip parayı tahsil ettiğinizde Euro-TL kurunun 1.90’a düştüğünü gördünüz. Yüzde 10 kar edeceğinize yüzde 5’e yakın zarar yazdınız. İşte siparişi aldığınız gün, 3 ay sonrası için VOB’da pozisyon alsaydınız, yüzde 10 karınızı garantilemiş olurdunuz. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkün.”
Işınsu Kestelli; VOB’u, sektör ayrımı gözetmeksizin herkesin kullanabileceğini ancak kur riski taşıyan şirketlerin borsaya daha çok dikkat etmesi gerektiğini söyledi.
Makine sektörüne de değinen Kestelli, böylesi büyük ihracat rakamlarına ulaşılan bir sektörde alınacak riskleri en minimal seviyede tutmanın gerekliliği vurguladı: “Türkiye’nin ihracatının yüzde 8’ini makine sektörü yapıyor. Makine sektörü ihracatı 10 milyar doları, ithalatı ise 23 milyar doları buluyor. Bu kadar büyük rakamları, riskleri minimize etmeden gerçekleştirmek gerçekten akıllıca değil.
EN BÜYÜK 24’ÜNCÜ VADELİ İŞLEM BORSASI
Işınsu Kestelli; Türkiye’nin ekonomik şartları göz önüne alındığında, VOB’un çalışma sisteminin ülkedeki firmalara uyumu hakkında şunları söyledi: “Türk iş dünyası artık sadece Türkiye şartlarını değil, küresel şartları da değerlendirmek zorunda. Sağlam bir finansal yapımız, nispeten güçlü bir kamu maliyemiz olduğu halde küresel krizde en çok küçülen ekonomilerden biri Türkiye oldu. Çünkü dünyaya açığız ve New York, Berlin ya da Pekin’de olup bitenler, bizi birinci derecede etkiliyor. VOB bu anlamda yıllarca krizlerle boğuşmuş, kur ve faiz riski nedeniyle çok sayıda şirketini kaybetmiş Türkiye için gerçek bir ihtiyaç. Biz, Türk iş dünyası VOB’u tanıdıkça ve VOB da enstrüman sayısını artırdıkça bu piyasanın daha hızlı büyüyeceğini düşünüyoruz. Kestelli; VOB’un işleyiş ve talep yönünden dünyadaki diğer türev borsalarıyla kıyaslandığında dünyadaki yerini hızlı bir şekilde aldığını ifade etti. Kestelli: “Dünya türev piyasaları, dev bir piyasa. Dünya türev borsalarında günlük işlem hacmi 11 trilyon doları buluyor. Dünya ekonomisi her yıl ortalama yüzde 3 büyürken türev piyasalar yüzde 20 büyüyor. Dünyanın tüm gelişmiş ülkelerinde türev borsaları önemli bir ekonomik aktör olarak sahnede. VOB da dünyadaki yerini hızlı bir şekilde alıyor. FIA verilerine göre 2009 yılında dünyanın en büyük 24’üncü vadeli işlem borsası olduk. Dünyada Turkdex olarak biliniyor ve ilgiyle izleniyoruz.”
EĞİTİMLERE 1675 KİŞİ KATILDI
Vadeli İşlemler ve Obsiyon Borsası; Türkiye için yeni sayılacak ve çoğu kimsenin yeterince bilgi sahibi olmadığı bir alanda faaliyet gösterdiği için eğitim çalışmalarına büyük önem veriyor. Kuruluş; bu çalışmalar kapsamında İzmir ve İstanbul'da TSPAKB işbirliğiyle sürekli eğitim programları düzenliyor. 2004 yılının Haziran ayından bu yana devam edilen eğitimlere 1.675 kişilik katılım sağlandı.
VOB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli; eğitim programı hakkında bilgi verdi: “VOB’un daha çok kesim tarafından tanınması ve kullanılması için sistematik bir program yürütüyoruz. İhracatçı birlikleri, oda-borsalar, üniversiteler ve çeşitli STK’lar aracılığıyla toplantılar yapıp VOB’u daha geniş kesimlere anlatıyoruz. Profesyonel kadromuz yurt içi ve yurt dışı organizasyonlarda VOB’daki fırsatları anlatıyor. Yeni projelerle birlikte çok yakında daha büyük bir kesimin VOB’da pozisyon alacağına inanıyoruz.”
Işınsu Kestelli
VOB Yönetim Kurulu Başkanı
Türk iş dünyası artık sadece Türkiye şartlarını değil, küresel şartları da değerlendirmek zorunda. VOB bu anlamda yıllarca krizlerle boğuşmuş, kur ve faiz riski nedeniyle çok sayıda şirketini kaybetmiş Türkiye için gerçek bir ihtiyaç.
“Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsaları; liberal ekonomik sistemlerin vazgeçilmez kurumları arasında sayılıyor. 2007 yılı rakamlarına göre dünya genelinde vadeli işlem borsalarının işlem hacmi 2,2 katrilyon doların üzerinde olurken, işlem gören sözleşme adedi 15 milyar civarında bir rakama ulaştı.”
