84. fasıl itibariyle, 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde, makine ve aksamları ihracatımızda 13. sırada bulunan Polonya sektör ihracatımızdan yüzde 1,87 pay aldı. Aynı dönemde Polonya’ya makine ve aksamları ihracatımız yüzde 4,6 artarak...

Polonya’nın 2004 yılında ABüyesi olması, imalat sanayisineyönelik yabancı sermayeyatırımları ve AB fonlarıyladesteklenen kapsamlı alt yapıprojelerinin yolunu açtı. Bu da yüksekbüyüme hızı ve yeni istihdamimkânları yarattı. 2002 yılında yüzde20 olan işsizlik oranı 2008 yılındayüzde 7,1’e indi ve Batı Avrupa’dakiPolonyalı işgücünde yurda dönüş eğilimibaşladı. Polonya’nın işgücü, 2007ve 2008 yıllarında sırasıyla yüzde 4,2ve yüzde 3,7 oranlarında büyüyerek2009 yılı başı itibarıyla 14 Milyon kişiyeulaştı.2008 yılında istihdamın en fazla arttığısektörler ise yüzde 9 payla inşaat,yüzde 8 ile ticaret, yüzde 7,8 ileemlak ve danışmanlık ve yüzde 7,4ile mali hizmetler oldu. Özellikle işgücüyoğun hizmet sektöründe artanüretim ve ekonomik büyüme işgücüpiyasasına olumlu katkıda bulundu.Bununla beraber, 2009 yılındayaşanan küresel mali kriz istihdamkoşullarını yeniden kötüleştirdi. Özellikleimalat sanayisinde ve hizmetlersektöründeki olumsuzluklar nedeniylePolonya’nın 2009 yılı işsizlik oranıyüzde 11,9’a çıktı. 2010 yılının ilk çeyreğindeişsizlik artmaya devam ettiancak, ikinci çeyrekten itibaren göstergelerolumlu yöne döndü.

İHRACATIN YÜZDE 80’İ AB ÜLKELERİNE
Polonya’da eğitim harcamalarınınGSYİH’ya oranı yüzde 5,5 civarındaseyrediyor. Polonya’da halen uluslarasıkabul gören 40’ın üzerinde araştırmave geliştirme merkezi bulunuyorve bu merkezlerde yaklaşık 4.500bilim adamı istihdam ediliyor. Uluslararasışirketler, araştırma ve geliştirmeyeyönelik faaliyetleri için giderekartan bir şekilde Polonya’yı tercihediyorlar. Meslek liselerinin, özelliklemekanik ve elektronik sektörlerinenitelikli işgücü sağlanmasında önemlibaşarılar kaydetmesi, yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye çekilmesinde etkin rol oynuyor.Polonya post komünist Doğu Avrupa ülkeleri arasında en sağlıklı ekonomiye sahip ülke sayılıyor. 27 üyeli Avrupa Birliği ortalaması yüzde 2,3 iken, Polonya’nın 2009 yılındaki küresel mali kriz öncesindeki beş yıllık GSYİH büyüme oranı ortalama yüzde 5 düzeyinde seyretti. Polonya, yabancı sermaye yatırımları ve ihracata dayalı büyüme ile birlikte Avrupa Birliği içerisinde 6’ncı büyük ekonomi haline geldi. Polonya’nın 2009 yılı gayrı Safi Yurt İçi Hasılasının 689 Milyar Dolar düzeyinde olduğu tahmin ediliyor. Polonya’nın 2009 yılı kişi başına GSYİH’sı AB ortalamasının yüzde 56’sı düzeyindedir. Polonya ekonomisi, ekonomik büyüme, doğrudan yabancı sermayenin çekilmesi ve ihracat açısından geçmiş yıllardaki pozitif performansını 2009 yılında da sürdürdü. Ancak, başta AB üyesi ülkeler olmak üzere Polonya’nın ticari partnerlerindeki ekonomik durgunluk 2009 yılında kendisini hissettirerek ekonomik faaliyetlerde önemli bir yavaşlamaya sebep oldu. İhracatının yaklaşık yüzde 80’ini AB üyesi ülkelere yapan Polonya bu durgunluktan en çok etkilenen ülkeler arasında yer aldı. Polonya’nın dış pazarlarındaki daralma ve dış kaynaklı kredilere ulaşma güçlüğü, iç piyasaya şiddetli kur dalgalanmaları, sanayi üretiminde düşüş, perakende satışlarda azalma ve işsizlikte artış şeklinde yansıdı.2008 yılında yüzde 5,7 düzeyindeki kişisel tüketim harcamaları artışı 2009 yılında ortalama yüzde 2,3 ile sınırlı kaldı. Ancak bu azalma, diğer AB üyesi ülkelerinde olduğu gibi negatife dönüşmedi. Ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlama bütçe gelirlerine de yansıdı ve 2009 yılında kamu borçları GSYİH’nın yüzde 51’ne ulaştı. Bütçe açığı ise GSYİH’nın yüzde 7’sini aştı. Polonya’nın ekonomik alt yapısının modernizasyonuna yönelik projeler ve yerel yönetimlere sağlanan ilavedestekler de bütçe açığındaki artışlardaönemli bir rol oynadı.






















EKONOMİ, KRİZDE 1,7 BÜYÜDÜ
Polonya’da alt yapı yatırımlarının hızkazanması, doğrudan yabancı sermayeninPolonya pazarına olan ilgisininkesintisiz devam etmesi ve tüketimharcamalarının mali krizden nispetendaha az etkilenmesi gibi nedenlerdenötürü, Polonya ekonomisi2009 yılında yüzde 1,7 oranındabüyüme gösterdi. 2009 yılında pozitifbüyümenin görüldüğü tek AB üyesiülke Polonya oldu. 2010 yılının ilkçeyreğinde yüzde 3 oranında büyümegösteren Polonya ekonomisi, AvrupaKomisyonu’nun tahminlerine göre,2010 yılında yüzde 2,7 oranındaki büyümeoranı ile AB içerisinde en hızlıbüyüyen ekonomi olacak. KomisyonunPolonya için 2011 yılı büyümetahmini ise yüzde 3,3 oldu.Polonya Hükümeti, küresel krizin etkilerinibertaraf etmek üzere, 30 Kasım2008 tarihinde, 2009–2010 yıllarınıkapsayan, 24 Milyar Euro’luk İstikrarve Kalkınma Planı açıkladı. Plan,banka garantilerinin artırılması, küçükve orta ölçekli işletmelere kredi sağlanmasıve yenilenebilir enerji alanındayatırımlara odaklanıyor. Buna ilaveolarak, IMF’den 22 Milyar Dolarlıkkredi imkanı temin edildi ancak ihtiyaçduyulmadığından kullanılmadı.Diğer taraftan, Polonya Maliye Bakanlığıbütçe açığının Maastricht kriterleriçerçevesinde 2012 yılına kadarGSYİH’nın yüzde 3’üne çekilmesi vebu şekilde Polonya’nın Euro’ya geçişineimkan tanınması için yeni bir bütçeplanını uygulamaya koydu.Geçmiş dönemlerde uluslararası dövizpiyasalarındaki gelişmelere bağlı olarakgerek Dolar gerekse Euro karşısındadeğer kazanan Polonya para birimiZloti, küresel krizin 2008 yılı sonundanitibaren hissedilmesiyle beraberdeğer kaybetmeye başladı. Yabancısermayenin Doğu Avrupa’dançekilmesi ve ekonomik tedbirlerebağlı olarak emisyon hacminin artmasınedenleriyle Zloti, 2009 Şubatayında son beş yılın en düşük değerineulaştı. Bu durum ithalatta önemlidaralmaya ve ithal girdi ile çalışan işletmeler için güçlüklere yol açmış olmakla birlikte, ihracattaki düşüşü bir ölçüde yavaşlattı.

MAKİNE; EN ÖNEMLİ İHRAÇ ÜRÜNÜ

BM verilerine göre; bir önceki yıla kıyasla Polonya’nın ihracatı yüzde 35,2 azalarak 2009 yılında 111,4 milyar dolar oldu. Almanya, Fransa ve İtalya, 2008 yılında ülkenin genel ihracatında en çok payı alan ilk üç ülke olarak kayıtlara geçti. Polonya’nın önemli ihraç ürünleri “makine ve aksamları”, “Demiryolu harici karayolu taşıtları ve aksamları” ve “elektrikli makine ve cihazlar” dır.Makine ve aksamları ürün grubunun Polonya’nın toplam ihracatındaki payı yüzde 14,8 olarak belirlendi. Polonya’nın ithalatı yüzde 31,3 azalarak 2009 yılında 144,6 milyar dolara ulaştı. Ülkenin genel ithalatında en çok payı alan ilk üç ülke sırasıyla Almanya, Rusya ve Çin oldu. Önemli ithal kalemleri ise “makine ve aksamları”, “mineral yakıt ve yağlar, mumlar” ile “elektrikli makine ve cihazlar” olarak kayıtlarda yer aldı. Ülkenin genel ithalatında makine ve aksamlarınınpayı yüzde 13,9 seviyesinde bulunuyor.



İKİLİ İŞBİRLİĞİ DEKLARASYONU

Polonya ile ekonomik ve ticari ilişkileringeliştirilmesinde ilk esaslı ilerlemeler31 Ocak 1980 tarihinde imzalananEkonomik ve Teknik İşbirliğininGeliştirilmesine Dair Anlaşma veSınai Projelerin Yürütülmesine DairAnlaşma ile kaydedilmeye başlandı.Ekonomik ve Teknik İşbirliğinin geliştirilmesineilişkin olan anlaşma, taraflararasında Karma Ekonomik Komisyonunu(KEK) da tesis etmesiaçısından önem taşıyor.14 Mayıs 2009 tarihinde Türkiye ilePolonya arasında karşılıklı ticarethacmi ve ekonomik işbirliğinin arttırılmasıimkanlarının doğrudan temaslaryoluyla araştırılmasına yönelikbir İkili İşbirliği Deklarasyonu hazırlandı.Deklarasyon; Başbakan RecepTayyip Erdoğan başkanlığındakiülkemiz heyetinin Varşova’yı ziyaretisırasında, Devlet Bakanı Zafer Çağlayanve Polonya Başbakan Yardımcısıve Ekonomi Bakanı Waldemar Pawlaktarafından imzalandı.1980 yılından itibaren Polonya’nınTürkiye’de Yatağan, Yeniköy, Kemerköyve Tunçbilek olmak üzere 4adet termik santral projesini üstlenmesive bu santrallerde kullanılacakmalzemeyi Türkiye’ye ihraç etmesi1991 yılına kadar Türkiye aleyhineolan dış ticaretin ana nedeninioluşturdu. Polonya, Türkiye’ye tanımışolduğu “En Ziyade MüsaadeyeMazhar Ülke” statüsünü 1990 yılındakaldırdı. 1991 Yılına kadar Polonyaile ticaret sürekli olarak Türkiyealeyhine gelişti ancak ihracatımızınartış, ithalatımızın ise azalış trendinegirdiği 1992 yılından itibaren dengelehimize döndü. 1990–1995 yıllarıarasında Polonya’ya ihracatımız üçkat artmasına rağmen ithalatımızdakiazalış sürdüğünden toplam ikili ticarethacmimiz genel olarak aynı düzeydekaldı.

AB ÜYELİĞİ İLİŞKİLERİ DEĞİŞTİRDİ

Polonya’nın AB ile 1992 yılında imzalamışolduğu Avrupa Anlaşması neticesindeAB üyesi ülkelere tedrici olaraktanıdığı gümrük indirimleri, Türkürünlerinin rekabet gücünü olumsuzyönde etkiledi.1995–1999 döneminde en önemli rakiplerimizkonumunda olan AB veEFTA ülkeleri elde ettikleri imtiyazlarında etkisiyle Polonya pazarında etkinlikleriniarttırdılar. Türk ihraç ürünlerininAB menşeli ürünler ile aynı koşullardarekabet edebilmesi amacıyladört yıl devam eden Serbest TicaretMüzakereleri, 4 Ekim 1999 tarihindesonuçlandırıldı. 1 Mayıs 2000 tarihindeyürürlüğe giren Polonya-TürkiyeSerbest Ticaret Anlaşması ile 1 Ocak2002 tarihine kadar tamamlanan tedriciindirimlerle, Türk menşeli sanayimamullerine sıfır gümrük vergisi ile Polonya piyasasına girme imkanı getirildi.Polonya’nın 1 Mayıs 2004 tarihi itibariyle AB’ye tam üyeliği nedeniyle Türkiye- Polonya Ticaret Anlaşması ile Serbest Ticaret Anlaşması, 30 Nisan 2004 tarihinde karşılıklı mutabakat ile feshedildi. Halihazırda Türkiye-Polonya ticari ilişkileri Türkiye-AB Ortaklık ilişkisi temelinde yürütülüyor. Buna göre, taraflar, Türkiye-AB Gümrük Birliği’ni tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile sanayi ürünlerinde serbest dolaşım ilkesi çerçevesinde birbirlerine ithalatta gümrük vergisi uygulamıyorlar.Bu çerçevede Polonya ile ticaret hacmi 2000 yılından itibaren düzenli bir şekilde artmaya başladı.2000–2008 yılları arasında Polonya pazarına yönelik ihracatımız 9 kat, Polonya’dan ithalatımız ise 12 kat büyüme gösterdi. Bununla beraber, 2009 yılında iki ülke ticareti küresel mali krizden olumsuz etkilendi ve ticaret her iki yönde de daralma gösterdi. Polonya’nın AB üyeliğine kadar ülkemiz lehine gelişen ticaret, bu tarihten sonra giderek artan ticaret açıklarına sahne oldu.Bu durum, büyük ölçüde AB ve diğer gelişmiş ülkeler kaynaklı yabancı sermaye yatırımları sonucu ülkemizin ihtiyacı bulunan mamul ve yarı mamul ürünlerin Polonya’dan tedarik edilmesiyle açıklanabilir.

OCAK-HAZİRAN DÖNEMİNDEYÜZDE 26 ARTIŞ
Türkiye ve Polonya büyük ölçüde benzer malların üretimini ve ihracını yapıyor. İki ülke arasındaki cari mal ticareti ağırlıklı olarak elektronik ve otomotiv sektörlerinde girdi tedariğine yönelik seyrediyor.İçinde bulunduğumuz dönemde küresel krize bağlı olarak başta AB üyesi ülkeler olmak üzere her iki ülkenin de dış pazarlarının daralması, bu şekilde yapılan ticareti olumsuz etkiledi. Türkiye Polonya’ya otomotiv sanayi ürünleri (binek otomobiller ve yedekparça), tekstil ve konfeksiyon,makine ve aksamı, dayanıklı tüketimmalları, taze sebze ve meyve, fındıkihraç ederken Polonya’dan daha çokelektronik aksam ve otomotiv sanayiiürünleri ithal ediyor. 2009 yılındaPolonya’ya ihracatımız yüzde16,7 azalırken, ithalatımız da yüzde8,1 oranında geriledi. 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde ise; bir önceki yılaynı dönemine göre ihracatımız yüzde26,3, ithalatımız ise yüzde 46,3yükselme gösterdi. Polonya ile dış ticaretimizsöz konusu ülke lehine fazlavermekte olup, 2009 yılında 496 milyondolar oldu. 2010 yılı ilk yarısındadış ticaret hacminde kaydedilen yüzde38 oranında büyüme rakamı, küreselkriz nedeniyle 2009 yılında ikiülke arasında dış ticarette yaşanangerilemenin 2010 yılında hızlı bir şekildetelafi edileceğini işaret ediyor.İki ülke arasında dış ticaretin dahayakından incelenmesi amacıylafasıl bazında verilere bakıldığında;2010 yılı Ocak-Haziran dönemindeTürkiye’nin Polonya’ya yaptığı toplamihracat içinde en büyük paya sahipolan ürün grubunun 127 milyon dolarile “motorlu kara taşıtları, traktör,bisiklet, motosiklet ve diğer” olduğugörülüyor. Bu ürün grubunu, “makineve aksamları” ile “elektrikli makine vecihazlar, aksam ve parçaları” izledi.2010 yılı Ocak-Haziran dönemindeTürkiye’nin Polonya’dan yaptığı toplamithalat içinde en büyük paya sahipolan ürün grubu “makine ve aksamları”olarak kayıtlara geçti. Buürün grubunu “elektrikli makine ve cihazlar,aksam ve parçaları” ve “motorlukara taşıtları, traktör, bisiklet,motosiklet ve diğer” izliyor.

MAKİNE İHRACATININ 4’DE 1’İALMANYA’YA
2009 yılında Polonya’nın makine veaksamları sektörü imalatı 2005 yılınagöre yüzde 38,2 oranında arttı. Aynıyıl imalat sanayi kapasite kullanımıyüzde 72,2 olarak kayıtlara geçerken,iş gücü verimliliğinde bir önceki yılagöre yüzde 1,5 oranında artış görüldü.Polonya’nın 2009 yılında makine ihracatıyüzde 23,9 azalarak 15,9 milyardolar seviyesinde gerçekleşti.2008 yılında ülkenin makine ihracatının4’de 1’lik bölümü Almanya’ya yapıldı.Aynı yıl Almanya’yı Rusya veFransa izledi Türkiye ise Polonya’nınmakine ihraç ettiği ülkeler arasında12. sırada yer alıyor. 2009 yılında Polonya’nın makine ve aksamları ihracatında ilk sırayı 2,9 milyar dolar ile “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri” aldı.Söz konusu ürünü “dizel, yarı dizel motorlar (hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu)” ve “çamaşır yıkama makineleri” takip etti. Polonya’nın 84. fasıl bazında makine ithalatı 2009 yılında bir önceki seneye göre yüzde 28 oranında azalarak 20,1 milyar dolar oldu. 2008 yılında Almanya, İtalya ve Çin, Polonya’nın makine ithal ettiği başlıca ülkeler oldu. Türkiye ise, makine ithalatında 21. sırada yer alıyor.Polonya’nın makine ve aksamları ithalatındaki başlıca kalemler arasında ilk sırayı 8473 no’lu GTİP’de tanımlı “yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı” alıyor.Diğer önemli ithal kalemleri arasında ise; “otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri”, “içten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları” gibi alt ürün grupları bulunuyor.

POLONYA SEKTÖRİHRACATIMIZDA 13. SIRADA
2010 yılı Ocak-Haziran döneminde, 84. fasıl itibarıyla makine ve aksamları ihracatımızda 13. sırada bulunan Polonya sektör ihracatımızdan yüzde 1,87 pay aldı. Aynı döneminde Polonya’ya makine ve aksamları ihracatımız yüzde 4,6 artarak 82,5 milyon dolara yükseldi.84. fasıl itibariyle sektör ihracatında önemli yer tutan kalemler pozisyon bazında incelendiğinde 2010 yılı ilk 6 ayında sırasıyla; 8409 no’lu GTİP altında tanımlanan “içten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları”, 8418 no’lu GTİP altında tanımlanan “buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları”, ve 8450 no’lu GTİP altında tanımlanan “çamaşır yıkama makineleri” olduğu görülüyor.2010 yılı Ocak-Haziran döneminde Polonya’dan makine ve aksamları ithalatımız yüzde 8,8 oranında artarak 267,5 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde pozisyon bazında Türkiye’nin Polonya’dan 84. fasıl itibariyle en fazla ithal ettiği ürün grupları sırasıyla, “dizel, yarı dizel motorlar”, “hasat, harman, biçme; ürünleri ayırma, temizleme makine, cihazları” ve “yıkama, temizleme, kurutma, doldurma ve benzeri işler için makine, cihaz” oldu.KAYNAKLAR• BM İstatistik Bölümü Verileri• TÜİK Verileri• www.musavirlikler.gov.tr