Firmalar, İhraç edilmesi düşünülen malların üretiminde kullanılacak olan hammadde,yardımcı madde,yarı mamul,mamul,ara malı ve ambalaj malzemelerinin başta çeşitli vergisel yüklerden muaf olmak üzere ve ihracat...
Dahilde İşleme Rejimi; ihraç mallarında kullanılmak kaydıyla dünya piyasa fiyatlarından hammadde sağlamak amacıyla, ihraç ürünlerinin üretimi için ithal edilen ve ithali gümrük vergisine tabi girdilere ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın gümrük muafiyeti sağlayan, vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmaya imkan veren ve/veya tecil-terkin sistemiyle KDV ödemeksizin
hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin yurt içinden teminini sağlayan ihracatı teşvik politikası aracıdır. Firmalar, İhraç edilmesi düşünülen malların üretiminde kullanılacak olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin başta çeşitli vergisel yüklerden muaf olmak üzere ve ihracat taahhüdünde bulunmak koşuluyla, çeşitli kolaylıklar ve teşviklerden yararlanabilirler. Teşviklerden yararlanabilmek için Dahilde İşleme İzin Belgesi alınması zorunludur. Dahilde İşleme Rejimi (DİR) 1980 yılından itibaren uygulanmaya başlanan İhracata Yönelik Kalkınma stratejisine bağlı olarak düzenlenen İhracatı Teşvik Mevzuatının, Gümrük Birliği çerçevesinde, ülkemiz ekonomisi ve dış ticareti de dikkate alınarak AB’nin Gümrük Koduna uygun hale getirilmesi yoluyla oluşturulan ve 1.1.1996 tarihinde yürürlüğe giren bir rejimdir. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ve Gümrük Birliği (GB) çerçevesinde doğrudan parasal teşviklerin kaldırılması ile DİR, Türkiye’de ihracatı artırmaya yönelik en önemli teşvik haline gelmiştir.
DİR’NİN TEMEL AMAÇLARI
Ülke içinde dünya fiyatlarından temin edilemeyen, üretimi bulunmayan veya yetersiz olan, istenilen kalitede olmayan eşyanın gümrük muafiyetli (Ticaret Politikası Önlemlerine tabi tutulmaksızın) ithaline olanak sağlanması ve/ veya tecil terkin sistemi kapsamında hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin yurt içi alımlarına olanak
sağlamak yoluyla girdi maliyetlerini azaltarak ürünlere dünya piyasalarında rekabet gücü kazandırmak yoluyla ihracatı artırmaktır.
DİR rejimiyle ayrıca; Üretim ve ticaret hacmini artırmak, Katma değer yaratmak, İstihdamı artırmak, İhraç ürünlerini ve İhraç pazarlarını çeşitlendirmek, gibi amaçlar hedeflenmiştir. DİR’den yararlanmak isteyen firmaların; İleri ve kapsamlı işlemler için Dış Ticaret Müsteşarlığından Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB), Basit işlemler için gümrük idarelerinden Dahilde İşleme İzni (Dİİ) almaları gerekmektedir. Dahilde İşleme İzin Belgesi Talepleri: İthal eşyasının işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tesbitinin mümkün olması, Yerli üreticilerin ekonomik çıkarlarına madde politikası açısından zarar vermemesi, Faaliyetin katma değer yaratması ve kapasite kullanımını arttırması, Firmanın daha önce aldığı belgeler kapsamındaki performansı, kriterlerine göre değerlendirilmektedir.
DİR KAPSAMINDA UYGULANAN İSTİSNALAR 
Gümrük vergisi muafiyetinin yanında, dahilde işleme izin belgesi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar ile ilgili işlemler ve bunların finansmanı amacıyla kullanılan krediler, ihracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler, ihracat, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar, banka ve sigorta
muameleleri vergisinden, 488 sayılıdamga vergisi kanunu ile ihdas edilen damga vergisinden, 492 sayılı harçlar kanunu gereğince alınan harçlar ve diğer kanunlarda yer alan vergi, resim, harçlar ile 80 sayılı kanuna göre alınan hal rüsumundan müstesnadır. Belge kapsamında yapılan ithalatlar kaynak kullanım destekleme fonundan istisnadır. Dahilde İşleme İzin Belgesinin Sağladığı Avantajlar: 3.ülkelerden yapılan ithalatta Gümrük Vergisi, KDV ve diğer vergi, resim ve harçlardan muafiyet,
AB ülkelerinden ithalde KDV ve diğer vergi,resim ve harçlardan muafiyet, İhracat taahhüdünü üçüncü ülkelere yapılan ihracatla yerine getirmek koşulu ile ithalatta kota ve gözetim önlemlerinden muafiyet, Serbest dolaşıma girmeyecek ürün için, Dış Ticarette
Standardizasyon ve Teknik Düzenlemeler mevzuatına ve TSE standart denetimine tabi olmama, İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili olarak gümrük vergisi muafiyetli ithalat, Tecil, terkin sistemiyle KDV ödemeksizin hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin yurt içinden temin imkanı, Eşdeğer eşya kullanımına olanak vermesi,
Ödenmiş vergilerin geri alınması.
Dahilde İşleme Rejimi ile İlgili Kuruluşlar: Dahilde İşleme İzin Belgesi Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından düzenlenmektedir.
Dahilde İşleme İzni ise Gümrük Müsteşarlığı tarafından verilmektedir. (Eşyanın tamiri, boyama, yenileme, monte edilmesi, birleştirilmesi, ambalajlanması, bedelsiz ithalat gibi basit olarak adlandırılacak dahilde işleme işlemlerinde uygulanmaktadır.)
İhracatçı birlikleri Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat taahhüdünün kapatılması konularında yetkilidir. Dahilde İşleme Rejimi 2 (iki) ana sistemden oluşmaktadır. İhracatçılarımıza, ihraç mamullerinde kullanılmak kaydıyla dünya piyasa fiyatlarından hammadde
temin etmek amacıyla yürürlüğe konulan bu rejim kapsamında; Şartlı Muafiyet Sistemi ve Geri Ödeme Sistemi uygulanmaktadır.
ŞARTLI MUAFİYET SİSTEMİ
Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinin, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalarca, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, vergisi teminata bağlanmak suretiyle ithal edilmesi ve ihracat taahhüdünün gerçekleşmesini müteakip, alınan teminatın iade edilmesidir. Bu kapsamda yapılacak işletme malzemesi ithalatında, katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi tahsil edilir ve ticaret politikası önlemleri uygulanmaktadır. Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde dahilde işleme izin belgesi kapsamında işlem görmüş ürünün elde edilmesi için ithal eşyasının yerine eşdeğer eşya olarak, asgari 8 (sekiz)’li bazda gümrük
tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibarıyla aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımdaki eşya kullanılabilmektedir. Eşdeğer eşya kullanımı çerçevesinde, belge kapsamında önceden ihracat işleminden sonra ithalat yapılabileceği gibi, ithal eşyası ile serbest dolaşımdaki eşya birlikte de kullanılabilmektedir. Yurt İçi Alımlar: Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemeleri, ithal edilebileceği gibi, yurt içinden de KDV ödemeksizin tecil terkin sistemi kapsamında temin edilebilmektedir. Yurt içi alımlarda eşdeğer eşya sistemi kullanılmaz. Teminat: Para, Bankalar tarafından verilen teminat mektupları, Hazine tahvil ve bonoları, unsurlarından biri veya birkaçından oluşmaktadır.
GERİ ÖDEME SİSTEMİ
Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde,
yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan verginin (işletme malzemesine ilişkin katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi hariç) geri ödenmesidir. Ancak, A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihraç edilecek işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılacak hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemişeşyanın gümrük vergisi ile varsa toplu
konut fonunun tahsil edilmesi ve diğer vergilerin teminata bağlanması suretiyle ithalatına izin verilebilmektedir.. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında ilgili gümrük idarelerince, sadece şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde yapılan ithalatta aranan bilgi ve belgeler aranmaktadır. Ayrıca, menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere, Pan - Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere, Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere veya Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış bir ülkeye ihraç edilecek işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılacak hammadde, yardımcı madde, yarı
mamul, mamul ile değişmemiş eşyanın gümrük vergisi ile varsa toplu konut fonunun tahsil edilmesi ve diğer vergilerin teminata bağlanması suretiyle ithalatına izin verilebilmektedir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında ilgili gümrük idarelerince, sadece şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde yapılan ithalatta aranan bilgi ve belgeler aranmaktadır. Geri ödeme sisteminden yararlanmak
için, dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni alınması ve eşyanın geri ödeme sistemi kapsamında olduğunun gümrük idaresince ithalat esnasında belgeye/izne ilişkin gümrük beyannamesine kaydedilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİNİN ALINMASI
Dahilde İşleme Rejiminden yararlanmak isteyen firmaların, Dış Ticaret Müsteşarlığından Dahilde İşleme İzin Belgesi almaları gerekmektedir. Dahilde İşleme Rejiminden Yararlanmak İçin Elektronik Ortamda Müracaat: Elektronik imza sertifikası sahibi
kullanıcılar, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik imalatçı-ihracatçı veya ihracatçılar adına, Dahilde İşleme Rejimine ilişkin işlemleri bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla gerçekleştirebilmek için web sayfası vasıtasıyla elektronik ortamda
Dış Ticaret Müsteşarlığına müracaat edilmektedir. İlk defa DİİB alacak olan firmalar, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine gerekli evraklarla (kapasite raporu, imza sirküleri, ticaret sicil gazetesi vd.) başvurarak elektronik ortamda firma tanımlaması yaptırırlar ve bunun sonucunda kullanıcı yetkilendirmesi yapılmış elektronik imza sertifikası sahibi kullanıcıları, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik imalatçı-ihracatçı veya ihracatçılar adına, belge almak için web sayfası vasıtasıyla elektronik ortamda Müsteşarlığa müracaat ederler. Bu müracaat esnasında firmalar tarafından, her bir ithal eşyası ve işlem görmüş ürün (asıl ve ikincil işlem görmüş ürünler) için, ayrı ayrı asgari 8 (sekiz)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu belirtilmekte ve ithalat listesi, ihracat listesi ve hammadde sarfiyat tabloları sisteme girilmektedir. Firmalar tarafından yapılan söz konusu müracaat ve eki projenin, ithal eşyasının işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının mümkün olup olmayacağı,
Türkiye’de yerleşik üreticilerin ekonomik çıkarlarına madde politikası açısından ciddi bir zarar verip vermeyeceği hususları ve faaliyetin katma değer yaratan, kapasite kullanımını artıran, rekabet gücü sağlayan nitelikte olması durumunda Dahilde İşleme İzin Belgesi düzenlenmektedir. Dahilde işleme izin belgesi kapsamında döviz kullanım oranı azami % 80’dir. Ancak, ikincil işlem görmüş tarım ürünleri taahhüdü içeren belgelerde bu oran azami % 100 olarak tespit edilebilmektedir.
DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGELERİNİN SÜRESİ
Dahilde işleme izin belgesinin/dahilde işleme izninin süresi sektörüne göre azami 12 aydır. Ancak, bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğ ile belirlenen faaliyet ve/veya ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgelerin/izinlerin süresi, proje süresi kadar tespit edilebilmektedir. Sürenin başlangıcı, dahilde işleme izin belgesinin/dahilde işleme izninin tarihidir. Süre sonu ise, belge/ izin süresi (ek süre, haklı ve mücbir sebep ile fevkalade hallere ilişkin süreler dahil) bitiminin rastladığı ayın son günüdür. Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ilk ithalatın yapıldığı tarih esas alınmak suretiyle belge süresi azami 3 (üç) ay uzatılır. Ayrıca, firmanın belgeli performansı dikkate alınarak dahilde işleme izin belgesine verilecek ek süreler, bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğ ile belirlenmektedir. Dahilde İşleme Rejiminden Faydalanma Esasları: Ülkemizde yerleşik imalatçı ve/veya ihracatçı firma olması gerekmektedir. Dahilde İşleme Rejiminden yararlanmak isteyen firmaların; ileri derecedeki işlemler için Dış Ticaret Müsteşarlığından Dahilde İşleme İzin Belgesi, basit işlemler için ise gümrük idarelerinden Dahilde İşleme İzni almaları gerekmektedir. Belge sahibi firmalar ihracatı kendileri yapabilecekleri gibi başka bir ihracatçı vasıtasıyla yapabilmektedir. Ancak un için düzenlenen belgeler de aracı ihracatçı kullanılamaz. Belge süresi içerisinde mal ithal eden firmaların ithal ettikleri malları işlenmiş olarak ihraç etmeleri gerekmektedir. Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında firmanın, 3. ülkeden mal ithal ederek işledikten sonra AB üyesi ülkelere, Pan- Avrupa Menşe Kümülasyonu’na taraf ülkelere, EFTA ülkelerine veya Türkiye
ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamış ve anlaşmada “geri ödeme veya muafiyet yasağı” bulunan ülkelere ihracat yapması halinde, ihracat esnasında gümrüğe telafi edici vergi ödemesi gerekmektedir. Belge süresinin bitiminden en geç 3 (üç) ay içerisinde taahhüt kapatma için üyesi olduğu ihracatçı birliklerine elektronik olarak ve dosya bazında müracaat etmek gerekmektedir. Belgede kayıtlı ithal eşyaları temsilci ithalatçı aracılığı ile ithal edilebilir. Bunun için temsilci ile belge sahibi firma arasında ticaret kanununa göre sözleşme yapılması ve ithalatçının elektronik ortamda belgeye kaydettirilmesi gerekmektedir. Belgede ihracı taahhüt edilen eşyalar (un hariç) müsteşarlıktan izin alınmaksızın elektronik ortamda belgeye kaydettirilmek kaydıyla aracı ihracatçı tarafından da ihraç edilebilir. İhracatçı firmalar ihracı taahhüt edilen eşyanın tamamına veya bir kısmını yan sanayiciye de ürettirebilirler. Bunun için belgeye yan sanayicinin de elektronik ortamda kayıt ettirilmesi gerekmektedir. Belge kapsamında en fazla FOB ihraç kıymetinin yüzde 80 ini kadar girdi kullanılabilir. Bu oran tarım sektöründe ikincil işlem görmüş ürün (kepek gibi) içeren belgelerde yüzde 100 olarak uygulanır.
BELGENİN REVİZESİ
Dahilde işleme izin belgesi, kapatma müracaatından sonra veya belge süresi içerisinde revize edilebilir. Belge sahibi firmalar, belgenin kağıt ortamındaki basılı nüshası aranılmaksızın belgenin elektronik ortamdaki kayıtlarının revize işlemlerinin yapılabilmesini teminen elektronik ortamda Müsteşarlığa müracaat ederler. Müsteşarlıkça yapılacak değerlendirme neticesinde, uygun görülen talepler belgenin elektronik ortamdaki kayıtlarına işlenir. Ancak, belge kapsamındaki yurt içi alımlara ve vergi resim harç istisnasına yönelik işlemler için belgenin kağıt ortamındaki basılı nüshası üzerinde revize işlemlerinin yapılması gerekir. Budurumdaki revize müracaatı, elektronik ortamdaki müracaatla eş zamanlı olarak veya müteakiben ilgili firma tarafından belge aslı ile birlikte ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğine yapılır. İlgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğince revize müracaatı, elektronik ortamdaki müracaatın sonucu dikkate alınarak sonuçlandırılır.
İHRACATIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Belge kapsamında ithal edilen malzemenin belge süresi içinde ihraç edilmemiş olması halinde eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergiler gecikme zammı ve 2 kat cezası ile birlikte tahsil edilir. Belge kapsamında ithal edilen eşyaların belge süresi içinde gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgeye (belge süre sonunu takip eden üç ay içerisinde bölgeden başka bir ülkeye
çıkışının yapılmış olması kaydıyla) ihraç edilmesi gerekmektedir. Teminatın Çözülmesi: Belge kapsamında ithal edilen eşyanın işlem gördükten sonra partiler halinde ihraç edilmesi halinde ilgili firmanın belge geçerlilik süresi içerisindeki talebi üzerine, ithalat sırasında alınan teminatlar gerçekleşen ihracata tekabül eden oranda iade edilir. Ancak iade tutarı teminatın yüzde 90’ını geçemez. Teminatların tamamı ihracat taahhüdü kapatıldıktan sonra ilgili gümrük idarelerinden geri alınır.
DAHİLDE İŞLEME TEDBİRLERİNE UYULMAMASI
Belgenin Taahhüt Hesabının Kapatılması: DİİB sahibi firmalar, belgenin süresi bitiminden itibaren en geç 3 ay içerisinde istenen bilgi ve belgeler ile birlikte belge ihracat taahhüdünü kapatmak üzere, elektronik ortamda ve dosya ortamında ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine müracaat etmek zorundadırlar. Dahilde İşleme Tedbirlerine Uyulmaması: Dahilde işleme tedbirleri dahilde işleme rejimi ve belgede belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden; Belge kapsamında ithal edilen
ve Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere fiilen ihracı gerçekleştirilmeyen eşyanın ithali esnasında alınmayan vergi, Belgede kayıtlı miktarın üzerinde ithalatın yapıldığının belge ihracat taahhüdünün kapatılması esnasında tespiti halinde, bu kısma tekabül eden ithalattan doğan vergi, Belge kapsamında ithal edilen eşyanın tamamı ihraç edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılmış olsa dahi döviz kullanım oranının yüzde 80’i (İkincil işlem görmüş tarım ürünü taahhüdü içeren
belgeler için yüzde 100’ü) geçmesi halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi, Belge/izin kapsamında ithal edilen işletme malzemesinin CIF ithal tutarının, gerçekleşen FOB ihraç tutarının yüzde 2 (doğal taşlar ile kıymetli maden ve taş ihraç taahhüdü içeren belgelerde yüzde 10)’sinden fazla olması halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi, Belge/izin kapsamında ithal edilen değişmemiş eşyanın CIF ithal tutarının, gerçekleşen FOB ihraç tutarının yüzde 1’inden fazla olması halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi, Belge iptal edilmesi veya resen kapatılması halinde belge kapsamında alınmayan vergi, İthal tarihi itibariyle 6183 sayılı kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşya için 4458 sayılı Kanunun 238 inci maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 (iki) katı para cezası alınır.
