Serbest Bölge İşlem Formu, serbest bölgede faaliyette bulunan kişilerin yaptıkları her türlü alım satım işlemi ile ilgili olarak düzenledikleri bir belgedir. Diğer bir deyişle serbest bölge kullanıcısının yurt dışına, yurt içine veya serbest bölge içerisindeki kişiye yaptığı her türlü mal veya hizmet satışı ile ilgili olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Kullanıcılar, bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla yapılmasını istedikleri işlerle ilgili olarak “Serbest Bölge İşlem...
Serbest Bölge İşlem Formu, serbest bölgede faaliyette bulunan kişilerin yaptıkları her türlü alım satım işlemi ile ilgili olarak düzenledikleri bir belgedir. Diğer bir deyişle serbest bölge kullanıcısının yurt dışına, yurt içine veya serbest bölge içerisindeki kişiye yaptığı her türlü mal veya hizmet satışı ile ilgili olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Kullanıcılar, bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla yapılmasını istedikleri işlerle ilgili olarak “Serbest Bölge İşlem Formu”nu doldurarak Bölge Müdürlüğü’ne vermek ve özel hesaba ödenmesi gereken ücreti bölge gelirlerinin toplanması amacıyla açılmış olan özel hesabın bulunduğu bankalara ödeyip, aldıkları iki makbuz kopyasından birini Bölge Müdürlüğü’ne verilen “Serbest Bölge İşlem Formu” nüshasına ekleyerek İşletici veya B.K.İ. yetkililerine teslim etmek suretiyle müracaatlarını yaparlar. Özel hesaba ödeme olmadığı hallerde “Serbest Bölge İşlem Formu”nun kalan nüshalarının Bölge Müdürlüğü’nden alınıp, İşletici veya B.K.İ. yetkililerine verilmesiyle müracaat işlemi tamamlanır. “Serbest Bölge İşlem Formu”, kullanıcı ile işletici veya B.K.İ. arasındaki iş ilişkisini belirtilen, hizmet sözleşmesi niteliğine haiz olup; işletici veya B.K.İ. yetkililerince bu formun imzalanarak bir nüshasının kullanıcıya verilmesiyle sözleşme akdedilmiş olur. Kullanıcılar, bölgeye gelen ve giden veya bölgede bulunan mallar için ihtiyaç duydukları araç, gereç ve ekipmanları işletici veya B.K.İ. sağlayamadığı takdirde kullanıcılar, Bölge Müdürlüğü’nün izni ve işletici veya B.K.İ.’nin koordinasyonu dahilinde aynı bölgede faaliyette bulunan diğer kullanıcılardan da temin edebilirler. İşletici veya B.K.İ. bu hizmetlerden dolayı kullanıcıya bizzat yaptığı koordinasyon hizmeti karşılığında koordinasyon ücreti dışında başka ücret talep edemez. Kullanıcının “Serbest Bölge İşlem Formu”, kamu veya özel bir kuruluş tarafından yerine getirilmesi gereken bir hizmet talebini kapsıyorsa, özel kuruluş tarafından yerine getirilecek işler için Bölge Müdürlüğü’nden ön izin alınmak kaydıyla, hizmet ücretinin işletici veya B.K.İ. veznesine ödenmesi ve alınan iki makbuz kopyasından birinin Bölge Müdürlüğü’nden getirilen “Serbest Bölge İşlem Formu” nüshasına eklenmek üzere, işletici veya B.K.İ. yetkilisine verilir. İşletici veya B.K.İ. tarafından yürütülen hizmetlere ilişkin tarifeler ve esaslar Genel Müdürlük tarafından belirlenir. Serbest bölgelerdeki bütün ticari faaliyetlerin ve kullanıcıların ihtiyaç duyduğu hizmetlerin yapılmasına imkân sağlayan Serbest Bölge İşlem Formu, bir örneği ekte olduğu şekliyle düzenlenmiştir. Serbest Bölge İşlem Formu’nun basımında ve kullanımında aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
1. Serbest Bölge İşlem Formu 7 nüsha
1-Serbest Bölge Müdürlüğü nüshası,
2-İşletici/Kurucu –işletici nüshası,
3-Gümrük Müdürlüğü nüshası,
4-Gümrük Muhafaza Müdürlüğü nüshası,
5-Kullanıcı nüshası,
6-Serbest Bölge Müdürlüğü nüshası,
7-Transit nüshası olarak kendiliğinden karbonlu A4 boyutlarında kâğıda açık ve koyu mavi olmak üzere iki renkli bastırılacaktır. Serbest Bölge İşlem Formu ile ilgili işlemler; Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nün “98/02 sayılı Genelgesi”ne göre yürütülmektedir. duydukları yükleme, boşaltma, taşıma, istifleme ve diğer hizmetlerini ücreti karşılığında işleticiye veya B.K.İ.’ne yaptırırlar. Kullanıcıların bölgedeki faaliyetleri nedeniyle ihtiyaç
2. Serbest Bölge İşlem Formu’nun 7’nci nüshası talep edilmesi halinde, Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği’nin 34’üncü maddesi uyarınca, serbest bölgeye yakın bir limandan getirilen malların ilk geliş noktasında işlem yapan gümrük idaresinde kalacaktır.
3. İhtiyaç duyulması halinde, Serbest Bölge İşlem Formu’ndaki bölümlerin İngilizcesi daha küçük puntolarla Türkçe karşılığının altına yazılabilecek ancak, formun büyüklüğü A4 kâğıt boyutunu geçmeyecektir.
4. Bölge içi mal satışlarında Serbest Bölge İşlem Formu hem alıcı, hem de satıcı tarafından düzenlenecektir.
5. Hizmet faaliyetlerinde (yazılım, danışmanlık gibi) bulunan kullanıcılar düzenledikleri faturaları mutlaka Serbest Bölge İşlem Formu’na bağlayacaklardır.
Serbest Bölgelerde Mal Hareketleri ve Serbest Bölge İşlem Formu
Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği’nin 33’üncü maddesine istinaden, serbest bölgelere mal giriş ve çıkışı ile bölge içi mal satışları aşağıdaki esaslara göre yapılır:
Malların Serbest Bölgeye Girişi
Serbest bölgeye malı gelecek kullanıcı veya yetkili temsilcisi, işletici veya B.K.İ.’den temin edeceği Serbest Bölge İşlem Formu’nu daktilo veya kitap harfleri ile bütün nüshaları okunacak şekilde doldurduktan sonra mala ait fatura aslı veya daha sonra aslı ibraz edilmek kaydıyla fatura sureti ve varsa diğer belgeleri de ekleyerek en az 6 saat öncesinden Bölge Müdürlüğü’ne müracaat eder. Serbest bölge adresli olmayan fatura işleme konulmaz. Bölge Müdürlüğü’nce belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucu, talebin uygun görülmesi ve Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği’nin 41’inci maddesine göre Fon’a ödenmesi gereken ücretin bankaya yatırıldığını gösterir dekontunun ibrazını müteakip, Serbest Bölge İşlem Formu onaylanarak işlemin yapılmasına izin verilir. Onaylanan formun ilk nüshası kaydın kapatılması sırasında karşılaştırılmak üzere Bölge Müdürlüğü’nce alınır ve diğer nüshalar ilgiliye iade edilir. Kullanıcı veya temsilcisi onaylı Serbest Bölge İşlem Formu’nun kalan nüshalarına manifesto veya irsaliye ile ordinoyu da ekleyerek ihtiyaç duyulan hizmetlerin yapılması için işletici veya B.K.İ.’ye müracaat eder. İşletici veya B.K.İ. talep edilen hizmetin tarifede belirtilen ücretini tahsil eder, bu tahsilâta ilişkin kaydı Serbest Bölge İşlem Formu’nun ilgili bölümüne işledikten sonra, kendi nüshasını alır ve diğer nüshaları ilgiliye verir. Kullanıcı veya yetkili temsilcisi Serbest Bölge İşlem Formu’nun kalan nüshalarını malların serbest bölgeye girişini teminen Gümrük İdaresine ibraz eder. Gümrük İdaresi tarafından gerekli işlemler yapıldıktan sonra malların bölgeye girişi tamamlanır ve malların sorumluluğu kullanıcıya geçer. Malların bölgeye giriş işlemi tamamlandıktan sonra kayıtların kapatılmasını teminen kullanıcı veya temsilcisi tarafından gümrük idaresince tescili yapılmış Serbest Bölge İşlem Formu’nun kalan nüshası Bölge Müdürlüğü’ne verilir. Bölge rıhtımına getirilen mallar için düzenlenen Serbest Bölge İşlem Formu kullanıcı veya yetkili temsilcisi tarafından bilgi amacıyla Gümrük İdaresi’ne gönderilir. Malların deniz yoluyla bölgeye girişinde geminin bölge molüne yanaştırılması için gemi acentesi veya donatanı tarafından geminin teknik bilgilerinin yer aldığı bir dilekçe ile Bölge Müdürlüğü’ne müracaat edilir. Bölge Müdürlüğü’nce verilen izne istinaden işletici veya B.K.İ. yetkilisi ilgili liman İşletme Müdürlüğü ile irtibata geçerek geminin yanaşmasını sağlar. Bölge limanına gemi yanaştırılırken mutlaka pilotaj ve römorkaj işlemi uygulanır. Boşaltma süresince işletici veya B.K.İ. görevlisi gerekli koordinasyonu ve emniyeti sağlayarak, gelen malda varsa eksik veya fazlalığı kullanıcının da imzası olan bir tutanak ile Bölge Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadır. İşletici veya B.K.İ. tarafından mallar kullanıcının işyerine teslim edildikten sonra sorumluluk kullanıcıya geçer. Boşaltma işlemi tamamlanan geminin bölgeden ayrılması için Bölge Müdürlüğü’nün yazılı izni alındıktan sonra, işletici veya B.K.İ. ilgili Liman İşletme Müdürlüğü ile irtibata geçer. Mallar, bölgeye girişini müteakip kullanıcılar tarafından “Yıllık Stok Bildirim Formu”na ve envanter defterine işlenir ve bu kayıtlar Bölge Müdürlükleri ile Bölge Gümrük Müdürlükleri’nin incelemesine hazır bulundurulur. Serbest Bölge İşlem Formu’nun 6’ncı nüshasını işlemin sonuçlandığı tarihi takip eden 5 iş günü içerisinde Bölge Müdürlüğü’ne vermeyen kullanıcıların diğer talepleri işleme konulmaz.
Malların Serbest Bölgeden Çıkışı
Malların serbest bölgeden çıkarılması için kullanıcı veya temsilcisi Serbest Bölge İşlem Formu’nu daktilo veya kitap harfleri ile bütün nüshaları okunacak şekilde doldurduktan sonra sırasıyla; Bölge Müdürlüğü’ne, işletici veya B.K.İ.’ye ve Gümrük İdaresi’ne önceki bölümde açıklandığı şekilde müracaat eder. Kullanıcı veya temsilcisi bölgeden çıkartılacak mallar için Fon’a ödenmesi gereken ücreti bankaya, yaptıracağı hizmetlerin ücretini de işletici veya B.K.İ.’ye öder ve Gümrük Mevzuatı gereğince gerekli belgeleri de Serbest Bölge İşlem Formu’na ekleyerek Gümrük İdaresi’ne başvurur. Serbest bölgeden Türkiye’ye yapılan satışlarda, fiili ithal tarihini takip eden günden başlamak üzere, Türkiye’ye ithal edilen dökme malların 15 gün, diğer malların 7 gün (Serbest Bölge Müdürlüğü’nce tespit edilen mücbir sebep halleri hariç) içerisinde serbest bölgeden çıkarılması gerekmektedir. Bu süreler içerisinde malların tamamının bölgeden çıkarılmaması halinde, Gümrük Müdürlüğü’nce bölgeden çıkartılan kısımlar üzerinden beyanname kapatılarak, durum Serbest Bölge Müdürlüğü’ne bildirilir. Kalan malların bölgeden çıkartılması için yeni Serbest bölge İşlem Formu ve fatura ile Serbest Bölge Müdürlüğü’ne başvurulur. Malların bölgeden çıkış işlemi tamamlandıktan sonra kayıtların kapatılmasını teminen, kullanıcı veya temsilcisi tarafından Gümrük İdaresi’nce tescili yapılmış Serbest Bölge İşlem Formu’nun kalan nüshası Bölge Müdürlüğü’ne verilir. Bölge rıhtımından gönderilen mallar için düzenlenen Serbest Bölge İşlem Formu kullanıcı veya yetkili temsilcisi tarafından bilgi amacıyla Gümrük İdaresi’ne gönderilir. Malların deniz yoluyla bölgeden çıkartılmasında geminin bölge molüne yanaştırılması için gemi acentesi veya donatanı tarafından geminin teknik bilgilerinin yer aldığı bir dilekçe ile Bölge Müdürlüğü’ne müracaat edilir. Bölge Müdürlüğü’nce verilen izne istinaden işletici veya B.K.İ. yetkilisi ilgili Liman İşletme Müdürlüğü ile irtibata geçerek geminin yanaşmasını sağlar. Bölge limanına gemi yanaştırılırken mutlaka pilotaj ve römorkaj işlemi uygulanır. Yükleme süresince işletici veya B.K.İ. görevlisi gerekli koordinasyonu ve emniyeti sağlayarak giden malda varsa eksik veya fazlalığı kullanıcının da imzası olan bir tutanak ile Bölge Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadır. Bölge rıhtımından çıkışı yapılacak malların yüklendiği geminin ayrılış işlemleri, Bölge Müdürlüğü’nün yazılı izni alındıktan sonra işletici veya B.K.İ.’nin koordinasyonu ve bilgisi dahilinde geminin acentesi tarafından yapılır. Bu yolla bölgeden çıkarılan mallar için düzenlenen Serbest Bölge İşlem Formu kullanıcı veya yetkili temsilcisi tarafından bilgi amacıyla Gümrük İdaresi’ne gönderilir. Mallar, bölgeden çıkışını müteakip kullanıcılar tarafından “Yıllık Stok Bildirim Formu”na, envanter defterine ve üretim veya montaj-demontaj konusunda faaliyet gösteren kullanıcılar tarafından “Üretim Takip Formu”na da işlenir ve bu kayıtlar Bölge Müdürlükleri ile Bölge Gümrük Müdürlükleri’nin incelemesine hazır bulundurulur. Serbest Bölge İşlem Formu’nun 6’ncı nüshasını işlemin sonuçlandığı tarihi takip eden 5 iş günü içerisinde Bölge Müdürlüğü’ne vermeyen kullanıcıların diğer talepleri işleme konulmaz.
Yat ırım ve Tesis Saf hasında Ma lların Girişi ve Bu Malların Daha Sonra Çıkarılması
Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında 32 sayılı kararın 13’üncü maddesi uyarınca, Türkiye’de yerleşik kişilerin serbest bölgede yapacakları yatırımlar için 5 milyon ABD doları veya eşiti dövize kadar ayni sermayeyi gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde ihraç etmeleri mümkün bulunmaktadır. Gümrük Müsteşarlığı’nın 18.10.1994 tarih ve 1994/31 sayılı Genelgesi uyarınca, yatırım ve tesis safhasında kullanılan malzemelerin (taş, kum, çakıl, çimento, demir, tuğla, demirbaş, makine, teçhizat gibi) ayni sermaye olarak serbest bölgelere ihracında, söz konusu malzemeler 30 günlük periyotlar halinde gümrük beyannamesine bağlanabilmektedir. Bu nedenle, yatırım ve tesis safhasında kullanılan malzemelerin (taş, kum, çakıl, çimento, demir, tuğla, demirbaş, makine, teçhizat gibi) Türkiye’den bölgeye getirilmesinde KDV muafiyeti ve diğer teşviklerden yararlanılabilmesi için ihracat işlemine tabi tutulması gerekir. Bu durumda satıcı tarafından gümrük beyannamesi ve kullanıcı tarafından Serbest Bölge İşlem Formu düzenlemesi zorunludur. Söz konusu malzemeler inşaat tamamlanıncaya kadar birer ay geçerli olan Serbest Bölge İşlem Formları ile getirilebilir. Bu kapsamda getirilen ayni sermaye ile ilgili olarak; Türkiye’de yerleşik kişilerin ana sözleşmeyi veya ortaklık sözleşmesini ya da serbest bölge şubesine tahsis edilen sermaye yapısını gösterir belgeyi Bölge Müdürlüğü’ne ve Gümrük İdaresi’ne ibraz etmeleri halinde söz konusu malların Gümrük İdaresi’ne verilen taahhütname ile Türkiye’den bölgeye getirilmesine izin verilir. Yurt dışında yerleşik kişilerin yatırım ve tesis safhasında kullanılan malzemeleri ayni sermaye olarak serbest bölgeye getirmek istemesi veya aynı bölgedeki diğer kullanıcılardan almaları halinde ise söz konusu belgeleri yalnızca Serbest Bölge Müdürlüğü’ne ibraz etmeleri yeterlidir. Yatırım safhasında kullanılan ve geçici olarak bölgeye getirilen ve yatırım safhası sonunda tekrar bölge dışına çıkarılacak inşaat malzemeleri, iş makineleri ve inşaat ile ilgili araç ve gereçlerin bölgeye girişinde ve çıkışında, Gümrük İdaresi’nde işlemleri tamamlandıktan sonra Bölge Müdürlüğü’ne sadece Serbest Bölge İşlem Formu’nun ibrazı yeterlidir. Kullanıcının inşa ettirdiği üst yapıyı yapan müteahhitler veya bunların taşeronları kullanıcının verdiği vekâletnameye istinaden iskân ruhsatı düzenlenene kadar kullanıcı adına işlemleri yürütebilir. Yatırım ve tesis safhası sona erdikten sonra, yatırım malları da dahil serbest bölgeye getirilen mallar için varsa Fon’un ödenmesi zorunludur. Yatırım ve tesis safhasında Fon’dan muaf olarak bölgeye getirilen malların bilahare bölge dışına çıkartılmak veya bölge içinde başka bir kullanıcıya satılmak istenmesi durumunda, söz konusu mallar bölgeye getirilirken bölge dışındaki satıcısı tarafından düzenlenen faturaları ve kullanıcı tarafından düzenlenen satış faturası ile Bölge Müdürlüğü’ne başvurulur. Yapılan inceleme sonucu uygun görülen müracaatlar için varsa bölgeye girişinde ödenmesi gereken Fon ile çıkışında ödenmesi gereken Fon’un tahsilinden sonra talep edilen işlemin yapılmasına izin verilir. Malların giriş veya çıkış işlemleri tamamlandıktan sonra Serbest Bölge İşlem Formu’nun 6’ncı nüshasını 5 iş günü içerisinde Bölge Müdürlüğü’ne vermeyen kullanıcılar diğer talepleri işleme konulmaz.
Bölge İçi Mal Satışları
Bir kullanıcının veya bölge depolarından yararlanan gerçek veya tüzel kişilerin aynı bölgede faaliyet gösteren diğer bir kullanıcıya mal satması durumunda, hem alıcı ham satıcı kullanıcı tarafından düzenlenecek Serbest Bölge İşlem Formları ve fatura ile Bölge Müdürlüğü’ne başvurulur. Sevkiyatın tamamlanmasını müteakip malların sorumluluğu alıcı kullanıcıya geçer ve kayıtlarının kapatılmasını teminen her iki kullanıcı tarafından Serbest Bölge İşlem Formları’nın kalan nüshaları Bölge Müdürlüğü’ne verilir. Mallar, bölge içi satışlarını müteakip kullanıcılar tarafından “Yıllık Stok Bildirim Formu”na, envanter defterine ve üretim veya montaj-demontaj konusunda faaliyet gösteren kullanıcılar tarafından “Üretim Takip Formu”na da işlenir ve bu kayıtlar Bölge Müdürlükleri ile Bölge Gümrük Müdürlükleri’nin incelemesine hazır bulundurulur. Serbest Bölge İşlem Formları’nın son nüshalarını işlemin sonuçlandığı tarihi takip eden 5 iş günü içerisinde Bölge Müdürlüğü’ne getirmeyen kullanıcıların diğer işlemleri işleme konulmaz.
Malların Fiili Giriş-Çıkışı Yapılmadan Alım-Satımı
Serbest bölgelerde, fiilî mal girişi ve çıkışı yapılmaksızın alım-satım (transit ticaret) işlemleri aşağıdaki usûl ve esaslar dahilinde gerçekleştirilir.
a) Serbest bölgelerde transit ticaret; malların, bölgeye fiilî giriş-çıkışı yapılmaksızın, alış ve satış bedelleri arasında lehte fark esas olmak kaydıyla, serbest bölge kullanıcıları tarafından, bir ülkeden (Türkiye ve serbest bölgeler hariç) başka bir ülkeye (Türkiye ve serbest bölgeler hariç) satışını ifade eder.
c) Malın CIF alış fiyatı üzerinden özel hesaba binde 5 oranında fon ödenir.
d) Bölge Müdürlüğü’nce onaylı Serbest Bölge İşlem Formu ile (varsa serbest bölgedeki) transit ticaret işlemi yapılır. Mezkûr belgelerle (fatura ve SBİF), fon makbuzunun birer nüshasının Bölge Müdürlüğü’ne verilmesiyle işlem tamamlanır.
e) Transit ticarette Serbest Bölge İşlem Formu, Gümrük İdaresi’ne bilgi amaçlı gönderilebilir ancak ibrazı zorunlu değildir.
DİİB Kapsamında Serbest Bölgelere Yapılan İhracat ve Serbest Bölge İşlem Formu
İhracatın gerçekleştirilmesi, DİİB/Dİİ’de ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün, ihracat 2006/12 sayılı Tebliğ ile ihracat rejimi ve gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesidir. Serbest bölgeye yapılan ihracat esnasında Ön Statü Belgesi’nin düzenlenmesi suretiyle ihracata konu eşyanın serbest dolaşımda olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Söz konusu belgenin aslının veya aslı yerine geçmek üzere ilgili gümrük idaresinden temin edilen gümrük idaresince tasdikli örneğinin ve Serbest Bölge İşlem Formu’nun (Giriş) aslının taahhüt kapatma esnasında tevsiki aranır. Dahilde İşleme Rejimi çerçevesinde, belge süresi içerisinde serbest bölgelere yapılan ihracatın en geç belge süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde; serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışının yapıldığının, Yatırım Teşvik Belgesi veya bir başka belge/izin kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesi’ne ithalatının yapıldığının, serbest bölgelerde bulunan tesislerin yapımında kullanıldığının, serbest bölgelerde bulunan tesislerde makine-teçhizat, demirbaşa kayıtlı eşya veya bunların parçası olarak kullanıldığının, serbest bölgelerde yerleşik gemi inşa faaliyetinde bulunan firmalara gemi inşasında kullanılmak üzere tesliminin yapıldığının, serbest bölgelerden gümrüksüz satış mağazalarına satışının yapıldığının veya serbest bölgelerden kara, deniz ve hava taşıtlarına kumanya olarak tesliminin yapıldığının tevsiki kaydıyla, belge ihracat taahhüdü kapatılır. DİİB kapsamında serbest bölgeye ihracı gerçekleştirilen işlem görmüş ürünün ilgili belge ihracat taahhüdüne sayılabilmesi için, işlem görmüş ürünün en geç belge süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde; Serbest bölgeden başka bir ülkeye satışının yapılması halinde; satışı yapan firmaya ait Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu firma nüshasının aslının İBGS’ye tevsik edilmesi gerekmektedir. Tevsik edilen Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu üzerine İBGS’ce “…. unvanlı firmanın …/…/… tarihli ve … sayılı DİİB’in ihracat taahhüdüne sayılmıştır.” meşruhatı düşülür. Taahhüt hesabına sayıldığına dair üzerine meşruhat düşülmüş ilgili Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu’nun fotokopisi alındıktan sonra söz konusu form aslı belge sahibi firmaya iade edilir. Serbest bölgeden gümrüksüz satış mağazalarına satışının yapılması veya serbest bölgelerden kara, deniz ve hava taşıtlarına kumanya olarak tesliminin yapılması halinde; satışı yapan firmaya ait Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu firma nüshasının aslının İBGS’ye tevsik edilmesi gerekmektedir. Tevsik edilen Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu üzerine İBGS’ce “……. unvanlı firmanın …./…./….. tarihli ve ….. sayılı DİİB’in ihracat taahhüdüne sayılmıştır.” meşruhatı düşülür. Taahhüt hesabına sayıldığına dair üzerine meşruhat düşülmüş ilgili Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu’nun fotokopisi alındıktan sonra söz konusu form aslı belge sahibi firmaya iade edilir. Serbest bölge işlem formu ile işlem yapacak ihracatçı firmaların bilmeleri gereken önemli noktalar aşağıda maddeler halinde ele alınmıştır.
a) Miktar ve kıymetine bakılmaksızın serbest dolaşımda bulunan eşyanın, işlem görmüş/görecek ürünlerin tesliminde kullanılmak üzere serbest bölgelere SBİF ile gönderilmesi durumunda ihracat istisnasından yararlanması mümkün bulunmaktadır.
b) Serbest bölgeden çıkacak bir malın üretiminde girdi olarak kullanılmadığı için ilgili Gümrük İdaresi’nce gümrük beyannamesi düzenlenmeyen hallerde de, söz konusu malların serbest bölgelere ihracında SBİF’in gümrük beyannamesi yerine tevsik edici belge olarak kullanılması mümkün bulunmaktadır.
c) 3218 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi kapsamında bedeli 5 bin ABD doları veya karşılığı Türk Lirası’nı geçmeyen Türkiye mahreçli malların isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmadan işlem görmüş/görecek ürünlerin tesliminde kullanılmak veya serbest bölgede tüketilmek, sarf edilmek veya kullanılmak üzere serbest bölgedeki alıcılara tesliminin herhangi bir bedel sınırlaması olmaksızın, SBİF ile tevsik edilmek kaydıyla, KDV’den istisna tutulması mümkün bulunmaktadır.
d) 3218 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi kapsamında serbest bölgeye gönderilen ve bedeli 5 bin ABD doları veya Türk Lirası’nı geçmeyen Türkiye mahreçli mallar ile miktar ve kıymetine bakılmaksızın serbest bölgeye gönderilen mallar arasında bir fark bulunmamakta olup ihracat istisnası uygulaması bakımından da bir farklılık yaratmamaktadır.
e) 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 8’inci ve Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği’nin 30’uncu maddesi ile ilgili olarak 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 8’inci maddesi uyarınca 500 ABD dolarının altında bulunan tüketim malzemesi ile yatırımlarda kullanılan sarf eşyasının eşyanın serbest bölgeye girişinde herhangi bir belge aranmayacağı belirtilmiş olup, eşyanın Türkiye’ye veya AB ülkelerine geçici veya kesin gönderilmek istenmesi halinde, eşyanın statüsünü belirlemek amacıyla A.TR belgesinin vize edilmesi sırasında Gümrük Beyannamesi aranacağı belirtilmiştir. Bu itibarla, anılan kanun maddesi kapsamında Dış Ticaret Rejimi’ne tabi tutulmaksızın bölgeye getirilen ve Serbest Bölge Müdürlüğü’nce onaylı, Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü’nce tescilli Serbest Bölge İşlem Formu ile bölgeye girişine izin verilen Türkiye mahreçli malların serbest dolaşımlı mütalaa edilmeleri ve anılan belgelere istinaden ayniyetlerinin tespit edilmeleri mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla eşyanın yurda girişinde gümrük mevzuatı ve dış ticaret mevzuatı, transitinde ise gümrük mevzuatı hükümlerine göre işlem yapılması gerekmektedir.
f) Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nden Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilen, 11.05.2005 tarihli, 20814 sayılı yazıda, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde, bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların Damga Vergisi’ne tabi olacağının belirtildiği, 4’üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağının açıklandığı, kanuna ekli (1) sayılı tablonun “III-Ticari işlemlerde kullanılan kağıtlar” başlıklı bölümün 2/f fıkrasında, gümrük idarelerine verilen özet beyan formlarının 3 TL tutarında maktu damga vergisine, aynı tablonun “IV-Makbuzlar ve diğer kağıtlar” başlıklı bölümünün 2/c fıkrasında da, gümrük idarelerine verilen beyannamelerin 24 TL tutarında damga vergisine tabi tutulacağının hükme bağlandığı; Öte yandan 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’na 5084 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesiyle eklenen geçici 3’üncü maddesinin (c) bendinde de, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih (06.02.2004) itibariyle bu kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemlerin 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olacağının hüküm altına alındığı, . Bu çerçevede, özet beyan yerine kabul edilen belgeler arasında yer alan “Serbest Bölge İşlem Formu” başlıklı kağıdın 488 sayılı Kanun’a ekli (1) sayılı tablonun III-2/f fıkrasına göre 3 TL tutarında maktu damga vergisine tabi tutulması gerektiği, Ancak söz konusu kâğıtların 3218 sayılı Kanun’a göre kurulan serbest bölgelerde 06.02.2004 tarihi itibariyle faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerce ve bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleriyle ilgili olmak kaydıyla düzenlenmeleri durumunda ise 3218 sayılı Kanun’un geçici 3’üncü maddesinin (c) bendi hükmüne göre damga vergisinden istisna edilmelerinin gerektiği, belirtilmiştir.
g) Türkiye Gümrük Bölgesi içinde faaliyette bulunan bir ihracatçının ihracat rejimi hükümleri çerçevesinde serbest bölge kullanıcısının üretiminde ve ticari amaçla alım satım işinde veya tüketiminde kullanmak üzere mal göndermesinin mümkün bulunduğu belirtilmişti. Ancak konuyla ilgili olarak Gümrük Müsteşarlığı’na intikal eden yazılarda, ihracat beyannamesi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesi’nin başka bir yerinden serbest bölgeye ihraç edilen eşyanın serbest bölgelerde tüketime veya kullanıma tabi tutulması halinde ihracata bağlı olanaklardan (3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu uyarınca ihracat istisnası gibi) yararlanıp yararlanamayacağı konusunda tereddütler dile getirilmektedir. İhracat istisnası gibi ihracata bağlı imkânlardan yararlanması söz konusu olan eşyanın, ihracat beyannamesi kapsamında serbest bölgeye ihraç edilmesi durumunda, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 152 ve 158’inci maddesi hükümleri çerçevesinde serbest bölgelerde tüketilmesi ya da kullanılması mümkün bulunmamaktadır. Bu çerçevede serbest bölgelerde tüketilmek veya kullanılmak amacıyla serbest dolaşımda bulunan eşyanın, miktar ve kıymetine bakılmaksızın ve gümrük beyannamesi düzenlenmeksizin serbest bölgelere sevk edilmesi mümkün olup, bu durumda Serbest Bölge İşlem Formu kullanılır. Diğer taraftan serbest dolaşımda bulunan eşyanın işlem görmüş/görecek ürünlerin üretiminde kullanılmak üzere ihracat beyannamesi kapsamında serbest bölgelere gönderilmesi mümkündür.
h) Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilen bir yazıda; 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu hükümleri çerçevesinde kullanılan serbest bölge işlem formunun (SBİF), serbest bölgeye giren ve çıkan eşyanın cins, nevi, miktar, kıymet gibi gümrük beyannamesinde yer alan bilgileri kapsadığı, gümrük beyannamesi uygulamasında olduğu gibi eşyanın serbest bölgelere serbest bölge işlem formu ile girip çıkmasının Gümrük İdaresi’nin gözetim, denetim, görev ve sorumluluğunu değiştirmediği, serbest bölgelere eşya tesliminde serbest bölge işlem formunun kullanılmasının mümkün bulunduğundan bahisle; Serbest dolaşımda bulunan eşyanın serbest bölgelerdeki alıcılara tesliminde KDV ihracat istisnasından yararlanabilmesi için “Serbest Bölge İşlem Formu”nun tevsik edici belge olarak kullanılmasının Başkanlıklarınca da uygun görüldüğü bildirilmiştir.
ı) Gümrük Müsteşarlığı’nca, Maliye Bakanlığı ile yapılan muhtelif yazışmalar sonucunda, ithalat vergilerine tabi eşyanın (özellikle akaryakıt cinsi)serbest bölgelerde tüketilmesinin, vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile mümkün olabileceği anlaşılmıştır. Bu hususta Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilen bir yazıda, serbest bölgede bulunan ve serbest dolaşımda olmayan (ithalat vergilerine tabi) eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla bu bölgelere konulması gerektiğinden bu kapsamda bu bölgelerde kullanılan ya da tüketilen serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın KDV Kanununun 16/1-c maddesi uyarınca KDV’den istisna tutulmasının mümkün olmadığı; serbest dolaşımda bulunan bir eşyanın ise bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlanması kaydıyla serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mal olarak değerlendirilebileceği ve serbest dolaşımda bulunan eşyanın serbest bölgedeki bir alıcıya tesliminde KDV Kanunu’nun 11/1-a ve 12’nci maddeleri uyarınca KDV istisnası uygulanabileceği ve söz konusu ihracat teslimlerinin SBİF ile tevsik edilebileceği belirtilmektedir
