Sızdırmazlık elemanları sektörü, dünyada ithalatın ve ihracatın yoğun bir şekilde gerçekleştiği kalemlerin başında geliyor. Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre 2009 yılında 4,1 milyar dolar olan sızdırmazlık elemanları...

Sızdırmazlık elemanlarının önemiSızdırmazlık elemanları keçeler,contalar, O-Ring, salmastralar gibideğişik isimlerle bilinir. Geneldehareketli veya hareketsiz makineparçaları arasında her türlü madde -nin sızmasını önleyici elemanlardır.Sızdırmazlık elemanlarının fiyatlarımakine ve araçların fiyatları ile karşılaştırılamayacakkadar düşüktür.Ayrıca rulmanlar, dişliler ve diğerdeğerli işlenmiş parçaların ömrü,sızdırmazlık elemanının kalitesinebağlı olduğundan sızdırmazlıkelemanları, makine elemanlarıarasında, en az diğer parçalarkadar önemlidir. Tekerlek keçesiyağ kaçıran bir kamyon, bir işgününü serviste geçirmek zorundakalabilir veya krank keçesiyağ kaçıran bir aracın motorununsökülmesi gerekir. Bilinen bu öneminedeni ile sızdırmazlık elemanlarıileri araştırma, gelişmiş teknoloji veüretimde kalite güvenliği gerektirir.Görünüş olarak birbirine çok benzeyenparçalar, ölçüsel tolerans, kesitfarkı, malzeme kalitesindeki farklılıkgibi özelliklerden dolayı uygulamadabeklenmeyen ve istenmeyenkötü sonuçlar yaratabilir.

Sızdırmazlık elemanlarının seçimiSızdırmazlık elemanı seçiminde sistembasıncı, sıcaklığı, hızı, akışkantipi, yüzey pürüzlülüğü ve sistemtoleransları etkili olur.Basınç: Sistemin çalışma kuvvetini,kullanılan boru çapı ve sistembasıncı belirlediği için sızdırmazlıkelemanı seçiminde ilk dikkat edileceközellik de bu kuvveti oluşturacakbasınçtır. Basınç hesaplarıyapılırken sistemin karşılaşabileceğive çoğu zamanda normal çalışmabasıncından çok daha yüksek de -ğerlere ulaşabilecek şok basınçlardagöz önünde bulundurulmalıdır.Günümüzde artan kuvvet ihtiyaçlarıhidrolik sistem basınçlarının yükselmesineneden olmuştur. Bu sebeptendolayı sızdırmazlık elemanlarındayeni dizayn ve mühendislikmalzemelerin beraber kullanılmasıylayeni ürünler oluşmaktadır.Isı: Sızdırmazlık elemanlarının seçilmesindeönemli etkenlerden biriçalıştığı ortam ve çevre sıcaklığıdır.Sızdırmazlık elemanı ve sistemleriçin ideal sıcaklık 50°C olsa dauygulama sıcaklığı 100°C’ye kadarulaşabilir. Sızdırmazlık elemanlarıdinamik uygulamalarda, kaymayüzeyleriyle direkt temas ettiklerinden,sürtünme nedeniyle ortayaçıkan ısıdan direkt olarak etkilenir.Bu sebeple sızdırmazlık elemanıseçiminde sistemin ulaşacağısıcaklık, sızdırmazlık elemanınınkullanımına izin verilen sıcaklığınaltında olmalıdır. Yüksek sıcaklıklardaçalışan sistemler için FKMve PTFE’den oluşan sızdırmazlıkelemanları tavsiye edilir. Düşüksıcaklıklardaki uygulamalardasızdırmazlık elemanının sertleşerek(camlaşma) görevini yerine getiremeyeceğidüşünülse de içindeçalıştığı akışkanın davranış şeklinebağlı olarak -40°C’ye kadar problemsizolarak çalışır.Hız: Sızdırmazlık elemanının üretildiğimalzemeye, dizaynına vekullanım yerine bağlı olarak silindirlerinçalışma hızı 15m/sn’yekadar çıkabilir. Yağ filmi oluşmasındave sürtünme kuvvetlerinde enönemli etkenlerden biri de kaymahızıdır. Tabloda hızın artmasıylaberaber yağ filmi kalınlığı düştüğüiçin sürtünme kuvvetinin arttığıgörülmektedir. Bu nedenle yüksekhızlarda sürtünme kat sayısı düşükolan PTFE malzemelerden üretilmişsızdırmazlık elemanları tercihedilmelidir.

Akışkan tipi: Sızdırmazlık elemanlarınınen düşük ve en yüksek çalışmasıcaklıkları içinde bulunduklarıortama göre değişiklik gösterir.Sızdırmazlık elemanları mineralyağlarda (DIN 51524’e göre), yanmazhidrolik yağlarda (VDMA 24317veya DIN 24320’ye göre) havada,suda ve farklı akışkanlarda çalışabilirler(Bkz. Kauçuk MalzemelerinKimyasallara Karşı Tepkimeleri).Sızdırmazlık elemanlarının aşınmasebeplerinden biri de içinde çalıştığıakışkanın viskozitesidir. Basınç veısı akışkanın viskozitesini değiştirir.Artan basınçla beraber akışkanlıkviskozitesi de artar. Artan ısı akışkanlıkviskozitesini azaltır, bu azalmahızı seçilen akışkanın cinsinegöre değişir. Kullanılacak akışkanınseçiminde, çalışma basıncı ve sıcaklığınınviskozitesiye olan etkileri deincelenmelidir.

Sızdırmazlık ElemanlarıHakkındaGünümüz teknolojisinde büyüksayıda donanım, etkili çalışmalarınısağlayan iş gücünü, çoğu kez büyükeksenel kuvvetler ortaya koyanhidrolik, oleo-hidrolik ve pnömatiksilindirlerle, bunlar ise akışkanları,değişmez tarzda yüksek basınç vetemperatürde, zor koşullar altındakontrol eden zor karmaşık sızdırmazlıksistemlerine bağımlıdırlar.Sızıntıyı genelde bir “takım” halindeönleyen bu elemanlar yüksekverimlilik standartları altındageliştirilmiş olmaları sonucu artandizginleme güçlerine paralel olaraktransmisyon ve kontrol donanımlarınınuygulama alanlarını nicelikve nitelik bakımından genişler. Budüzlem, çoğu kez -40 C‘de çalışmazorunluluğu ile karşı karşıya olan işmakinelerinden, yıpranma ve korozyonekstremlerinin hüküm sürdükleriendüstriyel uygulamalarınakadar uzanır. Sızdırmazlık elemanları,tanımları uyarınca, akışkanındışarı çıkmasını, yabancı maddelerinise devre içine girmelerini önleyeneleman veya bunlardan oluşantakımlardır; dinamik ve statik olarakiki baş gruba toplanabilirler.Dinamik sızdırmazlık elemanlarında,bunlarla temas eden parçalararasında göreceli bir hareket vardır,statikler ise elemanların monteedildiği parçalar arasında hareketolmayanlardır; uygulamaların yaklaşık¾‘ü bu sonuncu türdendir.Sızdırmazlık elemanı üreticilerisistemin sadece yarısını ortayakoyar; yerleştirme yerlerini hazırlayanlardiğer yarıyı oluştururlar.Sızdırmazlık elemanının yuvalanmasındaen uygun metal yumuşakçeliktir. Dinamik çalışma için yüzeypürüzünün 0.52 mikrometre ( 20mikro inç) veya bundan daha inceolması istenir; fazla kaba bir yüzeykaçak ve aşınmaya neden olacaktır;temas yüzeyi kısa bir zaman sonra,çalışmanın erken döneminde, ezilerekalışır, 0.52 mikrometre (2 mikroinç)’ye kadar iner, bundan sonrakiezilme kabili ihmaldir.Büyük miktarda kir ve tozun mevcutolduğu hallerde su verilmişçelik, kromaj zorunlulukları ortayaçıkacaktır; kemirici akışkanlar içinkorozyona dayanıklı alaşımlarabaşvurulur.Diğer yönden bazı polimerler de,uzun süre temasta kaldıkları metalyüzeylerinde bozulmalara sebepolurlar; böylelikle meydana gelenpürüzlenme sızdırmazlık fonksiyonununçökmesiyle sonuçlanabilir.Bir sızdırmazlık elemanını faydalıömrü, makul bir emniyet marjı ilenispeten uzun olmakla beraber,maliyeti ön plana almayan genişperspektifli bir davranış ile, koşullarıngerektirdiğinin üstünde niteliklere sahip olanı seçmek daimayeğlenmelidir; kimse ucuzu alacakkadar zengin değildir.Faydalı ömrü etkileyen en önemlifaktör kesinlikle yüksek temperatürolup, arıza tümünde yüzde90‘ın üstünde bir orana sahiptir.Elastomerlerin büyük bölümü ısıyamaruz kaldığında sertleşerek elastiközelliklerini yitirirler.Özetle genel ve özel standartlarafizik, mekanik, kimyasal uyumlarınancak bu ölçümlere dayanılaraksağlanabileceklerini söyleyebiliriz.Ölçümlerin şemsiyesi ham ve yardımcımaddelerden başlayıp satışadek uzanır. Sonraki hizmet, yıllarboyu kazanılmış bilgi ve deneyimbirikimini kullanıcının emrindebulundurmak olmalıdır; bu vadidekigörüş alış verişi çoğu kez iki yönlüfayda sağlayabilmektedir.Sızdırmazlık elemanları imalatıSızdırmazlık elemanları elastomer,plastomer ve deri malzemelerdenimal edilir. Bu malzemelerin dışındakarbon, seramik, muhtelif metallerkopozit elemanların imalatındakullanılır.


Dünyada sızdırmazlıkelemanları sektörüSızdırmazlık elemanları sektörü,dünyada ithalatın ve ihracatın yoğunbir şekilde gerçekleştiği kalemlerinbaşında geliyor. Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerinegöre 2009 yılında 4 ,1 milyardolar olan sızdırmazlık elemanlarıihracatı yüzde 21,6 oranında artarak2010 yılında 5 milyar dolar seviyesineyükseldi.Almanya, sızdırmazlık elemanlarıihracatında ilk sırada yer alıyor.Almanya’nın ihracatı 2010 yılındayüzde 23,1 artarak 1,1 milyar dolargerçekleşti. Almanya’yı ABD (646milyon dolar), Japonya (638 milyondolar) ve Çin (425 milyon dolar)takip ediyor. Dünya sızdırmazlıkelemanları ihracatının yüzde 48’iniAlmanya, ABD, Japonya gerçekleştiriyor.İlk on ülke arasında en az artışyüzde 1,5 ile Singapur’da yaşandı.Türkiye ise 2010 yılında gerçekleştirdiği39 milyon dolar ihracat iledünya ihracatından yüzde 0,76’lıkpay alarak 23’üncü sırada yer aldı.


Dünya ithalatında lider ÇHC2010 yılında sektör ithalatı yüzde14,6 oranında artarak 5,1 milyar dolarseviyelerinden 5,9 milyar dolarseviyelerine ulaştı. ÇHC 495 milyondolar ithalat ile dünya sıralamasındabirinci konumundadır. ÇHC’ninardından sızdırmazlık elemanlarıithalatı gerçekleştiren ABD ise 2010 yılında 412 milyon dolar ithalat gerçekleştirdi.Sektör ithalatında öndegelen diğer ülkeler sırasıyla G. KoreCum., Almanya, İngiltere’dir. Sızdırmazlıkelemanları sektörü ithalatındailk on sırada yer alan ülkeleringenelinin ithalatında artış görüldü.Artış yüzdeleri Kore Cum. yüzde72,1, Türkiye yüzde 44,5, Almanyayüzde 36,7 ve Meksika’da yüzde36,1 olarak gerçekleşti. Türkiye ise2010 yılında gerçekleştirdiği 92milyon dolar ithalat ile dünya ithalatındandolar 1,55 pay alarak 22’ncisırada yer aldı.

Türkiye’de sektör ihracatı arttıTürkiye’nin sızdırmazlık elemanlarısektörü ihracatı 2009 yılında 27 milyondolar gerçekleşti. 2010 yılındasektör ihracatı yüzde 43,4 oranındaartarak 39 milyon dolar seviyesineyükseldi. 2010 yılında Türkiye’ninsızdırmazlık elemanları ihracatıyaptığı ülkeler arasında Almanya14,8 milyon dolar ile birinci sıradayer aldı. Almanya’yı 2,1 milyon dolar ile İran ve 2 milyon dolar ileİngiltere takip ediyor. Azerbaycanve ABD, en fazla ihracat gerçekleştirilenilk on ülke arasında en çokihracat artışı kaydedilen ülkelerdir.Türkiye’nin sızdırmazlık elemanlarısektörü ihracatı gerçekleştirdiğiilk on ülke arasında ihracatımızdadüşüş yaşandı.

İthalatta yarı yarıya artışTürkiye’nin 2009 yılında 63,5 milyondolar seviyelerinde olan sızdırmazlıkelemanları sektörü ithalatı,2010 yılında yüzde 44,5 artarak92 milyon dolar olarak gerçekleşti.2010 yılında sızdırmazlık elemanlarısektörü ithalatımızda önemli yertutan ülkeler arasında ilk üç sırayıAlmanya (26 milyon dolar), İtalya(12,2 milyon dolar) ve Fransa (12,1milyon dolar) yer aldı. Türkiye’nin2010 yılı sektör ithalatında ilk onülkenin bir önceki seneye göre değişimoranlarına bakıldığında Fransa(yüzde 172)’da görülen artış miktarıdikkat çekici düzeydedir.

Ziya Şefta lio ğluEag le Burgma nnGenel Müdürü“Müşteriler toplam maliyetiesas almalı”“Salmastralar, contalar ve kompansatörlergibi statik sızdırmazlıkelemanları konusunda faaliyet gösterenEagleBurgmann Türkiye olarakTuzla’da 5 bin metrekalik kapalı alanasahip olan merkez binamızda hizmetveriyoruz. İstanbul merkez dışındaİzmir, Adana ve Ankara’da açtığımızofis ve servislerimizle müşterilerimizedaha yakın olmayı hedefleyereksektörün artan hizmet taleplerinikarşılama amacıyla yapısal gelişimimizive büyümemizi sürdürüyoruz.Sızdırmazlık elemanları konusundasektördeki en büyük eksikliğin bilgibirikimi ve tecrübe eksikliği olduğunudüşünüyorum. Konu makine mühendisliğininçok özel bir alanı olduğu içinnormal olarak, meslek okullarındaveya üniversitelerde sektör hakkındaöğrencilere bilgi verilememektedir.Kişiler iş hayatında problemlerlekarşılaştıkça tecrübe ve bilgi seviyesiniarttırabilmekteler. Durum böyle oluncakişiler mevcut tecrübelere bağlı olarakkendilerini geliştirmektedirler. Yalnızcamal bedeline odaklanıp duruş ve ürünkayıpları konusunda bilgi sahibi olamamaktadırlar.Konuyu faaliyet alanıolarak seçen firmalar yetersiz bilgi ileürün satmaya çalışınca sızdırmazlıkproblemlerinin işletmelere olan maliyetiçok yüksek değerlere çıkmaktadır.Bu maliyetler aslında duruş maliyetleri,ürün kayıpları, iş ve işçi sağlığıile çevreye verdiği zararlar olarakkendini göstermektedir. Sızdırmazlıksektöründe faaliyet gösteren firmalarınöncelikle kendi elemanlarını vedaha sonra da müşterilerini çok ciddişekilde bilgilendirmelidir. Yalnızca ürünsatarak para kazanma mantığı müşteriistekleri ile uyuşmamaktadır. Ürününseçimi, montajı, servisi hasar analizi,stok takibi gibi çalışma ömrünü uzatıcıhizmetleri vermek müşteriye çok ciddikazançlar sağlar ve işletme güvenilirliğiniarttırır. Bu nedenle firmalarınyatırım yapmaları ve servis, sahamühendisliği alanlarını geliştirmelerigereklidir. Müşterilerin ise yalnızca malbedeline değil, belirli zamanlardakitoplam maliyetlere odaklanmasıncaçok ciddi faydalar vardır.”