Ülkemiz makine ihracatı 2008 yılının ilk 9 aylık doneminde gectiğimiz yılın eş zaman dilimine gore yuzde 31 oranında artış gosterek 8 milyar 570 milyon dolara ulaştı.
84. faslın tamamı ve 84. fasıl dışı Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği iştigal alanından oluşan makine sektörü toplamı rakamları- na göre 2008 yılının ilk dokuz aylık dönem ihracatı bir önceki yıl eş dönemine kıyasla yüzde 31 artarak 8 milyar 570 milyon dolar seviyesinde kaydedilmiş. Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçı ları Birliği iştigal alanına giren GTİP’ler kapsamında belirlenen Türkiye geneli ihracat kayıtlarına göre ise; 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracat kayıt rakamı 3 milyar 983 milyon dolar iken, bu rakam 2008 yılı aynı döneminde yüzde 38,1 oranında artış göstererek 5 milyar 499 milyon dolara çıkmış. İhracat kayıt rakamları mal grupları bazı nda incelendiğinde ise; 2008 yılı Ocak- Eylül döneminde, ihracatında en yüksek artış gerçekleşen kalemler yüzde 113 ile Savunma Sanayi İçin Silah ve Mühimmat, yüzde 105,1 ile Ambalaj Makineleri ve yüzde 61 ile Tarım ve Ormancılık Makineleri olmuş. 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracatı nda gerileme görülen mal grupları ise; Büro Makineleri ve Deri İşleme Makineleri olarak kaydedilmiş durumda. OAİB iştigal alanına giren ürünler itibariyle, mal gruplarının sektör ihracatından aldıkları paylar incelendiğinde; 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde; yüzde 14,9 pay ile İnşaat ve Madencilikte Kullanılan Makineler birinci, yüzde 12,5 pay ile En düstriyel Klimalar ve Soğutma Makineleri ikinci, yüzde 10,8 pay ile Takım Tezgahları üçüncü sırada yer alıyor. Ülkeler itibariyle ihracat kayıt rakamları incelendiğinde ise; 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde en fazla ihracat yapılan ilk üç ülke Almanya, Rusya Federasyonu ve ABD olmuş. Söz konusu dönemde ilk on ülke arasında en büyük ihracat artışı yüzde 71 ile Azerbaycan’a yönelik olarak gerçekleşmiş. Anılan ülkeye ihracatımız 153 milyon dolar seviyesine ulaşmış. 
AZERBAYCAN VE İRAN EN HIZLI GELİŞEN PAZARLAR
Türkiye makine ihracatının en hızlı şekilde arttığı ülkenin 2008 yılı Ocak-Eylül dönemi için Azerbaycan olduğu görülüyor. Söz konusu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 89 milyon 573 milyon dolarlı k makine ihracatı yapılmışken 2008 yı- lının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde ise yüzde 71 oranında artışla 153 milyon 197 bin dolar seviyesi yakalanmış. Azerbaycan’ı n ardından gelen İran’da ihracatı- mızın en hızlı yükseldiği ikinci pazar durumunda. İran’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye’den 110 milyon 197 bin dolarlık makine ihracatı gerçekleştirilmişken 2008 yılının eş dönemine gelindi- ğinde ise yüzde 66’lık yükselişle 182 milyon 465 bin dolar ihracat rakamı kaydedilmiş. İhracatında hızlı artış yaşanan bir diğer ülke ise İtalya. Bu ülkeye 2007 yılı- nın Ocak-Eylül döneminde 157 milyon 33 bin dolarlık makine ihracatı yapılmışken 2008 yılının ilk dokuz aylık döneminde ise yüzde 50 yükselişle 235 milyon 309 bin dolar seviyesi yakalanmış. İtalya’nın ardından makine ihracat artış hızımız en fazla olduğu ülke Rusya Federasyonu. Bu ülkeye olan ihracatımızda geçtiğimiz yılın ilk 9 aylık dönemine göre 2008 yılı- nın Ocak-Eylül eş zaman dilimde yüzde 49 oranında yükseliş kaydedilmiş. Türkiye makine ihracatının en fazla olduğ u ülkeler incelendiğinde ise Almanya, Rusya Federasyonu, ABD, İngiltere ve İtalya olarak sıralanıyor. Almanya’ya 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 410 milyon 211 bin dolarlık makine ihracatı yapılmışken 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde ise yüzde 26 oranı nda artış sağlanarak 516 milyon 317 bin dolar değerine ulaşılmış. Makine ihracatı mızın en fazla olduğu ikinci ülke ise Rusya Federasyonu. Bu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde Türki ye’den 238 milyon 373 bin dolar makine ihracatı gerçekleştirilmişken 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde yakalanan yüzde 49 artışla 354 milyon 314 bin dolar makine ihracatı olmuş. Rusya Federasyonu’nun ardından ise makine ihracatımı- zın en fazla olduğu üçüncü ülke ise ABD. Söz konusu ülkeye 2007 yılının Ocak-Ey- lül döneminde 225 milyon 558 bin dolarlık makine ihracatı söz konusu iken 2008’in Ocak-Eylül döneminde yüzde 44 artışla 325 milyon 383 bin dolar seviyesi yakalanmı ş. İngiltere ise makine ihracatımızın dördüncü en büyük pazarı olarak karşımı- za çıkıyor. İngiltere’ye 2007 yılının Ocak- Eylül döneminde 255 milyon 571 bin do- lar ihracat yapan Türk makinecileri 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde ise bu değeri yüzde 4 oranında artı- rarak 266 milyon 134 bin dolar seviyesine yükseltmişler. Makine ihracatımızın beşinci en büyük pazarı ise İtalya olmuş. İtalya’ya 2007 yılının ilk 9 aylık döneminde 157 milyon 33 bin dolarlık makine ihracatı gerçekleştirilmişken 2008 yı- lının eş zaman dilimine gelindiğinde yüzde 50’lik artışla 235 milyon 309 bin dolar değerine ulaşılmış. 
HANGİ MAL GRUBUNDA HANGİ ULKEYE EN FAZLA İHRACAT YAPILDI?
2008 yılı Ocak-Eylül döneminde mal grupları bazında en fazla ihracat yapı- lan ülkeler ise, İnşaat ve Madencilik Makinelerinde; Almanya, Rusya Federasyonu ve İtalya; Endüstriyel Klimalar ve Soğutucularda; İngiltere, Irak ve Fransa, Takım Tezgâhlarında; Bursa Serbest Bölgesi, Almanya ve Rusya Federasyonu, Pompa ve Kompresörlerde; Almanya, Rusya Federasyonu ve Romanya, Tarım ve Ormancılık Makinelerinde Makinelerinde; ABD, Fas ve Bulgaristan, Gıda İşleme Makinelerinde; Almanya, Rusya Federasyonu ve Irak, Vanalarda; Almanya, Rusya Federasyonu ve Libya, Tekstil ve Konfeksiyon Makinelerinde; Mısır, Bangladeş ve Etiyopya, Hadde ve Döküm Makinelerinde; İtalya, Rusya ve Almanya, Reaktör ve Kazanlarda; İstanbul Deri Serbest Bölgesi, İngiltere ve İspanya, Savunma Sanayiine Yönelik Silah ve Mühimmatta; Nijerya, Hollanda ve Gürcistan, Türbin ve Turbojetlerde; ABD, Fransa ve İran, Endüstriyel Isıtıcı ve Fırınlarda; Almanya, Fransa ve Rusya Federasyonu, Yük Kaldırma, Taşıma ve İstişeme Makinelerinde; Rusya Federasyonu, ABD ve Romanya, Kauçuk, Plastik, Lastik İşleme Makinelerinde; Rusya Federasyonu, İran ve Romanya, Rulmanlarda; Almanya, Fransa ve İngiltere, Ambalaj Makinelerinde ise; İtalya, Polonya ve Azerbaycan olmuş. 
ENDÜSTRİYEL ISITICILAR VE FIRINLAR
Türkiye endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatımız 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde de yükselişine devam ediyor. 2007 yı- lının Ocak-Eylül döneminde 129 milyon 78 bin dolar olan endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatımız 2008 yılının Ocak- Eylül dönemine gelindiğinde yüzde 32,7 oranında yükseliş göstererek 171 milyon 310 bin dolar seviyesini yakalamış durumda. Endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatımız ülkeler bazı nda incelendiğinde ise Almanya’nı n birinci sırada yer aldığı görülüyor. Almanya’ya 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye’den 19 milyon 170 bin dolarlık endüstriyel ısı- tıcılar ve fırınlar ihracatı yapılmı şken 2008 yılının eş zaman dilimine gelindiğinde ise bu değerin yüzde 48,4 oranında artışla 28 milyon 912 bin dolara ulaştığı kaydedilmiş. Endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar mal grubunda ihracatımızın en fazla olduğu ikinci ülke ise Fransa. Bu ülkeye 2007 yılının Ocak- Eylül döneminde 12 milyon 866 bin dolar olan endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatımız 2008 yılının Ocak-Eylül döne- minde ise yüzde 24,2 artışla 15 milyon 986 bin dolar olmuş. Bu mal grubundaki üçüncü en büyük ihracat pazarımız ise Rusya Federasyonu. Söz konusu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 6 milyon 76 bin dolarlı k endüstriyel ısıtıcılar ve fı- rınlar ihracatı söz konusu iken 2008 yılının aynı dönemine gelindiğ inde yüzde 78,9 değer artı şıyla 10 milyon 868 bin dolar seviyesi yakalanmış. Endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatımızdaki en hızlı artışları n yaşandığı ülkeler ise İran, Yunanistan ve Mısır olarak sı- ralanıyor. İran’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 1 milyon 28 bin dolarlık endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatı yapı lmışken 2008 yılının Ocak- Eylül döneminde yüzde 514,1 oranında yüksek bir artış yaşanarak 6 milyon 314 bin dolar değerine ulaşılmış. Yunanistan da bu mal grubu için ihracat artış oranımızın en hızlı olduğu ikinci ülke konumunda. Yunanistan’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 1 milyon 206 bin dolar endüstriyel ısıtıcılar ve fı- rınlar ihracatı söz konusu iken 2008 yılına gelindiğinde ise yüzde 333 artışla 5 milyon 224 bin dolar olmuş. 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde en hızlı artışın yaşandığı üçüncü ülke ise Mısır. Bu ülkeye yapılan endüstriyel ısıtıcılar ve fırınlar ihracatı geçen yılın Ocak-Eylül dönemine göre 2008 yılında yüzde 253,5 oranında artmış.
Reyhan Toprak
Sarmaşık Makina İthalat-İhracat Sorumlusu
Daralan finansal piyasalar, kredi imkânlarının azalması nedeniye daha temkinli davranmalı yız.
2008 yılında ihracat rakamları- mızdaki artış, firmamızın portföyündeki pazarlar haricinde yeni pazar hedeşeri koyması ve bu hedeşere ulaşmasıyla alakalı dır. Bu yıl içerisinde ihraç edilen makine ve tesislerin çoğunluğ unu endüstriyel şekilde, yüksek kapasiteli ekmek ve unlu mamul imalatında kullanılan sistemler oluşturmaktadır. Her ne kadar ihracatımız para birimi olarak artış göstermiş olsa bile 2008 yılında adet olarak yapılan yurt dışı hareketimiz maalesef önceki yıllara göre ve 2008 ihracat hedeşerimize göre yeterli olmamıştır. Yatırım malı üretmekte ve satmaktayı z. Son zamandaki global ekonomik ve finansal gelişmelere baktığımızda tüm dünya ülkeleri için yavaşlamış bir büyüme dönemi başlamış bulunmaktadı r. Bu durum 2008 yılı- nın son çeyreği ve 2009 yılında ülkemizi de önemli ölçüde etkileyeceğ ini tahmin etmekteyiz. Daralan finansal piyasalar, kredi imkânlarının azalması yatı- rım planlarının ertelenmesine, yatırımcıyı çok daha tedbirli ve uzun vadeli davranmaya sevk edecektir. Döviz kurları üzerinde gözlemlenen yükseliş ihracattaki rekabet gücümüzü arttıracağı yönde değerlendirilse bile imalat sektörü hammadde tedariki konusunda iç piyasalar dahil dövize bağımlı olarak çalışmaktadı r. Hızlı artışlar maliyet enşasyonu oluşturmakta ve bu durum ürün maliyetlerine yansı maktadır. Biz imalatçılar dövizin uzun vadede istikrarlı artış göstermesini arzu ederiz. Sektör için makine ve ekipman üreten firmaların yaşadıkları problemleri ortaya koymak ve çözüm bulmak için Yönetim Kurulu Başkanlığınızı firmamız ortakları ndan Sayın Osman Toprak’ı n üstendiği “Ekmek ve Unlu Mamul makineleri Sanayicileri Derneği” EKMADER kurulmuştur. Bu derneğin çalışmalarının sektörümüze önemli ölçüde faydası olacağına inanmaktayız. Leasing sektörünün yatırımları- mıza ve satışlarımıza olan deste- ği, KDV kanununda yapılan son değişikliklerle, önemli ölçüde azalmış ve 2008 yılı iç pazar satı şlarımızı ciddi oranlarda etkilemiştir. Makine ve teçhizat yatırımı konusunda biz imalatçılar kadar ekmek ve unlu mamul imalatçı- sını destekleyecek, yatırıma ve yenilenmeye teşvik edecek çözüm ve desteklere ihtiyaç vardır. İşimiz ekmek ve unlu mamul üreticileri ile doğrudan ilişki kurmamı zı gerektirmektedir. Müşteri istekleri sektöre sunacağımız yeni ve geliştirilmiş ürün özelliklerimizi belirler. Bu istekleri en kaliteli şekilde biçimlendirmek, projelendirmek, kullanıma sunmak firmamız Ar-Ge’si görevleri arası ndadır. Ar-Ge çalışmalarına açık olmayan imalatçının sektörde uzun süreli hizmet verme imkanı olmayacağı gibi sektörümüze de zararı olacaktır. KOBI’ ler dahil olmak üzere sanayi kuruluşları- na açık olan Ar-Ge teşvik uygulama mekanizmasının çok daha iyi şekilde çalıştırılması sektörel gelişmeyi ve büyümeyi hızlandı- racaktır ve ülkemize yüksek katma değer getirecektir. 
KLİMALAR VE SOĞUTMA MAKİNELERİ
Makine ihracatımızın en önemli kalemlerinden biri olan ve son dönemlerde sektör ihracatı mızda ilk sırada yer alan endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımız 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde de ilerleyişine devam ediyor. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımız 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 585 milyon 15 bin dolar olarak gerçekleşirken 2008 senesinin aynı döneminde bu rakam yüzde 17,3 oranında artarak 686 milyon 323 bin dolar seviyesine çıkmış durumda. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımız miktar bazında incelendiğinde ise 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,6 oranında bir düşüş yaşandığı kaydediliyor. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatı- mızda 2008 Ocak-Eylül döneminde ilk sırada 94 milyon 741 bin dolar tutarında ihracat ile İngiltere yer alıyor. Bu ülkeyi 45 milyon 659 bin dolar tutarı nda ihracat ile Irak, 39 milyon 548 bin dolar tutarında ihracat ile Fransa ve 38 milyon 524 bin dolar tutarında ihracat ile Rusya Federasyonu takip ediyor. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatı mızda 2008 Ocak-Eylül döneminde ihracatımızda ilk on sıra içerisinde yer alan ülkeler arasında değer bazında en büyük artış, bir önceki seneye göre ihracatımızı yüzde 40,6 oranında büyüttüğümüz Irak pazarında görülüyor. Bu ülkeyi yüzde 28,5 oranında artı şla Almanya, yüzde 26,5 oranı nda büyüme ile Romanya ve yüzde 25 oranında büyüme ile Ukrayna takip ediyor. En Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımızda 2008 Ocak-Eylül döneminde ihracatı mızda ilk on sıra içerisinde yer alan ülkeler arasında değer bazında bir önceki seneye göre düşüş yaşadığımız ülkelerin ise yüzde 12,6 oranında düşüşle İspanya ve yüzde 10,9 oranı nda düşüşle bu ürün grubunda en çok ihracat gerçekleştirdiğ imiz İngiltere olduğu görülüyor. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımızı 2008 Ocak-Eylül döneminde miktar bazında incelediğimizde ise bir önceki senenin aynı dönemine göre en büyük artış yaşadığımız ülkenin yüzde 28,6 oranında artışla Irak olduğunu görüyoruz. Sektör ihracatımızda Irak dışında miktar bazında büyüme yaşadığımız ülkeler ise yüzde 6,4 oranında büyüme ile Bulgaristan, yüzde 2,7 oranı nda büyüme ile Romanya ve yüzde 0,4 oranında büyüme ile Almanya şeklinde sıralanıyor. Endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımızda 2008 Ocak-Eylül döneminde ihracatımızda ilk on sıra içerisinde yer alan ülkeler arasında bu ülkeler dışında kalan tüm ülkelerde miktar bazında 2007 senesinin aynı dönemine göre düşüş yaşandı. Bu ülkelerin başında yüzde 29,3 oranında düşüşle İspanya geliyor. İspanya’yı yüzde 20,3 oranında düşüşle Yunanistan, yüzde 16,3 oranında düşüşle İngiltere, yüzde 9,9 oranında düşüşle Rusya Federasyonu, yüzde 4,3 oranında düşüşle Ukrayna ve yüzde 3,4 oranında düşüşle Fransa takip ediyor. 2008 yılı Ocak- Eylül döneminde endüstriyel klimalar ve soğutma makineleri ihracatımızı miktar değer oranı üzerinden değerlendirdiğ imizde ise kilogram başı- na en yüksek değerde ürün ihraç ettiğimiz ülkenin 7,52 dolarlık değer ile Almanya olduğunu görüyoruz. Bu ülkeyi 6,06 dolarlık değer ile İspanya ve 5,70 dolarlık değer ile Bulgaristan takip ediyor. Söz konusu dönemde kilogram başına en düşük değerde ürün ihraç ettiğimiz ülkenin ise 3,95 dolarlık değer ile Irak olduğu görülüyor 
GIDA SANAYİ MAKİNELERİ
Türkiye gıda sanayii makineleri ihracatı 2008 yılının Ocak- Eylül döneminde de yükselişini sürdürüyor. 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 197 milyon 545 bin dolarlık gıda sanayii makineleri ihracatı söz konusu iken 2008 yılının Ocak- Eylül dönemine gelindiğinde ise yüzde 47,8 oranında artışla 292 milyon 58 bin dolar seviyesi yakalanmış. Gıda sanayi makineleri ihracatı mız ülkeler bazında incelendiğ inde ise bu mal grubu için en fazla ihracat gerçekleştirdi- ğimiz ülkenin Almanya oldu- ğu görülüyor. Almanya’ya 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye’den 13 milyon 20 bin dolarlık gıda sanayii makineleri ihracatı gerçekleştirilmişken 2008 yılının Ocak- Eylül döneminde ise yüzde 43,3 oranında artışla 18 milyon 674 bin dolar seviyesine ulaşılmı ş. Gıda sanayii makinelerindeki en büyük ikinci pazarımız ise Rusya Federasyonu. Söz konusu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 11 milyon 495 bin dolarlık gıda sanayi makineleri ihracatı yapılmı şken 2008 yılının Ocak-Eylül Eylül dönemine gelindiğinde ise yüzde 49,4 artışla 17 milyon 173 milyon dolar ihracat kaydedilmiş. Gıda sanayii makinelerinde en fazla ihracat gerçekleştirdiğ imiz üçüncü ülke ise Irak olmuş. Irak’a 2007 yılı- nın Ocak-Eylül döneminde 8 milyon 430 bin dolar gıda sanayii makineleri ihracatı yapı- lırken 2008 yılının eş zaman diliminde bu değer yüzde 99,5 oranında artış göstererek 16 milyon 816 bin dolar olmuş. Gıda sanayi makineleri ihracatı mızın en fazla ihracat artışı olan pazarları incelendiğinde ise Cezayir’in başı çektiği görülüyor. Cezayir’e 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 3 milyon 803 bin dolarlık gıda sanayii makineleri ihracatı yapılmı şken 2008 yılının aynı dönemine gelindiğinde yüzde 224,4 yükselişle 12 milyon 336 bin dolarlık ihracat yapılmış. Mersin Serbest Bölgesi’nin de gı- da sanayi makineleri açısından ihracatın en fazla artış gösterdiğ i ikinci alan olarak dikkat çekiyor. Mersin Serbest Bölgesi’nden 2007 yılının Ocak- Eylül döneminde 5 milyon 504 bin dolarlık gıda sanayi makineleri ihracatı söz konusu iken 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde ise yüzde 140,3 oranında artışla 13 milyon 224 bin dolar değerine ulaşılmış.
Osman Altuntaş
ALTUNTAŞ A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı
Eskiden sadece fiyat satıcısı olan firmalarımız gelinen noktada ürünlerinde dayanı klılık, kalite ve ileri teknoloji gibi özelliklerin bulunması na dikkat ediyor.
İştigal ettiğimiz alan olan gıda sanayi makineleri sektörü olumlu bir çizgide ilerliyor. Zaten rakamlar da bu durumu açık olarak ortaya koyuyor. İncelediğimiz zaman bu yılın Ocak-Eylül döneminde sektör olarak gerçekleştirmiş olduğumuz 292 milyon dolar tutarındaki ihracatın bir önceki senenin aynı döneminden yaklaşık olarak yüzde 48 oranında fazla olduğunu görüyoruz. Bu büyüme bence çok önemli bir başarı. Bu başarıyı iki yönlü değerlendirmek gerekiyor. Öncelikle yüzde 48 çok büyük bir oran bunu görmek lazı m. İkinci olarak da genel olarak ekonomik veriler hep olumsuz sinyaller veriyorken bu oranda bir büyümenin yaşanmı ş olması dikkat çekici. Artık genel olarak makine sektöründe ülkemizin kabuk değiştirdi- ğini görmemiz lazım. Eskiden sadece fiyat satıcısı olan firmaları mız gelinen noktada ürünlerinde dayanıklılık, kalite ve ileri teknoloji gibi özelliklerin bulunmasına dikkat ediyor. Hatta üretilen makinelerde estetiğ e önem veren girişimcilerimiz bile bulunuyor. Bütün bu gelişmeler de meyvelerini vermeye başladı. Genel olarak Türk makine sektörü, özel olarak da bizim sektörümüzde ihracat rakamlarımız ciddi olarak artıyor. Ülkemizin önemini görece geç fark etmiş olduğu makine sektöründe biz Türk makinecileri olarak kriz konuşulan böylesi dönemlerde bu başarıları yakalayabiliyorsak ilerleyen dönemlerde daha büyük işlere de imza atabiliriz diye düşünüyorum. Çünkü Türkiye bu potansiyelleri bünyesinde yeter kadar barındırıyor. 
REAKTÖR VE KAZANLAR
Ülkemiz reaktör ve kazanlar ihracatı 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde de yükselişini sürdürüyor. 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 136 milyon 802 bin dolar olan reaktör ve kazanlar ihracatımız 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 48,1 oranında artış göstererek 202 milyon 546 bin dolar olmuş. Reaktör ve kazanlar ihracatımı- zın en fazla yapıldığı yerin ise İstanbul Deri Serbest Bölgesi olduğu görülüyor. İstanbul Deri Serbest Bölgesi’nden 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 62 milyon 55 bin dolarlık reaktör ve kazanlar ihracatı yapılmı ş durumda. Reaktör ve kazanlar ihracatımız ülkeler bazı nda incelendiğinde ise birinci sırada İngiltere’nin yer aldığı görülüyor. İngiltere’ye 2007 yı- lının Ocak-Eylül döneminde 15 milyon 435 bin dolarlık reaktör ve kazanlar ihracatı söz konusu iken 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde ise bu değer yüzde 26,2 oranında yükselişle 19 milyon 472 bin dolar olmuş. Reaktör ve kazanlar ihracatımızın ülkeler bazındaki ikinci en büyük pazarı ise İspanya. Bu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 10 milyon 804 bin dolarlık reaktör ve kazanlar ihracatı yapılmışken 2008 yılının aynı döneminde yüzde 53 oranında artış kaydedilerek 16 milyon 529 bin dolar seviyesi yakalanmış. Reaktör ve kazanlar ihracatımızdaki üçüncü en büyük pazar ise Almanya. Söz konusu ülkeye 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 12 milyon 280 bin dolarlık reaktör ve kazanlar ihracatı gerçekleştirilmiş durumda. Reaktör ve kazanlar ihracatımı- zın artış hızı baz alınarak yapı- lan değerlendirmede ise en büyük ihracat artışının Kazakistan’a yönelik olduğu görülüyor. Kazakistan’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 984 bin dolarlık reaktör ve kazanlar ihracatı söz konusu iken 2008 yı- lının eş zaman dilimine gelindi- ğinde ise yüzde 358,8 oranında artışla 4 milyon 515 bin dolar seviyesinin yakalandığı kaydedilmiş durumda.
Ali Eren
Kazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi
Krizi fırsata çevirmek ve gelişmiş ülkeleri yakalamak elimizde.
Bu senenin Ocak-Eylül döneminde sektörümüz 202 milyon 500 bin dolar tutarında ihracat gerçekleştirdi. Bu rakam geçen senenin aynı dönemine göre yaklaşık olarak yüzde 48 oranı nda bir büyümeye denk geliyor. Yılın geri kalanında kriz koşulları da gündeme gelince bu trend tabii ki biraz yavaşlayarak devam edecek. Genel olarak şöyle bir konjonktür ile karşı karşı- ya olacağımızı düşünüyorum: Sektörümüzün de bir parçası olduğ u makine imalat sanayisinde ihracatta büyük bir düşme olmayacaktı r. İhracatımızın artmaya devam edeceğini düşünüyorum ama sadece katma değeri düşük ürünlerin ihracatında düşüş yaşanacaktır. Ya da şöyle ifade edecek olursak, ülkemizin toplam ihracat rakamında düşüş yaşanabilir ama bu düşüş bence pozitif olur. Çünkü düşüş yaşanmayan ihracatlar katma değeri yüksek ihracatlar olacaktı r. Rakamsal olarak olabilecekleri şu şekilde kurguluyorum Üçüncü ülkelere satışlarda, yani ihracatta Avrupa firmalarına karşı rekabet ettiğimiz üçüncü ülkelerde ihracatımız artacaktır. Mesela Rusya Avrupa firmalarıyla daha çok mal satmak için rekabet ettiğimiz bir ülke. Bu ülke tencere alacak diye düşünürsek önceki süreçte 100 dolarlık alı- mının 80 dolarlık kısmını Avrupa’dan geri kalan kısmını da di- ğer ülkelerden alıyordu. Buradan da Türk firmalarına 5 dolar kalıyordu. Şimdi krizden dolayı Rusya, 100 dolarlık alım yerine 70 dolarlık alım yapacak. Fakat bu 70 dolarlık tencerenin 20–25 dolarlık kısmını bizden alacak. Yani euro dolara karşı az bir şey değer kaybetti ama bizim paramı z olması gereken yerlere yaklaştı. Dolayısıyla rekabet avantajı mız oldu. Bir diğer segment olan direkt Avrupa ülkelerine ihracatı mız ise oradaki talep düştüğ ü için düşecek. Fakat bazı malların ihracatında da artış olacak. Çünkü Avrupa’nın kendi ürettiği malların bir kısmında maliyetleri çok yüksek olacak. Bizim kur bakımından ve emtia fiyatlarının düşmesi sebebi ile olan avantajımız belirginleşecek ve ithalatımız artacak. Sonuç olarak bizim sektöre dair söyleyeceğ im de ihracat rakamımızın yetersiz olduğu ama ilerleyen süreçte büyüyerek devam edeceğidir. Ülke olarak krizi fırsata çevirmek elimizde. Sıkıntı çekilecek 6 aydan sonra gelişmiş ülkelere doğru hamle yapacağız. Elimizdeki avantajları iyi kullanacağı- mızı düşünüyorum. 
TAKIM TEZGAHLARI
Makine sanayi sektöründe özel bir konumu olan, makine üretebilen makineler olan takım tezgâhları ihracatımız istikrarlı bir şekilde ilerleme kaydediyor. Bu ürün grubunda ihracatı mız 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 593 milyon 802 bin dolar olarak gerçekleşerek, 2007 senesinin aynı döneminde 431 milyon 399 bin olarak kaydedilen ihracat rakamının yüzde 37,6 oranında üstüne çıkmış durumda. Takım tezgâhları ihracatımız miktar bazı nda incelendiğinde ise 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17 oranında bir artı ş yaşandığı göze çarpıyor. Takı m tezgâhları ihracatımızda 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde ilk sırada Bursa Serbest Ticaret Bölgesi yer alıyor. 2007 yılının aynı döneminde de ilk sırada yer alan Bursa Serbest Ticaret Bölgesi’nden 48 milyon 43 bin dolar ihracat gerçekleştiğ i görülüyor. Bursa Serbest Ticaret Bölgesi’ni bu ürün grubu ihracatımızda geçen senenin aynı döneminde üçüncü sı- rada yer alan Almanya 47 milyon 691 bin dolar tutarında ihracatla ihracatla takip ediyor. Almanya’nı n ardından 45 milyon 332 bin dolar tutarında ihracat ile Rusya Federasyonu geliyor. Takım tezgâhları ihracatımızda ilk on sıra içinde yer alan bölgelerden 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde, bir önceki senenin aynı dönemine göre en çok artış yaşadığımız ülke ise, ihracatımızı bir önceki senenin aynı dönemine göre yüzde 198 oranında artırdığımız Brezilya oluyor. İhracat artışımızda Bre- zilya’nın ardından yüzde 82,8 oranında artış ile İtalya, yüzde 77,2 oranında artış ile Almanya ve yüzde 58,3 oranında artışla İran sıralanıyor. Takım tezgâhları ihracatımızda 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde, bir önceki senenin aynı dönemine göre düşüş gözlenen tek yer ise yüzde 1,2 oranında düşüşle Bursa Serbest Ticaret Bölgesi oluyor. Takım tezgâhları ihracatı mızı miktar bazında incelediğ imizde ise ilk on sırada yer alan bölgelerde 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki senenin aynı dönemine göre Bursa Serbest Ticaret Bölgesi dışında düşüş yaşanan bir ülke bulunmuyor. 2007 senesinin Ocak-Eylül döneminde 13 milyon 75 bin kilogram ürün ihraç eden söz konusu bölge 2008 yılının aynı döneminde ihracatını miktar olarak yüzde 13 oranında geriletmiş ve 11 milyon 374 bin kilogram seviyesinde kalmış durumda. İhracatında miktar olarak en ciddi artış görülen ülke ise 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki senenin aynı dönemine göre ihracat miktarı- nı yüzde 206,9 oranında artıran Brezilya oluyor. Bu ülkeyi yüzde 80,2 oranında artış ile Polonya, yüzde 68,8 oranında artı ş ile İtalya ve yüzde 39,3 oranı nda artış ile İran takip ediyor. 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde takım tezgâhları ihracatı mızı miktar değer oranı üzerinden değerlendirdiğimizde ise kilogram başına en yüksek değerde ürün ihraç ettiğimiz ülkenin 10,96 dolar tutarında değerle Ukrayna olduğu görülüyor. Ukrayna’yı 10,08 dolar tutarında değer ile Romanya, 9,92 dolar tutarında değer ile Rusya Federasyonu ve 7,87 dolar tutarında değerle Bulgaristan takip ediyor. Söz konusu dönemde kilogram başına en düşük değerde ürün ihraç etti- ğimiz yer ise 4,22 dolar tutarında değerle Bursa Serbest Ticaret bölgesi olurken, 4,42 dolar tutarında değerle Brezilya bu bölgeyi takip ediyor 
TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİ
Tarım ve ormancılık makineleri 2008 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracatında önemli oranda artış yaşanan mal grupları arası nda yer alıyor. 2007 yılının Ocak-Eylül dönemi Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçı ları Birliği iştigal alanı itibariyle ihracat kayıt rakamları incelendiğ inde tarım ve ormancılık makineleri ihracatımızın 192 milyon 160 bin dolar iken 2008 yılının aynı dönemine gelindi- ğinde ise bu değerin yüzde 61 oranında artarak 309 milyon 470 bin dolar olduğunu görüyoruz. Tarım ve ormancılık makineleri ihracatımız ülkeler bazında incelendiğ inde ise ABD’nin ilk sırada yer alıyor. ABD’ye 2007 yılının Ocak-Eylül dönemi içerisinde 20 milyon 272 bin dolarlı k tarım ve ormancılık makineleri ihracatı yapılmışken 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 369,5 oranında artışla 95 milyon 169 bin dolar değerinin yakalandığı görülüyor. Tarım ve ormancılık makineleri mal grubu için Ocak-Eylül döneminde ihracatımızın en fazla olduğu ikinci ülke ise Fas. Bu ülkeye 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 19 milyon 807 bin dolarlık tarım ve ormancılık makineleri ihracatı yapılmış. Tarım ve ormancılık makinelerindeki en büyük üçüncü pazarı mız ise Bulgaristan olmuş. Bulgaristan’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 8 milyon 448 bin dolarlık tarım ve ormancılık makineleri ihracatı- mız söz konusu iken 2008 yılı- nın Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 76,6 oranında artışla 14 milyon 918 bin dolar seviyesi yakalanmış. Tarım ve ormancılık makineleri ihracatımız ülkeler bazında incelendiğ inde, bu mal grubu için en fazla ihracat artışı yaşanan pazarın ise ABD olduğu görülüyor. ABD’ye olan tarım ve ormancılık makineleri ihracatı mız 2007 Ocak-Eylül dönemi 2008 yılının eş zaman dilimi ile karşılaştırıldığında yüzde 369,5 yükseliş kaydedilmiş. ABD’nin ardında ise bu mal grubu için ihracatımızın en hızlı arttığı ikinci ülke ise Özbekistan. Bu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 1 milyon 595 bin dolarlık tarım ve ormancılık makineleri ihracatı yapılmışken 2008 yılının Ocak- Eylül döneminde ise yüzde 338,2 oranında artış yaşanarak 6 milyon 993 bin dolar rakamı- Na ulaşılmış.
Selami İleri
TARMAKBİR Genel Sekreteri
2007 de 160 milyon dolar değerinde 9.360 adet traktör ihraç edilirken 2008 de ilk 8 ayda 153 milyon dolar değerinde 7.144 adet traktör ihraç edilmiştir.
2008 ilk 9 ayda traktör satışları ndaki daralma yüzde 20 civarı ndadır. Bu dönemde ilk 9 ayda yaklaşık 21 bin traktör satışı yapılmıştır. Fakat daha önemlisi ağustos ve eylül aylarındaki düşük daha da dramatik olmuştur. Bu oran yüzde 50 civarındadır. Ocak-Eylül döneminde traktör ve ekipman ihracatında bir önceki seneye göre çok ciddi bir ihracat artışı sağlanmıştır. Bu dönemde ihracat değeri 192 milyon dolardan 310 milyon dolara çıkmıştı r. 2007 de 160 milyon dolar değerinde 9.360 adet traktör ihraç edilirken 2008 de ilk 8 ayda 153 milyon dolar değerinde 7.144 adet traktör ihraç edilmiştir. 2008 ihracatının bir önceki yıla göre 2007 de 150 milyon dolar değerinde 4.939 adet traktör ithal edilirken 2008 de ilk 8 ayda 116 milyon dolar değerinde 3.868 adet traktör ithal edil miştir. 2008 ithalatının geçen seneki değerlerde kapanması beklenebilir. Son süreçte döviz kurlarındaki aşırı değerlenme ilk başta ihracatçının lehine gibi görülse de, gerek global kriz nedeniyle ihracat pazarlarında yaşanması muhtemel talep gerilemesi ve gerekse dövizin artması nedeniyle enerji ve hammadde fiyatlarında beklenecek muhtemel artışlar maliyet fiyatlarına yansıyacaktır. Petrol fiyatlarındaki düşüşün iç piyasaya aynı ölçüde yansımaması halinde uluslararası rekabet imkânları- mız azalabilir. Dövizdeki dalgalanmanı n 1–1,5 yıl kadar süreceğ i tahminleri yapılmaktadır. Bu nedenle dövizin ne zaman ve hangi noktada durağan hale geleceği çok önemlidir. 2008 Mayı s ayında yürürlüğe giren “Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Makina, Ekipman Alımları nın Desteklenmesi” tebliği ile 17 farklı makine ve ekipmanın alımının devlet tarafından desteklenmesi sağlanmıştır. Verilen destekler gerek nicelik ve gerekse nitelik olarak istenilen seviyelerde değildir. Desteklemelere ilişkin mevzuat hazırlıkları sırasında paydaş görüşlerinin alınması, modern teknoloji uygulamaları- nı yerine getirebilen araçların, çiftçi örgütleri üzerinden satın alınması koşuluyla, destekleme oranının düşük tutulup daha geniş tabana yayılan, önemi ölçüsünde değişken oranlarda bir destekleme modelinin uygun olacağı kanısındayız. 
VANALAR
Türkiye’nin Ocak-Eylül 2007 yılı vanalar ihracatı 180 milyon 707 bin dolar iken 2008 yılının aynı dönemine gelindiğinde yüzde 41,4 oranında artışla 255 milyon 470 milyon dolar seviyesi yakalanmış. Vanalar ihracatımız ülkeler bazında incelendiğinde ise Almanya’nın ilk sırada yer aldığı görülüyor. Almanya’ya 2007 yılının Ocak-Eylül döne- minde Türkiye’den yapılan 33 milyon 82 bin dolarlık vana ihracatı 2008 yılının aynı dönemine gelindiğinde yüzde 13,3 oranında artarak 37 milyon 480 bin dolar seviyesine ulaşmış. Vanalar ihracatımızın en büyük ikinci pazarı ise Rusya Federasyonu olmuş. Söz konusu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 11 milyon 997 bin dolarlık vanalar ihracatı yapılmışken 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 17,6 oranında artış kaydedilmiş ve 14 milyon 111 bin dolar değerine ulaşılmış. Vanalar ihracatımızın üçünc en büyük üçüncü pazarı ise Libya. Bu ülkeye 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde Türkiye’den 2 milyon 839 bin dolarlık vanalar ihracatı yapılmışken 2008 yılının eş zaman dilimine gelindiğinde ise yüzde 338,6 oranında yükselişle 12 milyon 457 bin dolar seviyesi yakalanmış. Türkiye’nin vanalar ihracatı ülkeler bazında en fazla ihracat artış oranına göre değerlendirildiğinde ise Libya’nın yüzde 338,6 oranında yükselişle birinci sırada yer aldığı görülüyor. Diğer taraftan bu mal grubu için en hızlı ihracat artışı yaşanan ikinci ülken ise Mısır olmuş. Mısır’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 4 milyon 68 bin dolarlık vanalar ihracatı yapılmışken 2008 yılının eş döneminde bu değer yüzde 178,5 oranında artış kaydederek 11 milyon 332 bin dolara ulaşmış. Türkiye vanalar ihracatı nın en hızlı artış gösterdiği üçüncü ülke ise Azerbaycan olmuş. Azerbaycan’a 2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 3 milyon 519 bin dolarlık vanalar ihracatı söz konusu iken 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine gelindiğinde yüzde 105,3 artışla 7 milyon 225 bin dolar seviyesi kaydedilmiş.
İbrahim Akdemir
Asteknik Vana Yönetim Kurulu Başkanı
Mesela son günlerde dolar ve euro arasındaki parite düştü, bu sebeple dolar bölgesinden alımlar azalırken bizim siparişlerimizde artışlar görülmeye başlandı.
Bu yıl sektörümüzün genel ihracatı yaklaşık olarak 255 milyon dolar olarak gerçekleşti ve bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 41,5 oranında büyümeye tekabül etti. Genel olarak sektörün büyüyor olması olumlu değerlendirilebilir. Ancak sektörün dünya ölçeğindeki konumu göz önüne alındığında bizim mevcut hacmimizin yeterli olduğunu söylemek çok zor. Yani bu yıl gerçekleştirmiş olduğumuz ihracatın daha fazla olması gerektiğini düşünüyorum. Bu rakamın yukarılara çekilmesi için de bir takım adımların atılması gerekiyor. Dövizde, dolar ve euro arasındaki parite farkının kapatılması mutlaka gerekiyor. Aradaki bu makas daralmadığı sürece bizim dolar bölgesinden gelen ürünlere karşı bir üstünlük sağlamamız çok zor olur. Doların Türk Lirası karşısında değer kaybetmesi ve mevcut seviyesi bizim pazarımızı daraltı yor. Mesela son günlerde dolar ve euro arasındaki parite düştü, bu sebeple dolar bölgesinden alımlar azalırken bizim siparişlerimizde artışlar görülmeye başlandı. Paritenin düşmemesi durumunda neler yapılabilir diye düşünecek olursak da şu söylenebilir: Devlet makine sektörünü ya da bazı alt sektörlerini stratejik sektör olarak kabul edip destek verebilir. Ne yazık ki böyle bir şey yapılmadığı gibi Çin’den ülkemize giren malları da engelleyemiyor. Bu sebepten sektörümüzde pek bir şey değişeceğini de düşünmüyorum. Devletimiz alımlarda Türk Mallarına öncelik tanımalı. Buradaki ihalelerde Türk Malı yüzde 10 daha pahalı olsa dahi desteklenmesi gerekiyor ama ihale komisyonu bu sorumluluğ u bile almıyor.
