Sanayileşmenin temel taşlarından biri olan kalıp sektörü gelişimini sürdürüyor. Otomotiv sanayisinden beyaz eşyaya, inşaattan...

Sanayileşmenin temel taşlarından biri olan kalıp sektörü gelişimini sürdürüyor. Otomotiv sanayisinden beyaz eşyaya, inşaattan savunma sanayisine kadar bütün üretim alanlarında hizmet sunan sektör, üstün tasarım kabiliyeti ve tecrübesiyle katma değer yaratıyor.

Sanayileşmenin temelinde,ürünlerin belirli toleranslar dahilinde standartlara uygun olarak üretilmesi ve sorunsuz şekilde birbirinin yerine kullanılabilmesi yatıyor. Bu ürünlerin, hızlı ve ekonomik yöntemle üretilmesi için bilimsel araştırmalar yapılıyor ve elde edilen sonuçlar yeni tekniklerin doğmasına veya mevcut olanların geliştirilmesine katkıda bulunuyor. Sıvı veya katı hammaddenin belirli biçim ve boyutlara sahip geometri içinde sıkıştırılması suretiyle ürünün oluşturulması olarak tanımlanabilen kalıpçılık, birçok ürünün hızlı ve ekonomik şekilde istenilen özelliklerde üretilmesi için en uygun yöntemlerden biri olarak kabul ediliyor. Dünyada modern anlamda kalıp sanayisi 20. yüzyılın başında ortaya çıktı. Gelişmiş ülkelerde seri üretim fikrinin yaygınlaşmaya başlamasıyla 1945 yılından itibaren kalıp şekillendirmesinde otomasyonlu uygulamalara geçildi. Bilgisayar teknolojisinin hızlı gelişimi ve bunun üretim süreçlerine olan etkisi nedeniyle kalıp sektörü kısa zamanda çok büyük bir ilerleme kaydetti. Kalıp imalatında kullanılan tezgahlar ile ölçme tekniklerinin gelişmesi ve bunların bilgisayarlar ile kontrol edilmesi sektör için yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

 Minimum maliyet ile ilk denemede hatasız kalıplar üretilmeye ve sanayinin hizmetine sunulmaya başlandı. Gerilme-uzama analizi, ısı transferi gibi mühendislik hesaplarının bilgisayar ile yapılabilmesi, gerçek çalışma şartlarının simülasyon ile gözlenmesi ve malzeme bilimindeki ilerlemeler üretilen kalıbın ömrünü artırarak sektörün hizmet alanlarını daha da çeşitlendirdi. Zaman içinde kalıp ile üretilmesi düşünülemeyen parçalar günümüzde rahatlıkla imal edilebilir hale geldi. Seri üretimin ve  sanayileşmenin temel taşlarından biri olan kalıp sanayisinin ürünlerini kullanan sektörler arasında; otomotiv, beyaz eşya, inşaat, tekstil, plastik, elektronik, savunma, kauçuk, lastik ve cam yer alıyor. Kalıp sanayisi, ekonomiye güç katan ve gelişimini sürdüren sektörlerin başında geliyor. Sektörün ürettiği katma değer, maliyetlere kıyasla oldukça yüksek düzeyde seyrediyor. Ürünün değerine oranla değersiz sayılabilecek hammadde, üstün tasarım kabiliyeti ve tecrübe ile işlenerek büyük katma değer yaratılıyor. Makine sektörü ile kalıp arasında hem doğrudan hem de dolaylı olarak ayrılmaz bir ilişki bulunuyor. Makinelerin bir kısmı kalıbı üretmek için kullanılırken, kalıp üretiminde kullanılan makinelerin birçok parçası da kalıp kullanılarak üretiliyor.

TÜRK KALIP SANAYİSİNİN YAPISI
Türkiye’de çoğu sektörde olduğu gibi kalıpçılık faaliyeti, uzun süre usta-çırak ilişkisi içerisinde sürdürüldü. Firmalar, merdiven altı olarak nitelendirilen yapılar içerisinde, çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa bilimsel bilginin olmadığı, hiçbir teknolojinin kullanılmadığı ve tamamen zanaata dayalı bir yapı içerisinde üretim faaliyetinde bulundu. Türk kalıp sanayisi, 1970’li yılardan itibaren otomotiv ve elektronik gibi sektörlerdeki yükselen talebin de etkisiyle, üretime olan bakışını değiştirdi ve teknolojik seviyesini geliştirmeyi, uluslararası pazarlarla rekabet edebilir düzeye ulaşmayı hedefledi. Artan üretim miktarları ve gelişen üretim modellerine paralel olarak Türk kalıp sanayisi, özellikle otomotiv, beyaz eşya, diğer ev aletleri, elektrik- elektronik ve plastik sektörlerinin artan ihtiyaçlarına cevap vermek için yoğun çaba sarf ediyor. Türkiye’de kalıp sanayisinde 8 bin civarında firmanın faaliyet gösterdiği  tahmin ediliyor. Bu firmaların yarıya yakını İstanbul’da, diğerleri ise Bursa, İzmir, Ankara, Eskişehir, Kocaeli ve Samsun’da bulunuyor. Sektörün önemli bir bölümünün KOBİ statüsündeki firmalardan oluşuyor. Firmaların çoğu az hassasiyet gerektiren kalıplar üretebilirken, hassas kalıplar ise ithalatla karşılanıyor. Bunun yanında sektörde, havacılık ve savunma gibi alanlara hizmet verebilen güçlü firmalar da mevcut. Günümüzde tahmini 1 milyar euro pazar büyüklüğü olan Türkiye kalıp sanayisinde bazı firmalar, teknolojinin gelişmesiyle birlikte dünya standartlarını yakalamaya başladı. Teknolojik gelişim sürmesine karşın sektörün genel yapısında Avrupa kadar hızlı bir ilerlemeden söz edilemiyor. Sektör firmalarının yaklaşık yüzde 30’u yurt dışına doğrudan kalıp üretiyor. İhracat yapılan ülkelerin başında ise Almanya geliyor. Dünya genelinde kalıplarınyüzde 70’i otomotiv sektörüne yönelik üretiliyor. Türk kalıp sanayisi de; başta otomotiv sektörü olmak üzere, beyaz eşya, ambalaj (gıda, kozmetik, endüstriyel), elektrik ve aydınlatma, sağlık, savunma ile havacılık sektörlerine hizmet veriyor.

DÜNYA ÖLÇEĞİNDE TÜRK KALIP SANAYİSİ 
Türk kalıp sanayisi Avrupa’nın hemen hemen her ülkesine ihracat gerçekleştiriyor. Türkiye’den kalıp ithal eden firmasayısı her geçen yıl artıyor. Sektörün hedef pazarları arasındaysa Rusya ve Brezilya ilk sıralarda yer alıyor. Son yıllarda teknolojik ve ticari anlamda kendini daha iyi ifade edebilen Türk kalıp sanayisine, dünyanın bakışı da olumlu yönde değişti. Gerek bulunduğu jeopolitik konumun sağladığı ticari avantaj gerekse de global krizlerden başarıyla çıkan esnek yapıya sahip KOBİ düzeyindeki üreticileri, Türk kalıp sanayisinin geleceğe umutla bakmasını sağlıyor. Fakat uzmanlar, Avrupa ile kıyaslandığında sektörün halen istenilen seviyede olmadığı görüşünde. İtalya, Portekiz gibi ülkeler 8-10 milyar euroluk pazar büyüklüğüne sahipken Türkiye bu rakamların yarısına ancak ulaşabiliyor. Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre, 2011 yılında 15,6 milyar dolar olan kalıp makineleri ihracatı 2012 yılında yüzde 9,2 artarak 17 milyar dolara ulaştı. Beş-altı yıl öncesine kadar Japonya kalıp sektöründe en önemli ihracatçı konumundayken günümüzde Çin birinci sıraya yükseldi. 2011 yılında 2,6 milyar dolar değerinde kalıp makinesi ihraç eden Çin, 2012 yılında yüzde 19,9 artışla ihracatını 3,2 milyar dolar seviyesine yükseltti.


Çin’den sonra ikinci sırada yer alan Japonya 2012 yılında, bir önceki yıla göre yüzde 6,1 artışla 2,1 milyar dolarlık kalıp ihraç etti. Japonya’nın 2011 yılındaki kalıp ihracatı 2 milyar dolar seviyesindeydi. Üçüncü sıradaki Kore, 2011 yılında 1,5 milyar dolarlık kalıp ihraç ederken bu rakam 2013 yılında yüzde 7,7 artışla 1,6 milyar dolar oldu. Kalıp ihraç eden ilk 10 ülke arasında ihracatını en fazla artıran ülke Portekiz oldu. 2011 yılında 490 milyon dolar değerinde kalıp ihraç eden söz konusu ülke, 2012 yılında yüzde 29,4 artışla ihracatını 634 milyon dolar seviyesine yükseltti. Kalıp ihracatında dünya 18’incisi olan Türkiye, 2012 yılında 166 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirdi. 2011 yılında 172 milyar dolar değerinde ürün ihraç eden Türkiye’nin ihracatı yüzde 4 azaldı.Kalıp ihracatında alt sektörler bazında ilk sırada kauçuk / plastik maddeler için enjeksiyon/basınçlı döküm kalıpları kalemi bulunuyor. 2011 yılında 9,3 milyar dolarlık ürün ihraç eden söz konusu ürün grubu, 2012 yılında bu rakamı yüzde 16,8 artışla 10,9 milyar dolara taşıdı. Listenin ikinci sırasında bulunan kauçuk/plastik maddeler için diğer kalıplar ürün grubunda 2012yılında, bir önceki yıla göre yüzde 2,2 artışla 2,3 milyar dolar değerinde ihracat gerçekleştirildi. Üçüncü sıradaki metal/metal karbürler için enjeksiyon/ basınçlı döküm kalıplar mal grubunda 2011 yılında dünya genelinde 1,6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken bu rakam 2012 yılında yüzde 4 azalarak 1,5 milyar dolar değerine geriledi. 2012 yılında alt sektörler bazında ihracatı yüzde 16,8 ile en fazla artan ürün grubu kauçuk/plastik maddeler için enjeksiyon/basınçlı döküm kalıpları oldu. Mevcut verilere göre kalıp ithalatı 2012 yılında bir önceki seneye göre yüzde 9,3 artış göstererek 15,5 milyar dolar olarak kaydedildi. 2011 yılında bu rakam 14,1 milyar dolardı. Kalıp ithalatının ilk sırasında ise ABD bulunuyor.

2011 yılında 1,4 milyar dolarlık ürün ithal eden ABD, 2012 yılında yüzde 24,2 artışla ithalat rakamını 1,7 milyar dolara yükseltti. ABD’den sonra en fazla kalıp ithal eden ülke Çin oldu.2012 yılında Çin’in ithalatı 1,6 milyar dolar olarak kayda geçti. Bir önceki yıla göre ithalatını yüzde 10 artıran Çin 2011 yılında 1,4 milyar dolar değerinde ürün ithal etmişti.Listenin üçüncü sırasında bulunan Meksika 2011 yılında 1,1 milyar dolarlık kalıp ithalatı gerçekleştirirken bu rakam yüzde 28,4 artışla, 2012 yılında 1,4 milyar dolara yükseldi. Meksika aynı zamanda ithalat artışının en fazla yaşandığı ilk 10 ülke arasında ilk sırada yer alıyor. Türkiye, kalıp ithalatında 326 milyon dolarla 13. sırada bulunuyor. Türkiye’nin kalıp ihracatı 2012 yılında yüzde 4 azalarak 172,5 milyon dolardan 165,7 milyon dolara geriledi. Türkiye’nin kalıp ihracatının ilk sırasında metal/metal karbürler için enjeksiyon/basınçlı döküm için kalıplar ürün grubu bulunuyor. Söz konusu ürün grubunda 2011 yılında 3,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren Türkiye, 2012 yılında yüzde 158,8 ile ihracat rakamını 9,5 milyon dolara yükseltti. Listenin ikinci sırasında yer alan metaller/ metal karbürler için diğer döküm kalıplar kaleminde Türkiye’nin 2012 yılı ihracatı 64 milyon dolar olarak kaydedildi. Üçüncü sıradaki cam kalıplar ürün grubu ihracatı 2012 yılında 25,3 milyon dolar oldu. Metal/metal karbürler için enjeksiyon/basınçlı döküm için kalıplar ürün grubu yüzde  158,8 ile en fazla ihracat artışının gerçekleştiği kalem oldu. Türkiye’nin 2012 yılında en fazla kalıp ihraç ettiği ülke Rusya oldu.

2011 yılında söz konusu ülkeye 26,6 milyon dolarlık ürün ihraç edilirken bu rakam, 2012 yılında yüzde 21,6 artış kaydederek 32,3 milyon dolar seviyesine yükseldi. Rusya’dan sonra en fazla kalıp ihraç edilen ülke olan Almanya’ya 2012 yılında gönderilen ürünlerin değeri 22,1 milyon dolar oldu. Üçüncü sıradaki İtalya’ya 2012 yılında ihraç edilen kalıpların değeri 9,8 milyon dolar olarak kayda geçti. Türkiye 2012 yılında en fazla Ege Serbest Bölgesi’ne ihracat gerçekleştirdi. 2011 yılında Ege Serbest Bölgesi’ne 900 bin dolar değerinde ürün gönderilirken bu rakam yüzde 607 artışla 6,4 milyon dolar seviyesine yükseldi. Ege Serbest Bölgesi’nde sonra ihracattaki en yüksel artış Sırbistan’da yaşandı. Söz konusu ülkeye 2012 yılında, bir önceki yıla oranla yüzde 342,2 artışla 7,3 milyon dolarlık ürün ihraç edildi. Türkiye’nin kalıp ithalatı 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 29 artarak 256 milyon dolardan 330 milyon dolara yükseldi. 2012 yılında alt sektörler bazında e fazla ithalat kauçuk/plastik maddeler için enjeksiyon/basınçlı döküm kalıpları  kaleminde gerçekleşti. 2012 yılında söz konusu kalemden 210 milyon dolarlık ürün ithal edildi. Türkiye’nin kalıp ithalatında ilk üç ülke sırasıyla Çin, İtalya ve Almanya oldu. Çin’den gerçekleşen ithalat 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 25 artarak 86 milyon dolar olarak kaydedildi. İlk 10 ülke arasında, Türkiye’nin ithalatını en fazla artırdığı ülke Portekiz oldu. 2011  yılına göre 2012 yılında, Lüksemburg ve Tayvan‘dan gerçekleşen ithalatta ise azalma gerçekleşti. Türkiye’nin kalıp ithalatı 2012 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 27,4 artarak 326 milyon dolar oldu.

“YATIRIMLARIMIZ SÜRÜYOR” İPEK SARIGÖZOĞLU
SARIGÖZOĞLU HİDROLİK MAKİNA  YÖNETİM KURULU ÜYESİ
“İsmail Sarıgözoğlu tarafından 1957 yılında İzmir’de Nurçelik adı ile kurulan, günümüzün dünya devleriyle çalışacak tecrübe, bilgi ve teknolojik güce ulaşan Sarıgözoğlu; başta otomotiv sektörü olmak üzere beyaz eşya alanında da presli şekillendirme ve sac kalıplar konusunda sektörün önde gelen OEM’lerine hizmet veriyor. Otomotiv sektörünün gelişmiş yan sanayilerinden biri olarak üç şehirde araçların kozmetik olarak adlandırılan büyük dış panel parçalarından, robotlu kaynak sistemleriyle bu parçaların montajından, kalın şasi parçalarına kadar geniş bir yelpazede üretim gerçekleştiriyoruz. Uluslararası alandaki hizmetlerimizin en büyük sebeplerinden biri olan büyük kozmetik ve alüminyum gibi yetkinlik gerektiren kapsamlı sac kalıpları üretimimizin başında geliyor. Bu çerçeve dahilinde şu anda Ford Otosan’ın sekiz yan sanayisinden biri olarak Ford ile birlikte dört proje (Global Kargo Kamyon, V362, V363, B460) yürütüyoruz. Bu projeler kapsamında Ford Amerika’ya kalıp ve prototip parça sevkiyatı gerçekleştiriyoruz. Projelerin devreye alınması ile birlikte seri parça gönderimine de başlayacağız. Kalıp sektörünün kendi iç dinamikleri diğer sektörlere göre farklıdır. Bu dinamikler yakından izlenerek, kısa ve uzun vadeli değişkenliklere hazırlıklı olunması gerekiyor. Ayrıca sürdürülebilir olmak için eğitimi ve gelişimi ilke edinmek, sadece sektörün değil içinde bulunduğumuz çağın da en büyük gerekliliğidir. Türkiye bu yetkinliklere sahip olmakla birlikte, dünyaya göre düşük işçilik maliyeti ve kaliteli hizmet konusunda ilgi gören bir konumdadır. Bu  nedenle dünya otomotiv sektörünün ilgi odağıyız. Firmamız Avrupa’da Almanya başta olmakla üzere; İngiltere, Fransa ve Çek Cumhuriyeti’ne kalıp ve sac parça ihracatı gerçekleştiriyor.

Kuzey Amerika, Brezilya ve Çin’i de yakın zamanda ihracat ağımıza dahil ettik. Yeni dönemde rotamızı Rusya pazarlarına çevirdik. Kalıp sektöründe ürünlerin hızlı, kaliteli ve ekonomik üretilmesi çok önemlidir. Sarıgözoğlu’nun uzun yıllardır
edindiği tecrübe, gelişime açık yapısı, deneyimli ve işine hakim çalışan kadrosu en büyük gücüdür. Müşteri talebinin karşılanmasına  karşı hassasiyetimiz ve yüksek teknolojiye sahip makine parklarımız ise sektörde farklılaşmamıza katkıda bulunuyor. Bunların yanı sıra firmamız yalın üretim felsefesini benimseyerek, Manisa, Aksaray ve Bursa fabrikalarında eş zamanlı olarak yalın dönüşüm sürecine girdi. 2013 yılı sonunda devreye alınacak yeni Ford projeleri kapsamında, yurt dışından gelen taleplerin de karşılanabilmesi için kapasite artırımına giderek, ek yatırımlar (2 set 630 tonluk 5 presli tandem hatlarının, transfer otomasyon sistemini haiz 1000 ve 2000 tonluk preslerinin siparişleri ile birlikte punta kaynak robotlarının sayısını 5 katına çıkacak) yapacağız. 2013 sonunda bu yatırımların tamamlanmasını planlıyoruz. Haziran ayı içinde fabrikamıza kurulumu gerçekleştirilecek 630 tonluk pres hattının aynısı Ağustos ayı içerisinde Bursa fabrikamıza kurulacak. Pres kurulumlarıyla eş zamanlı olarak 10 tane punta kaynak robotu da önümüzdeki aylarda çalışmaya başlayacak. 2011 yılından bu yana döt fabrikamızla yüzde 110 büyüme gerçekleştirdik. Önümüzdeki yıllarda da büyümemizin süreceğini öngörüyoruz.”

“EN TEMEL SIKINTIMIZ KALİFİYE ELEMAN”
KAMİL İĞREK
İĞREK MAKİNA DIŞ TİCARET MÜDÜRÜ
“1946 yılında Osman İğrek tarafından kurulan İğrek Makina, Bursa’nın en eski ve köklü sanayi tesislerinden birisidir. 60 yılı aşkın süredir Türk kalıp sanayisinin ihtiyaç duyduğu pik, sfero, çelik i imal ediyoruz. 30 bin metrekarelik kapalı üretim alanımız ve alanında tecrübeli personelimizle en yüksek kalitede hizmet sunuyoruz. Tesisimizde 50 ton tek parçaya kadar döküm yapabiliyoruz. Bu dökümlere ait tüm model imalatlarını da firmamız bünyesinde gerçekleştiriyoruz. Döküm sonrası 2D-3D işleme imkanlarına sahip 12 adet köprülü CNC tezgahları ile kalıpları bitmiş halde müşterilerimize teslim ediyoruz. Gelişen üretim teknolojilerine ayak uyduran firmamız, kaliteye ve çevreye gösterdiği özenle yurt içi ve yurt dışındaki müşterinin memnuniyetini artırmayı amaçlıyor. Türkiye, Avrupa’nın kalıp ihtiyacına cevap veren ülkelerin başında geliyor. Kalıp teknolojisinde hiçbir ülkeden eksiğimiz yok. Türk üreticiler olarak tanınmış markalara hizmet veriyoruz. Firmamız ağırlıklı olarak; Almanya, Romanya, Slovakya, Fransa ve Bulgaristan’a ihracat gerçekleştiriyor. Sektörümüzün temel sıkıntılarının başında eğitilmiş elemana duyulan ihtiyaç geliyor. Meslek lisesi öğrenci leri bu ihtiyaca cevap veremiyor. Ayrıca sektörümüzde katma değerli üretim ile yatırım harcamalarının desteklenmesi gerekiyor. Türk kalıp sanayisinin gelişime açık yapısıyla çok daha iyi noktalara geleceğine inanıyoruz. Firma olarak Avrupa’nın tanınmış markaları için kalıp üretmeyi hedefliyoruz.”

“AVRUPA’NIN KALIP MERKEZİ OLABİLİRİZ”
ARİF ESKİ
MODERN KALIP GENEL MÜDÜRÜ
“Manisa Kenan Evren Sanayi Sitesi’nde 1998 yılında kurulan firmamız, 2007 yılı Ocak ayında Orta Ölçekli Sanayi Bölgesi’ndeki yeni tesislerine taşındı. Teknolojimizi yenileyerek kalıp üretim kapasitesini artırdık ve kurumsallaşan kimliğimizle sektörümüze yönelik kalıp imalatı ve üretim hizmetlerini sürdürmeye devam ediyoruz. Doğru, dürüst, güvenilir ve yenilikçi bir kuruluş olmanın sorumluluğunu taşıyoruz. Kalıp imalatı, plastik enjeksiyon kalıp tasarımı, alüminyum kalıp tasarımı ve üretimi konularında sektörümüzle ilgili teknoloji ve yenilikleri yakından takip ediyoruz. İnsan ve lojistik kaynaklarımızın yetkinliğini sürekli artırıyor ve çözüm ortaklıklı çalışıyoruz. Modern Kalıp olarak, merkez kalıp imalathanesi ve diğer yan kuruluşlarımızla birlikte bin metrekarelik alanda son teknoloji ile donatılmış üretim araçlarının desteğiyle müşterilerimize hizmet veriyoruz. Alanında tecrübeli, profesyonel ekibimizle plastik ve metal kalıp (plastik enjeksiyon kalıpçılığı, alüminyum kalıpçılığı) tasarlayarak imalatını gerçekleştiriyoruz. Türk kalıp sektörü son yıllarda sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Türkiye’ye kalıp elemanları ağırlıklı olarak yurt dışından geliyor. Hammadde maliyetleri nedeniyle Çinli üreticiler, Türkiye’deki malzeme fiyatına kalıp üretebiliyor. Türk firmaların dünya ile rekabet edebilmesi için devletin üreticiyi desteklemesi gerekiyor. Türkiye’de kalıpçılığın önü çok açık, desteklenirse Avrupa’nın kalıp merkezi olabiliriz. Modern Kalıp olarak ürünlerimizi Almanya’ya ihraç ediyoruz. Firmamız yeni dönemde Pakistan’a da ihracat yapmayı amaçlıyor. Türk kalıp sektörü kalifiye eleman bulma konusunda ciddi sıkıntılar yaşıyor. Meslek liselerinde kalıpçılık bölümlerinin sayısının artırılmasıyla bu sorunun çözümünde önemli bir adım atılabilir. Bu bölümlerde okuyan öğrenciler haftanın iki günü okulda teorik, üç günü ise iş yerinde uygulamalı eğitim almalıdır.”