ANKARA’NIN İLK SANAYİ MÜZESİ

Sesli Oku

ANKARA RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ, 2005’TEN BU YANA DENİZCİLİKTEN KARA YOLU TAŞIMACILIĞINA, HAVACILIKTAN TIBBA KADAR UZANAN PEK ÇOK SANAYİ KOLUNUN GEÇMİŞİNİ GÖZLER ÖNÜNE SEREN 10 BİNDEN FAZLA OBJEYE EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR.

Ankara’nın tarihi kent merkezin- de bulunan ve 16’ncı yüzyılda inşa edilen Çengelhan ve Safranhan’da hizmet veren Ankara Rahmi M. Koç Müzesi, toplamda 7 bin metrekareye yayılan sergi alanlarında, denizcilikten kara yolu taşı- macılığına, havacılıktan tıbba kadar uzanan pek çok sanayi kolunun geçmişini gözler önüne seren 10 binden fazla objeyi barındırıyor. 2005 yılında ziyarete açılan Ankara Rahmi M. Koç Müzesi, Ankara Kalesi ana giriş kapısının hemen karşısında yer alıyor. Müzenin iki ana yapısını oluşturan Çengelhan ve Safranhan ise başlı başına birer tarihi eser olarak değerlendiriliyor.

500 YILLIK BİNALAR GEÇMİŞİ GELECEĞE TAŞIYOR

Kanunî Sultan Süleyman döneminde 1522-1523 yılla- rında yaptırılan Çengelhan’ın, Hanın Mihrimah Sultan’ın eşi Damat Rüstem Paşa’nın vakfına bağlı olduğu bilini- yor. 500 yıla yakın bir süre önce inşa edilmesine rağmen günümüze kadar ayakta kala- bilen Çengelhan, Ankara’nın Hanlar Bölgesinde özgünlü- ğünü bugüne kadar koru- yabilen ender yapılardandır. Çengelhan, Ankara Kalesi’nin ana giriş kapısının karşısın- da, eskiden At Pazarı olaranılan mevkide, bedestenle- rin yakınında konumlanmıştır.

Dönemin en büyük dört ha- nından biri olan Çengelhan, çok sayıda oda ve “develik” kısmıyla yüzyıllar boyunca hizmet verdikten sonra, 20’nci yüzyılın sonlarında terk edilmeden önce, tiftik, yapağı ve ham deri toptan satışlarının yapıldığı bir tabakhane ve yün deposu olarak kullanılıyordu. Kareye yakın dikdörtgen plan- lı mimari yapısıyla klasik Osmanlı kent içi hanlarının güzel bir örneğini oluştu- ran Çengelhan’ın ortasında üstü açık bir avlu vardır. Etrafı tonoz örtülü revakla çevrili avlunun ortasındaki tek katlı dikdörtgen yapı, Koç Holding’in kurucusu Vehbi Koç’un iş yaşantısına başladığı yıllarda kullandığı bir dükkâna da ev sahipliği yapıyordu. Çengelhan, 2003’te Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Ankara Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden kiralandıktan hemen sonra kapsamlı bir restorasyon çalışmasına girdi. İki yıl süren restorasyon çalışmasında han, aslına sadık kalınarak sağlamlaştırıldı; avlunun üzeri cam ile kapatılarak koruma altına alındı ve 2005 yılı Nisan ayında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı’na bağlı bir müze olarak ziyarete açıldı.

Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’nin ikinci ana yapı- sını oluşturan Safranhan ise 1511 yılında yaptırılan tipik bir Anadolu kervansarayıdır. Ankara keçisinin tiftiğin- den eğrilen iplikle dokunan tarihi Ankara sof kumaşının ticaretinin bitmesinden sonra önemini yitiren Safranhan, Osmanlı Devleti’nin son dönemleri ve Cumhuriyetin ilk yıllarında cezaevi olarak da kullanılmıştı. Sonraki yıllarda ise genellikle depo olarak işlev gören Safranhan, 2012 yılında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı tarafından satın alınarak aynı yıl restorasyon çalışmalarına başlandı. 2016 yılına kadar süren restorasyon çalışmala- rında Safranhan aslına sadık kalınarak restore edildi ve nihayetinde Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’nin uzantısı olarak ziyarete açıldı. MAKİNE KOLEKSİYONU ÇOK ZENGİN Müzede denizcilikten kara yolu taşımacılığına, havacılık- tan tıbba kadar uzanan pek çok sanayi kolunun geçmişini gözler önüne seren 10 binden fazla obje sergilenirken, sergilenen koleksiyonlar içerisinde Ankara ve Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili objelere de yer verildiğini söylemeliyiz. Yine, Safranhan Zemin Kat Sergi Salonunda yer alan, sanayi tarihinin mihenk taşı olan buharlı makinelerden dizel motorlara ve makine modellerine kadar uzanan kimisi çalışır durum- daki çok çeşitli bir makine koleksiyonunu mutlaka gör- menizi öneriyoruz. ANKARA MANZARASI’NI MUTLAKA GÖRMELİSİNİZ! Ankara Rahmi M. Koç Müzesi, iki ana yapısındaki toplam beş sergi salonu ve onlarca odada binlerce esere ev sahipliği yaparken, “Geçici Sergi Salonu”nda ise özel temalı sergilerde dünya sanat tarihinden özgün ve paha biçilemez eserleri Ankaralı sanatseverlerle buluşturuyor. Bu kapsamda, 12 Mayıs-16 Eylül tarihlerinde “Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof Sergisi” kapsamında Hollanda Rijksmuseum’dan ödünç alınarak Ankara’ya getirtilen “Ankara Manzarası” adlı tablo, 2020 yılı Ekim ayına kadar Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’nde izlenebilir.

Ankara’nın en eski yağlıboya tasviri olarak bilinen ve 18’inci yüzyıla tarihlenen Ankara Manzarası tablosu, Hollanda Rijksmuseum envanterine kayıtlı ve uzun yıllar Halep manzarası tablosu olduğu düşünülmüştü. Ancak Prof. Dr. Semavi Eyice, 1970’de yayımlanan “Ankara’nın Eski bir Resmi” adlı eserinde, res- min Ankara’ya ait olduğunu ortaya koydu. Eyice’nin çalış- masıyla birlikte eser, Ankara kent çalışmalarına katkı sağlayabilecek çok önemli bir belge olarak akademik alanda da kabul gördü. Resmin Ankara’ya ait oldu- ğunun belirlenmesindeki en büyük etkenlerden biri, tablonun sağ alt kenarında yer alan, belli bir işlemden geçmekte olduğu anlaşılan çok sayıda Ankara keçisi- dir. Alt ve üst olmak üzere iki ayrı kompozisyonda ele alınan resimde, üst kısımda Ankara, dönemin yapıla- rı ve mekânlarıyla birlikte tasvir edilirken, alt kısımda Ankara’nın çarşısından ve şe- hir hayatından çeşitli sahneler yer almaktadır. Sof feraceli kadınlar, dokuma tezgâhında dokunan yünlüler, tüccarlar ve Ankara’dan mal götüren bir kervanın görüntüsüyle, Ankara’nın tarihinde tiftik ticaretinin ve sof dokumacı- lığının önemini gözler önüne seren bu tablo, ressamı bilinmese de bir Avrupalının bakışıyla Ankara’yı topografik özellikleriyle olduğu kadar tiftiğe dayalı sanayi ve ticari hayatıyla da canlı bir şekilde yansıtıyor. Yapılan çalışmalarda Eserin, Rijksmuseum envanteri- ne, 20’nci yüzyıl başında, Levantsche Handel adlı bir şirketten dâhil edildiği ve resmin bulunduğu seriye Vanmour Serisi dendiği; Levantsche Handel şirketi- nin 18’inci yüzyılda Osmanlı Devleti ile Hollanda arasında ticaret yapan bir şirket oldu- ğu ortaya konmuş durumda. Öte yandan, resmin müze envanterine dâhil edilmeden önce söz konusu şirketin Amsterdam’daki merkezinde asılı olduğu bilgisi de mevcut. DİNLENME ALANLARI VE ATÖLYELERİYLE BİR KÜLTÜR YERLEŞKESİ Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’nde ayrıca, 2010 yı- lından beri “Müzede Eğitim” programı kapsamında genç bireylerin hayal güçleri ve yaratıcılıklarını geliştirmeyi amaçlayan eğitimler, okul gruplarına yönelik projeler, öğretmen seminerleri ve yetişkin atölyeleri de düzen- leniyor. Hatta talep olması durumunda müze kapsamın- da çekimler, sergiler ve do- ğum günü organizasyonları da gerçekleştirilebiliyor. Yine, sergi, organizasyon ve eğitim alanlarının dışında müze yerleşkesinde yer alan Müze Café, konuklarına Ankara Kalesi manzarası eşliğinde soluklanma fırsatı veriyor. Ankara Rahmi M. Koç Müzesi, pazartesi günleri dışında her gün ziyaret edilebilir. 1 Ekim-31 Mart döneminde 10:00-18:00, 1 Nisan-30 Eylül döneminde ise 10:00-19:00 saatleri arasında Ankara Rahmi M. Koç Müzesi gezi- lebilir. Ayrıca müzenin, dini bayramların arife ve birinci günü ile her yıl 31 Aralık ve 1 Ocak günleri kapalı olduğunu da hatırlatmalıyız.

İLETİŞİM

Kale Mahallesi, Depo Sokak, No: 1, Altındağ, Ankara Tel: 0312 309 68 00 www.rmk-museum.org.tr

ANKARA’NIN İLK SANAYİ MÜZESİ

İlişkili yazılar