AB Gümrük Koduna uyumlu olarak hazırlanıp 05.02.2000 tarihinde yürürlüğe giren 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile amaçlanan en önemli hedeflerden birisi, gümrük işlem ve formalitelerinin basitleştirilmesi ve hızlandırılmasıdır. Bu kapsamda, eşyanın gümrükte bekleme süresinin asgariye indirilmesi,  aman kayıplarının ve gereksiz harcamaların önüne geçilmesi suretiyle ticarette...

AB Gümrük Koduna uyumlu olarak hazırlanıp 05.02.2000 tarihinde yürürlüğe giren 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile amaçlanan en önemli hedeflerden birisi, gümrük işlem ve formalitelerinin basitleştirilmesi ve hızlandırılmasıdır. Bu kapsamda, eşyanın gümrükte bekleme süresinin asgariye indirilmesi, zaman kayıplarının ve gereksiz harcamaların önüne geçilmesi suretiyle ticarette gümrük işlemlerinden kaynaklanan maliyetin düşürülmesi ve özelikle sanayi için girdi niteliğindeki eşyanın süratle ekonomiye kazandırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda anılan Kanunun 10 ve 71’inci maddelerinde, gümrük işlemlerine ilişkin usul ve formalitelerin hangi hallerde ve koşullarda basitleştirileceği konusunda yönetmelikle düzenleme yetkisi verilmiştir. Bu çerçevede, basitleştirilmiş usul uygulamasından hangi hallerde ve koşullarda yararlanılacağı Gümrük Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Dünya ticaretinin günümüzde ulaştığı hacim ve hız dikkate alındığında, ülkemiz ihracatçıları açısından dış ticaretteki rekabet koşulları ön plana çıkmaktadır. Ülkemiz ihracatçılarının rekabet koşullarını iyileştirmek, maliyet arttırıcı unsurlarını azaltmak, işlem ve formalitelerini basitleştirmek ihracat hacmimizi arttırma politikasında çok önemli bir yer işgal etmektedir. Bu amaçla dürüst ticareti olumsuz etkileyen ve maliyet arttırıcı unsur olarak kabul edilen bürokratik işlemlerden dolayı bekleme ve zaman kayıplarının önüne geçilmesi, teminat maliyetlerinin asgariye indirilmesi, işlem ve formalitelerin basitleştirilmesi yönünde gerek dış ticaret mevzuatı, gerekse gümrük mevzuatında basitleştirilmiş usul uygulamaları düzenlenmiştir.

Gümrük Yönetmeliği ile dış ticaret ve gümrük mevzuatında var olan ya da daha da geliştirilecek basitleştirilmiş usul uygulamalarından yararlanma hakkı kazanacak firmalardan aranacak dış ticaret performansı ile güvenilirlik kriterleri, Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği, Gümrük Genel Tebliği Basitleştirilmiş Usul (Seri No : 2) ile belirlenmiş olup, Ek-5’te yer alan ve ihracatçının üyesi olduğu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nden alınan Performans ve Güvenilirlik Formu ile tevsik edilir. Güvenirlik kriterleri genel şartlar olarak belirlenmiş olmasına karşın, belirlenen dış ticaret performanslarına (gerçekleştirilen ihracat ve ithalat tutarları) bağlı olarak “Onaylanmış Kişi” statüsü verilecek firmalar üç kategoriye ayrılmıştır. Bu şekilde yapılan düzenlemeni gerekçesi; dış ticaret ve gümrük mevzuatlarında var olan ya da daha da geliştirilecek basitleştirilmiş usul uygulamalarından; firmaların hak kazandıkları “Onaylanmış Kişi” statülerine göre kademeli olarak yararlanabilmesine olanak sağlamaktır. Güvenirlik kriterlerine (genel şartlar) ve performans kriterlerine (gerçekleştirilen ihracat ve ithalat tutarları) bağlı olarak “Onaylanmış Kişi Statüsü” verilecek kişiler üç kategoriye ayrılmıştır. Buna göre Onaylanmış Kişi Statü Belgesi verilecek kişiler, dış ticaret hacmi, istihdam düzeyi ve sermaye düzeylerine göre A sınıfı, B sınıfı ve C

1- A Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi kişilerin yararlanabileceği uygulamalar:

a) Kayıt yoluyla rejim beyanı,

b) Ertelenmiş kontrol yöntemi,

c) Eksik belge ve bilgiyle beyan

d) Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasında oluşturulan Gümrük Birliği’nin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Karar’ın genel hükümlerine bir istisna olarak; TOBB’ne tasdik ve gümrük idarelerine vize işlemi için ibraz zorunluluğu olmadan ATR Dolaşım belgesi düzenleme,

e) Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden eşyanın özelliğine bakılmaksızın yararlanma,

f) Götürü teminat sistemi,

g) Kısmi teminat sistemi.

2- B Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi kişilerin yararlanabileceği uygulamalar:

a) Ertelenmiş kontrol yöntemi,

b) Eksik belge ve bilgiyle beyan

c) Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasında oluşturulan Gümrük Birliği’nin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında

Karar’ın genel hükümlerine bir istisna olarak; TOBB’ne tasdik ve gümrük idarelerine vize işlemi için ibraz zorunluluğu

olmadan ATR Dolaşım belgesi düzenleme,

d) Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden eşyanın özelliğine bakılmaksızın yararlanma,

e) Götürü teminat sistemi,

f) Kısmi teminat sistemi.

3- C Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi Sahibi kişilerin yararlanabileceği uygulamalar:

a) Eksik belge ve bilgiyle beyan

b) Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden eşyanın özelliğine bakılmaksızın yararlanma,

c) Kısmi teminat sistemi.

d) Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasında oluşturulan Gümrük Birliği’nin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında

Karar’ın genel hükümlerine bir istisna olarak; TOBB’ne tasdik ve gümrük idarelerine vize işlemi için ibraz zorunluluğu

olmadan ATR Dolaşım belgesi düzenleme, Onaylanmış kişi statüsü için gereken genel koşullar Onaylanmış kişi statüsü için başvuruda bulunan kişilerce,

a) Yönetim kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının; devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet  sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, güveni kötüye kullanma (emniyeti suistimal), hırsızlık, dolandırıcılık,

 (yalan yere şahadet), suç uydurma (suç tasnii) ve iftira suçları ile ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçlarındanmülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na; vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na; mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın

Men ve Takibine Dair Kanun, mülga 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanuna muhalefetten ceza veya mahkumiyet kararı bulunmaması,

b) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, her bir dönem içerisinde vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle, haklarında kanunun 234 ile 238’inci maddeleri uyarınca kanunun 241’inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasının üç katını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı toplam sayısının, beşten fazla olmak koşuluyla, her bir dönemde işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesi toplam sayısının yüzde birini aşmaması,

c) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, her bir dönem içerisinde vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle, haklarında kanunun 234 ile 238’inci maddeleri uyarınca kanunun 241’inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasının yetmiş beş katını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı sayısı ve yine aynı tutardaki usulsüzlük cezasının iki yüz elli katını aşan 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 51’inci maddesi ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 16’ncı maddesi uyarınca düzenlenmiş ceza kararı sayısı toplamlarının, ikiden fazla olmak koşuluyla, her bir dönemde işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesi toplam sayısının binde üçünü aşmaması,

ç) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, her bir dönem içerisinde gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle haklarında kanunun 239 ve 240’ıncı maddeleri uyarınca kanunun 241’inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasının üç katını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı ile kanunun 241’inci maddesi uyarınca aynı maddenin birinci fıkrasında öngörülen usulsüzlük cezasını aşan tutarda düzenlenmiş ceza kararı toplam sayısının, ondan fazla olmak beyannamesi toplam sayısının yüzde ikisini aşmaması,

d) Gümrük mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi ve ceza borcu bulunmaması,

e) Vergi mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi borcu bulunmaması,

f) İlgili mevzuat uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunmaması,

g) İhracatçılar için, bağlı bulunulan ihracatçı birliği kayıtlarına göre, Türkiye İhracatçılar Meclisi veya ihracatçı birliklerince ilgili mevzuatı çerçevesinde performans ve güvenilirliğinin onaylanmış olması,

ğ) Dış ticaret sermaye şirketleri, grup ihracatçıları, grup ithalatçıları, Ar-Ge merkezi belgesine sahip kişiler ile bakım onarım faaliyeti yürüten ticari hava taşımacılığı şirketleri hariç imalatçı olması,

h) Başvuru yılından önceki iki yıl esas alınmak suretiyle, mali yapısının yeminli mali müşavir tarafından incelenerek, Müsteşarlıkça belirlenecek formata uygun olarak düzenlenecek raporla olumlu görüşle sonuca bağlanmış olması,koşullarının tamamının sağlanması gerekir.

(b) bendinin uygulanmasında, aynı beyannameye ilişkin düzenlenmiş birden fazla ceza kararı bir ceza kararı sayılır. Onaylanmış kişi statüsü için gereken özel koşullar A sınıfı onaylanmış kişi statüsü için başvuruda bulunan kişilerin aşağıdaki özel koşulları da sağlaması gerekir:

a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:

1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari yirmi beş milyon FOB/ ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması,

2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari yüz milyon ABD doları tutarında olması.

b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az iki yüz elli işçi istihdam ediyor olması.B sınıfı onaylanmış kişi statüsü için başvuruda bulunan kişilerin aşağıdaki özel koşulları da sağlaması gerekir:

a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:

1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari beş milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması,

2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari yirmi milyon ABD doları tutarında olması.

b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az yüz işçi istihdam ediyor olması. C sınıfı onaylanmış kişi statüsü için başvuruda bulunan kişilerin aşağıdaki özel koşulları da sağlaması gerekir:

a) Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:

1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde tutarında fiili ihracat yapılmış olması,

2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari sekiz milyon ABD doları tutarında olması,

3) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde asgari yirmi beş milyon ABD doları tutarında sabit sermaye yatırımı yapmış olması.

b) Başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az otuz işçi istihdam ediyor olması. Dış ticaret sermaye şirketleri ve/veya grup ihracatçısı aracılığıyla ihracat yapılması durumunda, bağlı bulunulan ihracatçı birliği kayıtlarına göre Türkiye İhracatçılar Meclisi veya ihracatçı birliklerince onaylı belgede kayıtlı ihracat tutarlarından (Ek-5’te yer alan ve ihracatçının üyesi olduğu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nden alınan Performans ve Güvenilirlik Formu ile tevsik edilir. Dış ticaret sermaye şirketleri ve/veya grup ihracatçısı aracılığıyla yapıldığı tespit edilen ihracat tutarları da imalatçı kişinin ihracatı olarak kabul edilir ve imalatçı kişinin başvurusunda dikkate alınır. Dış ticaret sermaye şirketleri için birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda sayılan özel koşullar aranmaz. Grup ihracatçıları ve grup ithalatçıları için birinci, ikinci ve üçüncü fıkraların (b) bentlerinde belirtilen özel koşul aranmaz. Ancak, grup ihracatçıları veya grup ithalatçıları tarafından yapılan başvurularda, dış ticaret işlemlerinde adlarına aracılık yapıldığı bildirilen grup imalatçıları tarafından birinci, ikinci ve üçüncü fıkraların (b) bendinde yer alan koşulun sağlanması zorunludur. Bu koşulun sağlanmasında, grup imalatçılarının sigortalı çalışan sayıları toplamı dikkate alınır. Başvurunun kayda alınması ve incelenmesi Statü belgesi başvurusu yetkili başmüdürlüğün genel evrak kaydına alınmasını müteakip, ilgili birim tarafından başvuru sahibinin vergi numarası, ticaret unvanı, adres bilgilerini içerir şekilde ve takvim yılı itibarıyla müteselsil sıra numarası ile kayda alınır. Statü belgesi başvurusu genel evrak kaydına alınmasını takiben en geç bir ay içinde incelenir. Statü belgesinin düzenlenmesi Aranılan belgelerin tamamının başvuru dosyasında mevcut olduğunun ve başvuru sahibinin Gümrük Yönetmeliği’nin 23 ve 24’üncü maddelerinde yer alan koşulları taşıdığının tespit edilmesi halinde yıl/yetkili başmüdürlüğün bulunduğu ilin trafik kodu/belge sınıfı/sıra numarasını içerecek şekilde (örnek 09/34/A/0001) her yıl itibariyle müteselsil statü belgesi numarası alınarak aslı hak sahibine verilmek, bir nüshası da gümrük idaresinde saklanmak üzere iki nüsha halinde düzenlenir. Statü belgesinin sınıfına ve kapsamına bağlı olarak, BİLGE sistemi üzerinde gerekli güncelleme işlemleri yapılır. Statü belgesinin geçerlilik süresi iki yıldır. Statü belgesinin askıya alınması Statü belgesinin geçerlilik süresi içinde gümrük işlemlerinden veya gümrük cezalarından doğan herhangi bir kamu alacağının, süresi içinde ödemediğinin tespit edilmesi durumunda statü belgesi, söz konusu belgeyi düzenleyen gümrük ve muhafaza başmüdürlüğünce, kesinleşmiş gümrük vergisi ve/veya ceza borcu ödenene kadar askıya alınır. Statü belgesinin geri alınması Statü belgesinin düzenlenme tarihini takip eden on iki aylık dönem içinde Gümrük Yönetmeliği’nin 23 maddesinin birinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen genel koşullardan herhangi birinin veya belgenin geçerlilik süresi içinde aynı fıkranın diğer bentlerinde belirtilen genel koşullardan herhangi birinin ortadan kalktığının öğrenilmesi ya da belge sahibince talep edilmesi halinde statü belgesi, söz konusu belgeyi düzenleyen gümrük ve muhafaza başmüdürlüğünce geri alınır.

Statü belgesinin iptali Yanlış veya eksik bilgilere veya sahte belgelere dayanılarak verildiği anlaşılan statü belgesi, söz konusu belgeyi düzenleyen gümrük ve muhafaza başmüdürlüğünce iptal edilir.

BASİTLEŞTİRİLMİŞ USULLER

1- EKSİK BEYAN USULÜ

Eksik beyan usulüne konu olabilecek belgeler Gümrük idareleri, onaylanmış kişi statü belgesi sahibi kişiler ile yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişilerin, beyannameye eklenmesi gereken belgelerden bazılarının eklenmediği ve/ veya beyannameye yazılması gereken bazı bilgilerin yazılmadığı gümrük beyanını kabul edebilir. Statü belgesi sahibi kişilerce, aşağıda sayılan belgelerin bir ya da daha fazlası beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulabilir:

a) Orijinal fatura,

b) A.TR dolaşım belgesi,

c) Menşe ispat belgeleri,

ç) Ödeme şekli gereği ibrazı gereken navlun makbuzu ve sigorta poliçesi,

d) İşlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşıma sokulması halinde ibrazı gereken işlenmiş tarım ürünleri analiz sonuç raporu. Eksik beyanı tamamlama süresi ve ek süre verilmesi Sayılan belgelerden bir veya daha fazlası beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulması durumunda bu belgelerin, eksik belgeyle beyan edilmek istenen eşyaya ilişkin gümrük beyannamesinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde gümrük beyannamesinin tescil edildiği gümrük müdürlüğüne ibraz edilmeleri gerekir. İndirimli veya sıfır oranında gümrük vergisinin uygulanması için gereken belgelerin eksikliği durumunda, eksik belgeyle beyan edilmek istenen eşyanın indirimli veya sıfır oranında vergilendirileceği konusunda yeterli nedenlerin olması koşuluyla, beyan sahibinin talebi üzerine gümrük müdürlüğünce söz konusu belgenin ibrazı için üç ayı geçmeyecek şekilde ek süre verilebilir. Tamamlanacak eksik beyanın gümrük kıymeti ile ilgili olması ve beyanın tamamlanmasının daha uzun bir süre gerektirdiğinin kanıtlanması durumunda, gümrük müdürlüğünce üç aydan uzun bir ek süre belirlenebilir.

Eksik beyanda bulunulamayacak durumlar Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi’ne getirilen eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasına ilişkin tüm belgelerinin tam olması koşuluna bağlanan usul ve düzenlemelerin uygulamasında eksik beyan usulünden faydalanılamaz. Beyannamenin tescili ve gümrük idaresince yapılacak kontroller Eksik belgeyle beyan edilmek istenen eşyaya ilişkin gümrük beyannamesinin detaylı beyan ekranında yer alan basitleştirilmiş usul kodu kutucuğuna “BS-1” yazılır. Beyannameye eklenen belgelere ilişkin bilgilere ek olarak, beyanname ekinde yer almayacak olan eksik beyana konu belgelerin BİLGE kodları, tarih ve sayıları eksiksiz girilerek bu belgelere ilişkin 44 no’lu alanda yer alan doğrulama kodu bölümüne “S” yazılır. Statü belgesi sahibince götürü teminat uygulamasından yararlanılmadığı durumlarda beyanname ekinde yer almayacak olan eksik beyana konu belgelerin faks ya da fotokopileri beyannameye eklenir. Vergi Tahakkuku ve Teminat İşlemleri Götürü teminat uygulamasından yararlanan statü belgesi sahibi kişilerce, indirimli veya sıfır oranında vergi uygulaması ile  muafiyet hükümlerinin uygulanmasına ilişkin belge eksikliği nedeniyle eksik beyan usulünden yararlanılmak istenilmesi durumunda, vergi tahakkuku beyana göre indirimli veya sıfır oranında vergi uygulaması ile muafiyet hükümlerine göre yapılır. Götürü teminat uygulamasından yararlanılmadığı durumlarda yararlanmak istemeyen ya da götürü teminat yetkisi bulunmayan statü belgesi sahiplerince, indirimli veya sıfır oranında vergi ile muafiyet hükümlerinin uygulanmasına ilişkin belge eksikliği nedeniyle eksik beyan usulü için normal oranların uygulanması sonucu bulunacak miktar ile indirimli veya sıfır oranında vergi ile muafiyet hükümlerinin uygulanması sonucu bulunacak miktar arasındaki fark için gümrük idarelerince teminat istenir. Söz konusu eksik belgelerin faks veya fotokopisinin ibrazı halinde teminat aranmayıp beyana göre işlem yapılır. Bir ve ikinci fıkralar uyarınca eksik beyan uygulamasından yararlanan kişilerce eksik belgelerin süresi içinde gümrük idaresine sunulmaması halinde, cezai hükümler saklı kalmak kaydıyla, normal oranların uygulanması sonucu tahakkuk ettirilen ithalat vergilerine göre eksik ödenen vergiler ile Gümrük Kanunu’nun 207’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında faizin yükümlüye tebliğ edildiği tarihi takiben on beş gün içinde ödenmesi zorunludur. Aksi takdirde, alınması gereken vergiler ve gecikme zammı oranındaki faiz ile ceza tutarı yükümlünün teminatından çözülerek irada kaydedilir. Eksik belgelerin tamamlanması Eksik belge veya belgeler, ek süreler dahil süresi içinde, 2 seri no’lu Tebliğ ekinde yer alan eksik belge tamamlama formu ile birlikte beyannamenin tescil edildiği gümrük müdürlüğüne sunulur. Gümrük Müdürlüğünce yapılan incelemede eksik belgelerin süresi içinde ve eksiksiz olarak ibraz edildiğinin anlaşılması durumunda, BİLGE sistemine söz konusu gümrük beyannamesi  kapsamındaki eksik belgelerin tamamlandığı bilgisi girilir. Eksik belgelerin süresi içinde ibraz edilmediğinin anlaşılması durumunda statü belgesi sahibi uyarılır ve hakkında Gümrük Kanunu’nun 241/1’inci maddesi tatbik edilerek Tebliğin 25 ve 26’ncı maddeleri uyarınca işlem yapmak üzere, statü belgesinin düzenlendiği gümrük ve muhafaza başmüdürlüğüne bildirimde bulunulur. Eksik belgelerin tamamlanmasından sonra beyana göre işlem yapılan eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin eksik tahakkuk ettirildiğinin anlaşılması halinde, bunlar için ek tahakkuk yapılır. Ayrıca, şartlar gerektiriyorsa Gümrük Kanunu’nun 234’üncü maddesi uyarınca ceza tatbik edilir. Eksik beyanda bulunma yetkisinin askıya alınması Eksik belge veya belgeleri ek süreler dahil süresi içinde ibraz etmeyen statü belgesi sahibi kişiler beyannamenin tescil edildiği gümrük idaresince uyarılır ve haklarında Gümrük Kanunu’nun 241/1’inci maddesi tatbik edilerek statü belgesinin düzenlendiği gümrük ve muhafaza başmüdürlüğüne derhal bildirimde bulunulur. (2) Süresi içinde ibraz edilmeyen eksik belge veya belgeler tamamlanıncaya kadar statü belgesi sahibinin eksik beyanda bulunma yetkisinden yararlanmasına izin verilmez. (3) Statü belgesinin geçerlilik süresince, eksik belge veya belgeleri ek süreler dahil, süresi içinde üçüncü kez ibraz etmeyen statü belgesi sahibi kişiler hakkında bir ve ikinci fıkralar uyarınca işlem yapılır ve eksik belge veya belgelerin tamamlamasını müteakip, statü belgesi kapsamında sahip oldukları eksik beyanda bulunma yetkisi, altı ay süre ile askıya alınır. Eksik beyanda bulunma yetkisinin geri alınması Eksik beyanda bulunma yetkisi askıya alınan kişilerce, statü belgesinin geçerlilik süresi içinde, askıya alma süresinin bitimini müteakip, 25’inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ihlalin tekrar edilmesi halinde, bu kişilerin eksik beyanda bulunma yetkileri statü belgesinin geçerlilik süresi sonuna kadar geri alınır.

2- BEYANNAME YERİNE TİCARİ VE İDARİ BELGE İLE BEYAN

Gümrük Yönetmeliği’nin 147’nci maddesinin ikinci fıkrasının (b), (c), (e), (f), (g) ve (ğ) bentlerinde yer alan eşya ve akvaryum  balıkları ile CIF kıymeti 500 AVRO’yu geçmeyen diğer eşyayı aynı gümrük idaresinden sürekli ve periyodik olarak ithal edenlerin; aynı gümrük idaresinden sürekli ve periyodik olarak kitap ve diğer basılı yayın ihraç edenler ile gemilere kumanya, yağ, yakıt ve diğer malzeme verme şeklinde ihracat gerçekleştirenlerin; aynı tarife pozisyonunda sınıflandırılmış eşyayla ilgili sürekli olarak gümrük antrepo rejim beyanında bulunan kişilerin beyanname yerine ticari ve idari bir belge üzerinden tescil ve işlem yapılmasına yönelik yazılı talepleri Gümrük Yönetmeliği’nin 87 4 ile 24’üncü maddelerinde yer alan koşullar aranmaksızın kabul edilir. 16.04.2003 tarihli 2003/6 sayılı Genelge’ye göre, serbest dolaşıma giriş beyanına ilişkin olarak: Beyan konusu eşyanın tespitini mümkün kılacak bilgilerin (eşyanın cins, nevi, niteliği, markası, adedi, ağırlığı, ölçü ve kıymeti) yer alması koşuluyla, fatura ve taşıma belgeleri “ticari belge”,kamu kuruluşlarının resmi yazıları ise “idari belge” olarak kabul edilmektedir ve bu belgeler üzerinden tescil ve işlem yapılması durumunda ilgili kamu kuruluşları ile özel gerçek ve tüzel kişilerinden Genelge ekinde bir örneği yer alan taahhütname alınmaktadır. Beyanname yerine idari ve ticari belge üzeriden tescil ve işlem yapılması durumunda, bir ay içinde gerçekleştirilen işlemlere ilişkin tamamlayıcı beyanın izleyen ayın ilk üç günü içerisinde verilmesi zorunludur. Tamamlayıcı beyan, eşyanın tabi tutulduğu ilgili rejim beyanına ilişkin gümrük beyannamesi ile yapılır. Bu beyanda teslime ilişkin tutanakların numaraları gösterilir. Tamamlayıcı beyanlar ile eksik beyanlar bir bütündür ve eksik beyana ilişkin beyannamenin ya da ticari veya idari belgenin tescil edildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder.

3- REJİM BEYANININ KAYIT YOLUYLA YAPILMASI

Yalnız A Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi olanların yararlanabileceği ve hâlihazırda çalışmaları sürdürülmekte olan “kayıt yoluyla rejim beyanında” bulunma yetkisinin de uygulamaya geçmesi ile beyan sahibine ilgili rejim konusu eşyayı gümrüklü sahaya gelmeden doğrudan gümrük idarelerinin belirlediği ya da uygun gördüğü yerde veya kendi tesislerinde basitleştirilmiş usul çerçevesinde kayıt yoluyla ilgili rejime sokma imkânı tanınacaktır. Bu sayede, ticaret erbabının rekabet gücü ve ekonomik performansı önemli ölçüde artacaktır. Söz konusu yetkiye ilişkin olarak Gümrük Yönetmeliği’nde gerekli düzenlemeler yapılmıştır ve uygulamayı göstermek üzere tebliğ çalışmaları devam etmektedir.

ONAYLANMIŞ KİŞİ STATÜSÜ SAHİPLERİNİN YARARLANABİLDİĞİ DİĞER KOLAYLAŞTIRMALAR

Kısmi Teminat Uygulaması Gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerine tabi tutulan eşya için teminat alınması öngörülen durumlarda, statü belgesi sahibi kişilerden, talep etmeleri halinde, ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınır. Götürü Teminat Uygulaması Götürü teminat uygulaması, eşyanın gümrük vergileri ve sair vergilerinin teminata bağlanmasını gerektiren bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğu durumlarda, bu uygulamadan yararlanacak kişi için belirlenmiş tutardaki teminatın, her işlem için ayrı ayrı teminat verilmeksizin, teminata bağlanması gereken tutardan bağımsız olarak ve herhangi bir düşüm yapılmaksızın bir yıl süreyle kullanılabilmesini ifade eder. Götürü teminat uygulamasından yararlanmak isteyen statü belgesi sahibi tarafından verilmesi gereken teminat tutarı, götürü teminat yetkisinin tanınması, güncellenmesi veya kapsamının değiştirilmesine ilişkin başvurunun yetkili başmüdürlük genel evrak kaydına alındığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde gerçekleştirdiği gümrük işlemlerine ilişkin olarak teminata konu olan gümrük vergileri ve sair vergilerin toplam kıymetinin yüzde 10’u olarak belirlenir. Götürü teminat uygulamasından yararlanmak isteyen statü belgesi sahibi için hesaplanacak teminat tutarı,

a) Dahilde işleme rejimi dahil, götürü teminat hükümlerinin uygulanabileceği eşyaya ilişkin gümrük vergileri ve sair vergileri kapsaması durumunda 250.000 AVRO’dan,

b) Dahilde işleme rejimi dışında götürü teminat hükümlerinin uygulanabileceği eşyaya ilişkin gümrük vergileri ve sair vergileri kapsaması durumunda 75.000 AVRO’dan az olamaz. Götürü teminat uygulamasından yararlanmak isteyen statü belgesi sahibi tarafından;

a) Götürü teminatın 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun eki (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan eşyanın ithalinde  ödenecek özel tüketim vergisini de kapsaması durumunda 10 milyon AVRO’yu,

b) Götürü teminatın 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun eki (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan eşyanın ithalinde ödenecek özel tüketim vergisini kapsamaması durumunda 2 milyon AVRO’yu, aşmayan miktarda teminat verilmesi mümkündür. Götürü teminat yetkisinin geçerlilik süresi bir yıldır. Götürü teminat yetkisini haiz statü belgesi sahibince, götürü teminat yetkisinin güncellenmesi için geçerlilik süresinin bitiminden önceki bir ay içinde başvuruda bulunulur. Ertelenmiş Kontrol Uygulaması Ertelenmiş kontrol, belge kontrolü ve gerekli görülmesi durumunda fiziki muayenenin eşyanın tesliminden sonra yapılmasını ifade eder. BİLGE sistemi tarafından risk kriterlerine göre yapılacak değerlendirme sonucunda, ertelenmiş kontrole tabi tutulması öngörülen beyannamelerde muayene türü mavi hat olarak belirlenir ve eşyanın tesliminden sonra yapılacak belge kontrolü için bir muayene memuru atanır. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi’ne getirilen eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasına ilişkin tüm belgelerinin tam olması koşuluna bağlanan usul ve düzenlemelere ilişkin gümrük beyannameleri ertelenmiş kontrole tabi tutulmaz. Tahakkuk eden gümrük vergileri ve sair vergilerin ödenmesi veya teminata bağlanmasına ilişkin işlemlerin BİLGE sisteminde yer alan muhasebe modülü aracılığıyla tamamlanmasının ardından ertelenmiş kontrole tabi tutulmuş gümrük beyannamesi “ertelenmiş kontrolü yapılacak” duruma gelir. Ertelenmiş kontrole tabi tutulan gümrük beyannamesi kapsamı eşyaya ilişkin olarak tahakkuk eden gümrük vergileri ve sair vergilerin, ödenmesi ya da teminata bağlanmasının ardından söz konusu eşya gümrük idaresince teslim edilir.

BELGELER

Gümrük muayene memurunca yapılan inceleme sırasında beyanname ve ekli belgeler arasında ciddi bir farklılık görülerek eşyanın bulunduğu depo, fabrika veya işletmeye gidilerek fiziki muayene yapılması gerektiğine karar verilmesi halinde durum bir müzekkere ile idare amirine bildirilir. İdare amirince, belge kontrolü ile görevli gümrük muayene memuru tarafından ikinci fıkra uyarınca düzenlenen müzekkerenin uygun bulunması halinde, eşyanın bulunduğu depo, fabrika veya işletmeye giderek fiziki muayenesini yapmak üzere bir gümrük muayene memuru görevlendirilir.

Onaylanmış ihracatçı yetkisi,

2006/10895 sayılı Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliği’nin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Karar’ın genel hükümlerine bir istisna olarak, A.TR dolaşım belgesinin Müsteşarlıkça yetki verilen kişi ve kuruluş tarafından onaylanma ve vize işlemi için gümrük idarelerine ibraz edilme zorunluluğu olmadan düzenlenebilmesini ifade eder. Aşağıdaki koşulları sağlayan statü belgesi sahiplerine, talep etmeleri halinde, statü belgelerinin geçerlilik süresi içinde, onaylanmış ihracatçı yetkisi verilir.

a) Başvuru yılından bir önceki takvim yılı içerisinde veya başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde en az yüz adet A.TR dolaşım belgesi düzenleyip vize işlemlerini tamamlamış ve söz konusu A.TR dolaşım belgelerini kullanmış olmak.

b) Yetkilendirilmiş gümrük müşaviriyle, A.TR dolaşım belgelerinin dönemsel kontrolüne veya onaylanmasına ilişkin olarak, ilgili gümrük mevzuatı çerçevesinde sözleşme yapmış olmak. Onaylanmış ihracatçı yetkisi tanınan statü belgesi sahiplerine, 2 seri no.lu tebliğin 15 no’lu ekinde belirtildiği şekilde bir onaylanmış ihracatçı yetki numarası verilir. Onaylanmış ihracatçı yetkisi kapsamında düzenlenip vize edilecek A.TR dolaşım belgeleri için ilgili gümrük mevzuatı uyarınca tespit sözleşmesi yapılan yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından dönemsel tespit raporu düzenlenmesi gerekir. Basitleştirilmiş işlem kapsamında düzenlenecek A.TR dolaşım belgeleri, tasdik edilmeksizin, onaylanmış ihracatçı yetkisini haiz statü belgesi sahibi tarafından vize edilir. Vize işlemi, onaylanmış ihracatçı yetki numarasını içerir şekilde ve tebliğin 15 no’lu ekinde yer alan formata uygun olarak onaylanmış ihracatçı tarafından yaptırılacak kaşenin, basitleştirilmiş işlem kapsamında düzenlenecek A.TR dolaşım belgesinin (12) numaralı gümrük vizesi bölümünde yer alan ihracatçı mührünün (2) numaralı bölümüne basılması ile gerçekleştirilir. Kaynaklar:

1) www.gumruk.gov.tr

2) Konuyla ilgili mevzuat hükümleri.